Cơn bão “kinh tế bạc” – Trung Quốc chuyển đổi mầm non thành trung tâm chăm sóc người cao tuổi

Trung Quốc đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng nhân khẩu học, nơi mà tỷ lệ sinh giảm mạnh và dân số già hóa ngày càng tăng. Để thích ứng với thực trạng này, hàng chục nghìn trường mầm non tại quốc gia này đã phải đóng cửa hoặc chuyển đổi sang ngành nghề khác nhằm tồn tại. Đặc biệt, một số trường mầm non đã trở thành trung tâm chăm sóc người cao tuổi, đánh dấu sự bùng nổ của “kinh tế bạc” – nền kinh tế dành cho người trên 50 tuổi.

Chuyển đổi mầm non thành trung tâm dưỡng lão

Trong một ngôi trường mẫu giáo ở tỉnh Chiết Giang, thay vì chăm sóc trẻ em, giờ đây nơi này trở thành chỗ dựa cho người cao tuổi. Bà Trang Diên Phương, chủ một trường mầm non ở thành phố Kim Hoa, đã quyết định cải tạo cơ sở của mình thành trung tâm dưỡng lão khi không thể thu hút đủ trẻ nhỏ để duy trì hoạt động. Những bức tường màu sắc đã được sơn lại thành màu trắng dịu, và bảng đen đã nhường chỗ cho bảng tin với thông tin về chăm sóc sức khỏe và thực đơn dinh dưỡng cho người già.

Khủng hoảng dân số và bức tranh ngành mầm non

Từ khi chính sách một con được áp dụng trên toàn quốc vào năm 1980, tỷ lệ sinh ở Trung Quốc liên tục giảm. Ngay cả khi Trung Quốc nới lỏng chính sách này vào năm 2016, xu hướng này vẫn không thay đổi. Từ năm 2021 đến 2023, số trẻ em trong độ tuổi mẫu giáo đã giảm gần 15%, chỉ còn dưới 41 triệu. Kéo theo đó, hơn 20.000 cơ sở mầm non đã đóng cửa trong hai năm qua.

Trong khi các trường mẫu giáo gặp khó khăn, ngành chăm sóc người cao tuổi lại đang phát triển mạnh. Số lượng cơ sở và dịch vụ chăm sóc người cao tuổi đã tăng gấp đôi từ năm 2019, hiện đạt hơn 410.000 trên toàn quốc.

Bùng nổ “Kinh tế bạc”

Chính phủ Trung Quốc đã triển khai nhiều chính sách nhằm thúc đẩy "kinh tế bạc" – cung cấp sản phẩm và dịch vụ cho người cao tuổi. Các hướng dẫn từ Văn phòng Quốc vụ viện yêu cầu đẩy nhanh việc phát triển các cơ sở dưỡng lão và khuyến khích chi tiêu của người già. Theo ông Từ Điện Trần, nhà kinh tế tại Economist Intelligence Unit, dân số cao tuổi sẽ là "cơ hội thị trường lớn tiếp theo" vì họ thường có tiềm lực tài chính vững vàng, tích lũy được trong thời kỳ kinh tế tăng trưởng của Trung Quốc.

Người cao tuổi - Điểm sáng của nền kinh tế

Ông Lâm Tống, nhà kinh tế trưởng của ING, cho biết nhóm dân số nghỉ hưu hoặc sắp nghỉ hưu tại Trung Quốc có “tiền để chi tiêu” và mong muốn một cuộc sống chất lượng sau khi nghỉ hưu. Các công ty sản xuất sữa dành cho trẻ em đã chuyển hướng kinh doanh, sản xuất sản phẩm sữa dành cho người trung niên và cao tuổi với các công dụng hỗ trợ giấc ngủ, cải thiện mật độ xương và hệ miễn dịch.

Các phòng gym tại Thượng Hải đã trang bị thiết bị phù hợp với người cao tuổi, như máy theo dõi sức khỏe và các buổi vật lý trị liệu hỗ trợ điều trị bệnh mãn tính. Ông Từ cho rằng Trung Quốc có tiềm năng trở thành nhà sản xuất hàng đầu các sản phẩm dành cho người cao tuổi, chẳng hạn như robot chăm sóc, nhà thông minh và hộp thuốc thông minh.

Tăng tuổi nghỉ hưu – Giải pháp cần thiết

Mặc dù "kinh tế bạc" phát triển, chính phủ Trung Quốc vẫn cố gắng giảm thiểu tác động tiêu cực từ cuộc khủng hoảng dân số già đối với sức khỏe dài hạn của nền kinh tế. Tháng 9 vừa qua, Trung Quốc đã thông qua kế hoạch tăng dần tuổi nghỉ hưu. Kế hoạch này đã gặp phải sự phản đối từ người trẻ trên mạng xã hội, nhưng các nhà kinh tế cho rằng đây là bước đi “cần thiết”.

Hiện tại, tuổi nghỉ hưu ở Trung Quốc khá thấp so với các quốc gia phát triển. Đến năm 2040, tuổi nghỉ hưu cho nam sẽ tăng từ 60 lên 63, nữ làm việc văn phòng từ 55 lên 58, và nữ làm việc nặng từ 50 lên 55. So với Mỹ, nơi tuổi nghỉ hưu là 67, hay Nhật Bản với tuổi nghỉ hưu là 65, những mức này vẫn còn thấp.

Việc “giữ người cao tuổi trong lực lượng lao động lâu hơn” sẽ giúp Trung Quốc giảm bớt gánh nặng tài chính từ việc chi trả lương hưu và tăng thu ngân sách, theo ông Harry Murphy Cruise từ Moody’s Analytics. Tháng trước, Bộ Dân chính Trung Quốc đã ban hành hướng dẫn về “Hành động Kỷ nguyên Bạc”, khuyến khích người cao tuổi có chuyên môn tình nguyện làm việc tại các khu vực phát triển kém nhằm hỗ trợ tăng trưởng.

Kết luận

Sự bùng nổ của “kinh tế bạc” đang giúp Trung Quốc tận dụng dân số già để thúc đẩy một thị trường tiềm năng. Tuy nhiên, để đối phó với cuộc khủng hoảng nhân khẩu học, Trung Quốc vẫn cần duy trì những bước cải cách sâu rộng hơn để đảm bảo sự bền vững cho nền kinh tế trong tương lai.

NQL STOCK