Covid “kích nổ” thanh toán điện tử

Việc đại dịch Covid-19 giữ chân người tiêu dùng trên khắp thế giới ở nhà dường như đã “kích nổ” thanh toán điện tử, khi gần như mọi thứ đều được mua trực tuyến…

5 năm, thanh toán di động tăng hơn 10 lần

Chia sẻ về sự bùng nổ chi tiêu bán lẻ trực tuyến tại Việt Nam trong năm 2020, ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, số lượng giao dịch thanh toán qua điện thoại di động đạt hơn 1,044 tỷ lượt giao dịch với giá trị gần 10,9 triệu tỷ đồng, tăng 118,5% về số lượng và 121% về giá trị so với năm 2019. Số lượng giao dịch thanh toán qua Internet đạt gần 421,8 triệu giao dịch với tổng giá trị hơn 24,6 triệu tỷ đồng, tăng hơn 10% về số lượng và hơn 24% về giá trị giao dịch.

“Nếu mở rộng hơn, so với cách đây 5 năm, số lượng và giá trị thanh toán qua kênh Internet tăng trên dưới 3 lần, còn kênh điện thoại di động tăng tới hơn 10 lần. Cùng lúc, hoạt động thanh toán qua ngân hàng đối với các dịch vụ công được đẩy mạnh, đáp ứng được nhu cầu thu, chi ngân sách của người dân và doanh nghiệp một cách nhanh chóng, kịp thời”, ông Dũng nói và lý giải rằng, thanh toán không dùng tiền mặt đạt được tốc độ tăng trưởng cao như trên là bởi khuôn khổ pháp lý cho hoạt động thanh toán tiếp tục được rà soát, bổ sung để đáp ứng đòi hỏi từ thực tế, đặc biệt là quy định về giảm phí giao dịch liên ngân hàng, mở tài khoản theo phương thức điện tử và quy định về hoạt động thẻ ngân hàng...

Trên bình diện toàn cầu, báo cáo của MasterCard cho thấy, chi tiêu bán lẻ trực tuyến trên khắp thế giới trong năm 2020 đã tăng thêm khoảng 900 tỷ USD. Hay nói cách khác, trong năm qua, thương mại điện tử kiếm được khoảng 1 USD trên mỗi 5 USD chi tiêu cho bán lẻ, tăng từ khoảng 1 USD trên mỗi 7 USD chi tiêu trong năm 2019.

Ông Harry Loh, Tổng giám đốc Ngân hàng UOB Việt Nam thông tin, theo báo cáo nghiên cứu tâm lý người tiêu dùng ASEAN của UOB, 67% khách hàng Việt Nam được khảo sát cho biết, việc họ sử dụng thanh toán không tiền mặt tăng lên trong thời gian dịch Covid-19 diễn ra.

“Chúng tôi cũng nhận thấy xu hướng tương tự với các khác hàng thanh toán hóa đơn (tăng gần 80%) thông qua hình thức ngân hàng trực tuyến hoặc ứng dụng ngân hàng điện tử UOB Mighty của chúng tôi”, ông Harry Loh nói.

Một khảo sát khác về tác động của Covid-19 đối với hành vi người tiêu dùng do Nielsen thực hiện cho thấy, sau dịch, 64% sẵn sàng tiếp tục sử dụng dịch vụ giao đồ ăn; 63% sẵn sàng mua sắm online nhiều hơn; 38% đang sử dụng online banking/ví điện tử sẽ dùng thường xuyên hơn các ứng dụng thanh toán điện tử này...

Cũng theo báo cáo của MasterCard, khả năng bán hàng trực tuyến đã trở thành “phao cứu sinh” cho các cửa hàng bán lẻ, nhà hàng, doanh nghiệp và khoảng 20-30% sự thay đổi liên quan đến Covid-19 sang kỹ thuật số trên toàn cầu dự kiến sẽ là vĩnh viễn.

Ông Bricklin Dwyer, chuyên gia kinh tế trưởng MasterCard và là người đứng đầu Viện Kinh tế MasterCard cho hay: “Trong khi người tiêu dùng bị mắc kẹt ở nhà, tiền của họ đã đi xa và rộng nhờ thương mại điện tử, điều này có ý nghĩa quan trọng đối với các quốc gia và công ty đã ưu tiên ứng dụng kỹ thuật số. Phân tích của chúng tôi cho thấy, ngay cả những doanh nghiệp nhỏ nhất cũng thấy được cơ hội khi chuyển đổi số”.

Các ngân hàng tận dụng như thế nào?

TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng cho rằng, việc ứng dụng công nghệ thông tin góp phần tạo ra những sản phẩm, dịch vụ ngân hàng hiện đại, mang lại nhiều lợi ích cho khách hàng, ngân hàng và cả nền kinh tế nhờ tính tiện ích, tiện lợi, nhanh chóng, chính xác và bảo mật.

