Công bố PCI-2019: Hơn 50% doanh nghiệp phải trả chi phí không chính thức

Ông Vũ Tiến Lộc - chủ tịch Phòng Công nghiệp và thương mại Việt Nam (VCCI) - cho biết như vậy trong buổi công bố báo cáo năng lực cạnh tranh cấp tỉnh 2019 (PCI-2019) ngày 5-5 tại Hà Nội.

Báo cáo PCI-2019 do nhóm chuyên gia của VCCI thực hiện khảo sát ý kiến khoảng 12.400 doanh nghiệp trên cả nước ghi nhận 59% doanh nghiệp cho biết gặp khó khăn trong thủ tục về đất đai, giải phóng mặt bằng, 53% doanh nghiệp vướng mắc trong thủ tục liên quan tới lĩnh vực xây dựng và quy hoạch.

Số doanh nghiệp phải chi trả chi phí không chính thức đã giảm liên tục trong những năm gần đây nhưng vẫn còn cao. Có trên 50% số doanh nghiệp phản ánh họ phải trả các chi phí không chính thức.

Cộng đồng doanh nghiệp cũng bày tỏ quan ngại khi các tỉnh, thành phố đứng ở cuối bảng xếp hạng đã có nhiều nỗ lực để vượt lên thì những địa phương ở tốp đầu, những ngôi sao cải cách, chưa có được những cải cách bứt phá đáng kể trong mấy năm qua. Hành trình cải cách chỉ dừng lại ở những việc làm còn tương đối dễ dàng.

Điều này cho thấy rất cần thêm những động lực mới cho cải cách từ cơ sở và cần nâng trần thể chế ở cấp trung ương.

Báo cáo PCI-2019 cũng cho thấy những xu hướng tích cực trong cải cách ở cấp địa phương, đặc biệt từ đầu nhiệm kỳ này. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI-2019 có điểm trung vị cao nhất từ trước tới nay. Xu hướng hội tụ, thu hẹp sự cách biệt trong chất lượng điều hành giữa các tỉnh, thành phố rất rõ.

Sự năng động, sáng tạo của chính quyền cấp tỉnh gia tăng, công tác giải quyết khó khăn vướng mắc của doanh nghiệp có nhiều tiến bộ, môi trường kinh doanh bình đẳng hơn, tính minh bạch được cải thiện, cơ chế pháp lý và an ninh trật tự được củng cố. Đặc biệt chi phí không chính thức của doanh nghiệp tiếp tục giảm.

Ở thời điểm giữa năm 2019, khi VCCI tiến hành cuộc khảo sát có trên 50% doanh nghiệp trong và ngoài nước cho biết sẽ mở rộng quy mô kinh doanh trong 2 năm tới. Chỉ riêng trong năm 2019, bình quân mỗi ngày có gần 380 doanh nghiệp được thành lập mới, quy mô vốn đăng ký tăng lên.

Báo cáo PCI-2019 đã lựa chọn chủ đề tự động hóa và chuyển đối số trong doanh nghiệp, cơ hội và thách thức đối với vấn đề lao động và việc làm.

Kết quả cho thấy mức độ tự động hóa đang cao hơn, 67% doanh nghiệp cho biết đã tự động hóa một phần công việc trong 3 năm qua, khoảng 75% doanh nghiệp dự định sẽ tự động hóa các công việc mới trong 3 năm tới.

Cả các doanh nghiệp tư nhân trong nước và các doanh nghiệp FDI dự kiến sẽ tự động hóa từ 1/4 đến 1/3 số công việc do con người đang đảm nhiệm hiện nay.

Xu hướng tự động hóa trong sản xuất doanh nghiệp đáng mừng nhưng cũng đặt ra thách thức bài toán việc làm, khi phần lớn người lao động ở nước ta kỹ năng còn thấp.

Báo cáo PCI-2019 nhấn mạnh các chủ trương chính sách của Chính phủ đang đi đúng hướng, nhưng cải cách giáo dục phải được gia tốc mạnh mẽ hơn, cần tăng cường tiếng nói và sự chung tay của doanh nghiệp trong đầu tư và định hướng các chương trình đào tạo.

Báo cáo PCI được VCCI phối hợp với Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) thực hiện khảo sát và công bố định kỳ hàng năm trong 15 năm qua.

Sản phẩm quan trọng nhất của PCI, theo ông Vũ Tiến Lộc, không phải là bảng xếp hạng thứ bậc của các địa phương mà chính là những bài học kinh nghiệm, những mô hình và công nghệ cải cách được lan tỏa và chia sẻ, những dư địa cải cách được phát hiện và những khoảng cách cần khép lại giữa nỗ lực của chính quyền và kỳ vọng của người dân.

Từ các báo cáo PCI, câu chuyện cải cách được chia sẻ giữa các địa phương. Mô hình "cà phê Doanh nhân" "sự chụm đầu" thân thiện giữa chính quyền và doanh nghiệp được thai nghén từ Đồng Tháp giờ đã là nếp sinh hoạt đẹp tại 40 tỉnh, thành phố.

Các mô hình cải cách khác như trung tâm dịch vụ hành chính công, trung tâm tư vấn và trợ giúp pháp lý cho doanh nghiệp, trung tâm xúc tiến và hỗ trợ đầu tư (IPA), bác sĩ doanh nghiệp… cũng lan tỏa giữa các địa phương.

Báo cáo PCI là khảo sát cảm nhận của cộng đồng doanh nghiệp tư nhân về mức độ cải cách của các tỉnh, thành phố trên cả nước. Cả nước hiện có gần 800 ngàn doanh nghiệp và hàng triệu hộ kinh doanh, khu vực doanh nghiệp tư nhân đang chiếm tới 97-98% số lượng doanh nghiệp trong nền kinh tế.