MỚI

Tạo thiệp giáng sinh 2024

#Hàng hóa

24HMONEY đã kiểm duyệt

Chuyên gia: Có đủ 'thiên thời, địa lợi, nhân hòa' cho vàng tăng giá

Theo nhóm nghiên cứu VEPR, các điều kiện 'thiên thời, địa lợi, nhân hòa' có đủ, không gì có thể ngăn được sóng vàng nếu không có cách 'trị' hữu hiệu.

Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) vừa công bố Báo cáo tư vấn chính sách: "Triển vọng kinh tế Việt Nam 2024: Giữ vững vĩ mô, tạo đà hồi phục", trong đó đưa ra những nhận định đáng chú ý về diễn biến giá vàng.

Theo VEPR, trong những tháng cuối năm 2023 và đầu năm 2024, giá vàng đã liên tục lập đỉnh mới, giá vàng SJC đã có lúc đạt đỉnh tháng 4 là 85 triệu đồng/lượng và sang tháng 5 đã vượt 90 triệu đồng/lượng (hiện vẫn neo mức này). Đây là mức giá cao nhất trong lịch sử của thị trường vàng Việt Nam. Biến động giá vàng xảy ra có những khi liên tiếp nhau, thậm chí có những ngày giá vàng leo dốc một cách thẳng đứng, biên độ thay đổi giá lớn qua mỗi lần tăng giá. Có những lúc, giá vàng trong nước chênh lệch với giá vàng thế giới lên tới 20 triệu đồng/lượng.

Trong tháng 4, giá vàng thế giới tiếp tục lập đỉnh mới, đẩy giá vàng trong nước tiếp tục tăng lên cùng chiều với giá vàng thế giới. Bình quân 4 tháng đầu năm 2024 tăng 20,75%.

Có đủ yếu tố "thiên thời, địa lợi, nhuân hòa" để tạo "sóng vàng" thời gian qua

VEPR cho biết, lãi suất thấp như trong giai đoạn 2021- đầu 2022 hay cuối 2023 đến nay là một môi trường lý tưởng để tạo sóng với bất kỳ một loại tài sản nào. Bước sang năm 2024, khả năng tạo sóng của vàng còn thuận lợi hơn nhờ giá vàng thế giới tăng do bất ổn địa chính trị và kênh chứng khoán, bất động sản không nóng để hút tiền như năm 2021-2022. Do đó, có thể nói rằng có cả yếu tố Thiên thời và Địa lợi cho việc tạo sóng vàng.

Còn nhân hòa là tâm lý đám đông. Theo VEPR, tâm lý đám đông rất dễ bị thu hút bởi sóng. Sóng càng cao càng dễ hút tiền. Bong bóng tài sản luôn hình thành bởi tâm lý "bầy đàn" như vậy. Thay vì chứng kiến hàng dài người xếp hàng mở tài khoản chứng khoán của các năm trước, thì rất nhiều người đã kiên nhẫn xếp hàng ở các cửa hàng vàng.

"Có đủ thiên thời, địa lợi, nhân hòa, không gì có thể ngăn được sóng vàng nếu không có cách 'trị' hữu hiệu", VEPR nhận định

Cách "trị" chênh lệch giá vàng hữu hiệu

Theo VEPR, nhìn lại lịch sử để thấy rằng không cần nhập khẩu, không cần phá độc quyền thương hiệu vàng miếng SJC, chênh lệch giá vàng vẫn có những giai đoạn dài được kiểm soát, giá vàng trong nước và thế giới đồng pha gần như tuyệt đối. Giai đoạn hậu đấu thầu vàng 2013 đến 8/2020, chênh lệch giá vàng giảm dần về 0

Trong giai đoạn 2014-2015, sau khi bán 74 tấn vàng, chênh lệch giá vàng vẫn còn ở mức cao, bằng 10% -20% giá vàng thế giới. Giai đoạn này giá vàng thế giới giảm 12% nhưng giá trong nước chỉ giảm 5,7%. Vậy là dù đã phải nhập một lượng vàng rất lớn, mục tiêu bình ổn và giảm chênh lệch giá vàng cũng khó đạt được trong một sớm một chiều. Điều này khẳng định sự cần thiết phải tính đến các phương án khác để giảm chênh lệch giá vàng chứ không đơn giản là hy sinh dự trữ để mua vàng về bán.