“Cơ hội sẽ chia đều cho các ngân hàng, bất kể quy mô lớn hay nhỏ. Ngân hàng nào sớm ứng dụng công nghệ trong hoạt động kinh doanh, ngân hàng đó sẽ chiếm ưu thế trên thị trường. Số hóa là một trong những yếu tố chính giúp các ngân hàng bứt phá trong năm 2021”, TS. Hiếu nhấn mạnh.

Tăng cường chuyển đổi số cũng là 1 trong 4 nhiệm vụ trọng tâm năm 2021 mà Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đề ra cho các đơn vị trực thuộc Ngân hàng Nhà nước, cụ thể: đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt, chuyển đổi số trong hoạt động ngân hàng; đổi mới, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, mở rộng hệ sinh thái số để phát triển sản phẩm, dịch vụ ngân hàng; giám sát các hệ thống thanh toán đảm bảo hoạt động an toàn, hiệu quả; giám sát hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật; tăng cường an ninh, an toàn trong thanh toán điện tử, thanh toán thẻ; tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, cơ chế, chính sách về thanh toán đảm bảo đồng bộ, đáp ứng sự thay đổi nhanh chóng về công nghệ và sự phát triển các mô hình, dịch vụ thanh toán mới.

Về phía các tổ chức tín dụng, hưởng ứng kêu gọi của Chính phủ về thanh toán điện tử, UOB Việt Nam đã giới thiệu chương trình khuyến mại lớn nhất trong năm 2021 với tên gọi “Quay là trúng, Rinh quà khủng” để khuyến khích khách hàng chuyển sang thanh toán không dùng tiền mặt trong bối cảnh người dân hạn chế tiếp xúc trực tiếp để tránh lây lan dịch bệnh.

Hay như NAPAS và VietinBank vừa công bố hợp tác phát hành dòng sản phẩm thẻ kép chip nội địa 2Card - 2 trong 1 (Dual Card) - có 2 chip độc lập trên cùng một mặt phôi thẻ vật lý, trong đó 1 chip của thẻ ghi nợ nội địa và 1 chip của thẻ tín dụng nội địa, dự kiến phát hành ra thị trường trong quý III/2021.

“Thẻ kép 2Card là dòng thẻ nội địa độc đáo lần đầu tiên có mặt tại Việt Nam, được áp dụng những công nghệ thanh toán tiên tiến nhất và hoàn toàn do Việt Nam làm chủ. Thẻ kép 2Card nói riêng và các sản phẩm thanh toán đa năng, đa tiện ích nói chung sẽ góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy các giải pháp thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam - một chủ trương lớn của Chính phủ trong giai đoạn hiện nay”, ông Nguyễn Đăng Hùng, Phó tổng giám đốc NAPAS nói.

Số liệu của Ngân hàng Nhà nước cho biết, hiện nay, 95% tổ chức tín dụng đã, đang và sẽ xây dựng chiến lược chuyển đổi số, trong đó 39% tổ chức tín dụng đã phê duyệt chiến lược chuyển đổi số hoặc tích hợp trong chiến lược phát triển kinh doanh/công nghệ thông tin, 42% tổ chức tín dụng đang xây dựng chiến lược chuyển đổi số…

Tuy vậy, Phó thống đốc Nguyễn Kim Anh cho rằng, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam cần phát triển mạnh mẽ hơn nhằm khắc phục tâm lý thích sử dụng tiền mặt còn phổ biến của người dân, cũng như để đáp ứng sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ.

“Năm 2021, Ngân hàng Nhà nước sẽ thiết lập hoạt động thanh toán bán lẻ hiện đại, kết nối với nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau. Trong đó, thanh toán dịch vụ công được đặc biệt quan tâm để tiếp tục đẩy mạnh tăng trưởng thanh toán không dùng tiền mặt”, Phó thống đốc nhấn mạnh.

Cánh cửa ngân hàng số đã mở

Cuối năm 2020, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư 16/2020 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 23/2014 về hướng dẫn mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. Điểm đáng chú ý và được trông ngóng từ khá lâu là tại thông tư mới đã quy định rõ ràng về việc mở tài khoản thanh toán của cá nhân tại các tổ chức tín dụng bằng phương thức điện tử (eKYC), chính thức áp dụng từ ngày 5/3/2021, đồng nghĩa với cánh cửa cho ngân hàng số đã mở. Tuy nhiên, cũng cần phải nói thêm rằng, eKYC chỉ là bước khởi đầu, không phải chìa khoá vạn năng, bởi để chuyển đổi số thành công cần có chiến lược và quy trình cụ thể.