Cử tri 2 thành phố lớn quan tâm đến thời hạn sở hữu chung cư khi sửa Luật Nhà ở

Mới đây, thông qua Ban Dân nguyện - Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cử tri của 2 thành phố lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh gửi kiến nghị đến Bộ Xây dựng một số nội dung liên quan đến các vướng mắc trong cải tạo chung cư cũ và quy định về sở hữu cùng như thời gian sở hữu chung cư.

Các cử tri Hà Nội đề nghị nghiên cứu tham mưu Chính phủ trình Quốc hội sớm đưa vào chương trình xây dựng pháp luật về hoàn thiện Luật Nhà ở nhằm tháo gỡ vướng mắc trong cải tạo chung cư cũ; tham mưu Chính phủ trình Quốc hội xem xét lại quy định tại Điều 4 của Luật số 03/2022/QH15 (sửa đổi, bổ sung Khoản 1 Điều 23 của Luật Nhà ở) nhằm tháo gỡ cho các dự án nhà ở, khu đô thị có đất ở hiện trạng trong ranh giới đề xuất dự án.

Nội dung quy định về sở hữu, thời gian sở hữu chung cư... được cử tri của cả 2 thành phố lớn đặc biệt quan tâm. Theo đó, các cử tri đề nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu tham mưu Chính phủ trình Quốc hội quan tâm, xem xét thật kỹ trước khi thông qua quy định về thời gian sở hữu căn hộ chung cư để tránh ảnh hưởng đến quyền lợi của người sở hữu căn hộ chung cư.

Liên quan đến những nội dung này, Bộ Xây dựng cho biết, từ ngày 13/6/2022, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 50/2022/QH14 về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022; trong đó, Quốc hội đã đưa dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) vào Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2023 để trình Quốc hội cho ý kiến lần 1 vào kỳ họp tháng 5/2023 và thông qua tại kỳ họp tháng 10/2023.

Thực hiện nhiệm vụ được giao, Bộ Xây dựng đã phối hợp cùng các bộ, ngành, địa phương cùng cơ quan liên quan đánh giá tổng kết việc thi hành Luật Nhà ở 2014. Trên cơ sở đó, xây dựng dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) để báo cáo cơ quan có thẩm quyền theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Đối với việc cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư, Bộ Xây dựng khẳng định, thời gian qua, Bộ đã tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định số 69/2021/NĐ-CP ngày 15/7/2021; trong đó đã quy định nhiều cơ chế, chính sách mới nhằm đẩy nhanh tiến độ xây dựng, cải tạo xây dựng lại nhà chung cư tại các địa phương có nhà chung cư cũ thuộc diện cải tạo xây dựng lại.

Điển hình là quy định các nguyên tắc cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư; quy định các trường hợp cụ thể nhà chung cư phải phá dỡ để cải tạo, xây dựng lại; trách nhiệm kiểm định, đánh giá chất lượng nhà chung cư và lập, ban hành kế hoạch cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư; trách nhiệm lập quy hoạch khu vực cải tạo xây dựng lại nhà chung cư; lựa chọn chủ đầu tư dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư; cơ chế ưu đãi trong cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư...

Thực tế cho thấy, sau khi Nghị định số 69 được ban hành, nhiều địa phương trên cả nước đặc biệt là Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh đã và đang khẩn trương chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ việc cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư trên địa bàn theo các quy định mới.

Trong nghiên cứu, xây dựng dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), Bộ Xây dựng sẽ tiếp thu rà soát quy định cụ thể các nội dung liên quan đến cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư nhằm bảo đảm tính khả thi trong quá trình thực hiện.

Riêng đối với kiến nghị quy định về sở hữu, thời gian sở hữu của nhà chung cư... trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đang thu hút sự quan tâm của người dân cả nước, Bộ Xây dựng cho biết đã đề xuất 2 phương án.

Ở phương án 1, Bộ Xây dựng đề xuất bổ sung quy định mới về thời hạn sở hữu nhà chung cư. Đối với phương án này, trong dự thảo quy định một số nội dung như: thời hạn sở hữu nhà chung cư được xác định theo thời hạn sử dụng của công trình nêu trong hồ sơ thiết kế công trình nhà chung cư được cơ quan có thẩm quyền thẩm định.

Cùng đó, thời hạn sở hữu nhà chung cư được tính từ khi nghiệm thu toàn bộ công trình nhà chung cư đưa vào sử dụng theo quy định của pháp luật về xây dựng. Khi thẩm định hồ sơ thiết kế công trình nhà chung cư, cơ quan có thẩm quyền thẩm định phải ghi rõ thời hạn sử dụng nhà chung cư trong hồ sơ thiết kế.

Ngoài ra, thời hạn sở hữu nhà chung cư phải được ghi rõ trong hợp đồng mua bán, thuê mua căn hộ, diện tích khác trong nhà chung cư. Cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận phải căn cứ vào hồ sơ thiết kế công trình và hợp đồng mua bán để ghi thời hạn sở hữu nhà chung cư trong Giấy chứng nhận cấp cho chủ sở hữu.

Quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư chỉ áp dụng đối với công trình nhà chung cư được cấp Giấy phép xây dựng hoặc có văn bản thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở (đối với trường hợp miễn giấy phép xây dựng) sau ngày Luật này có hiệu lực thi hành.

Không áp dụng quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư đối với các nhà chung cư được cấp Giấy phép xây dựng hoặc có văn bản thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở (đối với trường hợp miễn giấy phép xây dựng) trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành (tức là được sở hữu ổn định lâu dài như quy định hiện hành).

Bộ Xây dựng cũng làm rõ về các quy định xử lý nhà chung cư khi hết hạn sỡ hữu. Cụ thể là trường hợp cơ quan kiểm định xác định còn đủ điều kiện sử dụng thì được tiếp tục gia hạn sở hữu nhà chung cư. Trường hợp nhà chung cư không còn đủ điều kiện sử dụng phải phá dỡ thì chấm dứt quyền sở hữu căn hộ và xử lý như sau: Nếu khu đất vẫn theo quy hoạch được xây dựng nhà chung cư thì các chủ sở hữu được thực hiện xây dựng lại nhà chung cư mới; trường hợp theo quy hoạch không tiếp tục xây dựng lại nhà chung cư thì các chủ sở hữu được bồi thường về đất và bố trí tái định cư theo pháp luật về đất đai.

Với phương án 2, Bộ Xây dựng đề xuất thời hạn sở hữu nhà chung cư xác định theo quy định của pháp luật đất đai. Theo phương án này thì vẫn giữ nguyên nhà chung cư có thời hạn sở hữu gắn liền với quyền sử dụng đất lâu dài, ổn định.

Bộ Xây dựng cho biết, sau khi có ý kiến góp ý liên quan đến nội dung này, Bộ sẽ tổng hợp, cân nhắc thận trọng, đảm bảo hợp hiến, tính thống nhất đồng bộ với hệ thống pháp luật có liên quan, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân để báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Đối với đề nghị cần xem xét lại quy định tại Điều 4 của Luật số 03/2022/QH15 (sửa đổi, bổ sung Khoản 1 Điều 23 của Luật Nhà ở) nhằm tháo gỡ cho các dự án nhà ở, khu đô thị không có đất ở hiện trạng trong ranh giới đề xuất dự án thì trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), Bộ Xây dựng đã đề xuất các nội dung cụ thể liên quan đến kiến nghị này của cử tri. Sau khi tiếp thu các ý kiến góp ý, Bộ Xây dựng cho biết sẽ tổng hợp để báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định.