Giai đoạn 2016-2019, thời kỳ giá vàng dần đi vào ổn định khi giá vàng thế giới tăng nhưng giá trong nước gần như đi ngang, chênh lệch giá vàng được dần kéo về bằng 0. Thời gian này kinh tế Việt nam cũng đã qua giai đoạn khó khăn, bước vào chu kỳ ổn định và tăng trưởng cao.

Giai đoạn 2019-2020, giá vàng thế giới tăng mạnh 55% và giá vàng trong nước tăng theo tương ứng, chênh lệch giá vàng vẫn không đáng kể. Đây là bằng chứng để phủ định lập luận cho rằng vì có sóng vàng thế giới (như đang xảy ra trong năm 2024) nên người dân tăng nhu cầu mua vàng và kéo tăng chênh lệch.

Giai đoạn tháng 9/2020 - 8/2022, giá vàng thế giới giảm 10%, nhưng giá vàng trong nước không giảm theo, trái lại tăng 10%. Đây là giai đoạn lãi suất thấp khiến chứng khoán, bất động sản tăng nóng và thu hút dòng tiền rất lớn từ giới đầu tư. Đó là thời gian "người người nhà nhà đi mở tài khoản chứng khoán và đi buôn đất" chứ không phải đi mua vàng. Ngược lại, giới đầu tư rất có thể đã bán vàng để dồn tiền vào chứng khoán và BĐS.

"Vậy là không phải do sóng vàng thế giới, cũng không phải do nhu cầu mua vàng mà chênh lệch giá vàng vẫn tăng", VEPR đánh giá.

Chênh lệch giá vàng tăng lên mức cao nhất lịch sử vào tháng 9/2022, tương đương 42% giá vàng thế giới. Thời gian này không nhiều người nhắc đến nhập vàng để bình ổn mà phần nhiều nhắc đến 2 đề xuất: (i) cho phép nhập vàng nguyên liệu để gia công trang sức và (ii) phá thế độc quyền vàng miếng SJC. Cả 2 đề xuất đều mang lợi ích trực tiếp cho các doanh nghiệp kinh doanh vàng.

Giai đoạn 9/2022-7/2023, đây là 10 tháng tĩnh lặng đi ngang của giá vàng trong nước trong khi giá vàng thế giới giao động mạnh, tăng 10% rồi giảm 3%. Thời điểm này tương đối trùng lặp với giai đoạn các ngân hàng tăng mạnh lãi suất VND để ổn định tỷ giá. Chứng khoán và BĐS cùng thoái trào nhưng vàng cũng không thể tạo sóng ngay cả khi vàng thế giới tăng.

"Vậy tăng lãi suất có thể là một liều thuốc hạ sốt cho chênh lệch giá vàng", VEPR nhận định.

Giai đoạn 8/2023 - hiện tại, giá vàng trong nước và thế giới cùng có xu hướng tăng, tuy nhiên nếu quan sát kỹ thì có 2 giai đoạn giá vàng trong nước tăng trong khi giá vàng thế giới đi ngang, nới rộng chênh lệch giá vàng lên 32% và 26%. Lãi suất thấp, kênh chứng khoán và BĐS đều trầm lắng, nương theo giá vàng thế giới thì vàng trong nước rất dễ tạo sóng.

Dựa trên phân tích biến động trong quá khứ, VEPR cho rằng diễn biến giá vàng trong nước và chênh lệch giá vàng không hoàn toàn phản ánh cân đối cung và cầu, việc "trị" chênh lệch giá vàng không thể chỉ dựa vào việc nhập khẩu vàng ồ ạt để bình ổn giá. Hành động này không chỉ đi chệch mục tiêu mà còn lãng phí các nguồn lực dự trữ không cần thiết.

Trong tình hình hiện nay, theo VEPR, các biện pháp hành chính trở nên đặc biệt quan trọng để đảm bảo sự minh bạch và ngăn chặn thao túng giá. Thanh tra thị trường vàng, yêu cầu sử dụng hóa đơn, điều tra hành vi thao túng... sẽ không tốn dự trữ ngoại hối mà lại có thể mang tới hiệu quả cao tức thì. Ngoài việc sử dụng các biện pháp hành chính, công cụ tiền tệ như lãi suất cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn các loại bong bóng tài sản, bao gồm cả vàng.

Quốc Thụy

An ninh Tiền tệ