Cổ phần hóa 2020: Chờ 'bom tấn' từ Mobifone và Agribank

Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam (YSVN) chỉ ra rằng, sau khi thoái vốn, cổ phần hóa thì doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả hơn. Dự báo năm 2020, hoạt động cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước sẽ diễn ra tích cực hơn; trong khi đó, hoạt động thoái vốn có thể không sôi nổi bằng.

Tiến độ thoái vốn/cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước còn chậm

YSVN thực hiện thu thập dữ liệu từ 896 doanh nghiệp đã cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước (chiếm khoảng 60% - 70% tổng số doanh nghiệp đã cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước) từ 2005 đến nay. Trong đó 480 doanh nghiệp Nhà nước thoái vốn thu về hơn 185,000 tỷ đồng, cổ phần hóa 416 doanh nghiệp với giá trị hơn 181,000 tỷ đồng.

Theo quy định, các doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa 90 ngày phải thực hiện đăng ký giao dịch trên sàn UPCoM. Tuy nhiên, tính tới hiện tại, mới chỉ có 64.2% doanh nghiệp sau cổ phần hóa đã thực hiện niêm yết.

Về thoái vốn, tỷ lệ thoái vốn thành công 100% so với kế hoạch đạt 53.3%, với giá thoái vốn trung bình 44,763 đồng/cp (dữ liệu loại trừ 1 trường hợp đột biến của CTCP In báo Lào Cai thoái vốn ngày 17/12/2019 với giá trung bình 16.5 triệu đồng/cp).

Thống kê của YSVN, thực tế mới chỉ có 37 trong 127 (tỷ lệ 29%) doanh nghiệp Nhà nước nằm trong kế hoạch đã thực hiện cổ phần hóa.

Tiến độ thoái vốn vẫn còn chậm chạp, mới đạt 7.5% giá trị kế hoạch (khoảng 60,000 tỷ đồng cho 4 năm 2017 - 2020). Thực tế lũy kế các năm 2017 - 2019, việc thoái vốn Nhà nước doanh nghiệp chỉ mang về trị giá 4,566 tỷ đồng. Số lượng doanh nghiệp đã thực hiện đạt 44 trên tổng số 406 doanh nghiệp (chưa tới 11%).

Hoạt động tốt hơn sau thoái vốn/cổ phần hóa

Yuan ta đánh giá, sau khi Nhà nước rút vốn khỏi các doanh nghiệp dù dưới hình thức thoái vốn hay cổ phần hóa, mặt hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ghi nhận có cải thiện.

ROE trung bình 3 năm sau thoái vốn đạt 15.4% trong khi trước khi thoái vốn là 12.4%. Tương tự, ROA trung bình trước thoái vốn đạt 1.5% trong khi sau thoái vốn nâng lên mức 1.6%.

Ngược lại, tổng tài sản, vốn chủ sở hữu, lợi nhuận sau thuế doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng giảm dần sau khi cổ phần hóa. Trước khi thoái vốn tăng trưởng tổng tài sản có xu hướng tăng sau đó chững lại, tới năm thứ 2 mới dần cải thiện. Khả năng doanh nghiệp sau thoái vốn mất khoảng 2 năm để tái cơ cấu lại tài sản doanh nghiệp, tăng trưởng lợi nhuận sau thuế cũng thể hiện rõ hiệu quả thoái vốn doanh nghiệp sau 2 năm.

Đẩy nhanh tiến độ trong năm 2020

Ngày 10/12/2019, Bộ Tài chính đã tổ chức cuộc họp báo về tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước cho năm 2019. Theo đó, tình hình thực hiện chậm chạp diễn ra do doanh nghiệp một phần do các doanh nghiệp lớn cần thời gian xử lý đất đai, kiểm kê tài sản, đặc biệt là vấn đề hồ sơ pháp lý đất đai tại các địa phương.

Bộ Tài chính cho biết đang hoàn tất dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 126/2017/NĐ-CP và NĐ số 32/2018/NĐ-CP liên quan tới cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước. Đây có thể sẽ là động lực giúp đẩy nhanh tốc độ cổ phần hóa trong thời gian tới.

Việc đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa trong năm 2020 cũng được Thủ tướng Chính phủ đề cập, cụ thể theo quyết định số 26/2019/QĐ-TTg buộc 93 doanh nghiệp phải cổ phần hóa trong năm 2020. Trong đó bao gồm Mobifone, Agribank, Vinacomin, Vinafood I, GEN1, GEN2,… Trong đó, hai thương vụ lớn được chờ đợi trong đợt cổ phần hóa sắp tới là Mobifone và Agribank.

YSVN cũng đánh giá hoạt động thoái vốn sẽ diễn chậm và không đúng kế hoạch khi thị trường chứng khoán đang gặp các yếu tố rủi ro từ bên ngoài. Số liệu chỉ ra rằng, số lượng doanh nghiệp được Nhà nước thoái vốn, cổ phần hóa tăng mạnh là sau 2 - 3 năm thanh khoản thị trường chứng khoán sẽ được cải thiện rõ rệt.

Cùng với đó, việc thoái vốn/cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước được cho là bước đệm tăng quy mô thị trường chứng khoán Việt Nam. Đứng trước vấn đề sở hữu khối ngoại các cổ phiếu hiện tại trên sàn gần như đã kín room, cơ hội để dòng tiền từ nước ngoài vào thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ dần thu hẹp nếu không xuất hiện các cơ hội đầu tư mới hấp dẫn trên thị trường chứng khoán.

Vấn đề thoái vốn, cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước được đẩy mạnh sẽ giải được bài toán từ hai chiều về cả tăng quy mô cho thị trường lẫn tạo điều kiện để nguồn vốn ngoại đổ vào thị trường Việt Nam trong thời gian tới.