MỚI

Trợ lý đầu tư M.AI

#Tài chính

24HMONEY đã kiểm duyệt

Chiêu trò trục lợi: Mối nguy lặng lẽ bào mòn ngành bảo hiểm

Bi kịch ở Quảng Nam, nơi một người mẹ nhẫn tâm sát hại con để trục lợi bảo hiểm, không chỉ phơi bày góc khuất đau đớn của lòng tham, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về những lỗ hổng trong hệ thống giám sát và thẩm định rủi ro của ngành bảo hiểm – nơi đạo đức và quản trị đang bị đặt vào phép thử nghiệt ngã.

Ngay đầu tháng 4/2025, dư luận cả nước rúng động trước thông tin bà Tô Thị Ty Na, trú tại Quảng Nam, bị bắt vì tội ác man rợ: sát hại hai con trai ruột nhằm chiếm đoạt hơn 4 tỷ đồng tiền bảo hiểm nhân thọ. Vụ việc không chỉ khoét sâu vào bi kịch đạo đức đang xuống cấp của một bộ phận người dân sẵn sàng đánh đổi nhân tính vì tiền, mà còn đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với các doanh nghiệp bảo hiểm trong việc kiểm soát rủi ro và phòng chống gian lận.

Những cú lách luật đau đớn

Lãnh đạo một doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ top đầu thẳng thắn thừa nhận: những vụ việc như ở Quảng Nam đang làm tổn thương nghiêm trọng đến ý nghĩa nhân văn cốt lõi của ngành bảo hiểm – nơi từng được coi là lá chắn bảo vệ gia đình trước những biến cố không thể lường trước. Không chỉ dừng lại ở sự man rợ của thủ đoạn, những hành vi trục lợi như vậy còn cho thấy mức độ tính toán kỹ lưỡng và có tổ chức ngày càng tinh vi của các đối tượng.

Một điểm yếu chí tử đang bị lợi dụng là sự thiếu liên thông giữa dữ liệu ngành bảo hiểm, y tế và công an. Việc xác minh tình trạng sức khỏe hay lịch sử bệnh lý của người mua bảo hiểm hiện nay chủ yếu dựa vào khai báo cá nhân – vốn dễ bị thao túng – thay vì tiếp cận trực tiếp từ một hệ thống dữ liệu chung, đồng bộ và minh bạch.

Gian lận không còn đơn độc

Theo ông Trần Mạnh Hoàng Việt – chuyên gia bảo hiểm và nhà quản lý gia sản tại FIDT – những hành vi trục lợi không còn là hiện tượng đơn lẻ. Chúng được thực hiện với mức độ tính toán kỹ lưỡng, từ việc làm giả hồ sơ y tế cho đến cấu kết với nhân viên y tế hoặc người môi giới. Không ít người sẵn sàng gây thương tích cho chính mình hoặc người thân để nhận tiền bảo hiểm, thậm chí mua nhiều hợp đồng với giá trị lớn tại nhiều công ty khác nhau trong thời gian ngắn nhằm qua mặt hệ thống kiểm soát.

Các vụ việc nhỏ, không gây hậu quả nghiêm trọng vẫn diễn ra phổ biến, đặc biệt ở nhóm bảo hiểm sức khỏe – chiếm đến 93% các trường hợp trục lợi. Nhiều người dù không nằm viện vẫn tìm cách tạo hồ sơ giả để nhận bồi thường. Thậm chí, có những bác sĩ bị lợi dụng hoặc tiếp tay làm giả chứng từ y tế.

Một số trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, như bảo hiểm bệnh hiểm nghèo hoặc tử vong, thường chỉ được phát hiện khi có hậu quả nặng nề xảy ra. Đáng chú ý, có đối tượng mua tới 19 hợp đồng trong vòng 6 – 7 tháng, cố tình làm nhiễu hệ thống để thực hiện ý đồ.

Kẽ hở hợp đồng – Bài toán đạo đức và kỹ thuật

Vụ việc ở Quảng Nam cho thấy thủ phạm đã nắm vững các điều khoản hợp đồng bảo hiểm, đặc biệt là quy định về thời gian chờ – yếu tố kỹ thuật mà ít người để ý. Người mẹ này đã lên kế hoạch từ rất sớm, mua bảo hiểm toàn diện cho con, chờ đủ 1 năm rồi ra tay – một kịch bản lạnh lùng đến rợn người.

Dù việc mua bảo hiểm cho con là hành động đúng về lý, nhưng giá trị quyền lợi tử vong quá cao dành cho trẻ nhỏ – từ 3 đến 5 tỷ đồng – đáng ra phải được xem là dấu hiệu cảnh báo. Rõ ràng, những hợp đồng như vậy đòi hỏi các công ty bảo hiểm cần đánh giá lại cách tiếp cận rủi ro, đặc biệt là trong khâu thẩm định và cấp hợp đồng.

Bên cạnh đó, không ít nhân viên tư vấn – vốn am hiểu luật – lại tiếp tay cho khách hàng làm giả hồ sơ nhằm rút tiền đã đóng, gây khó khăn lớn cho việc kiểm soát nội bộ và giữ gìn đạo đức nghề nghiệp trong ngành.

Đòi hỏi cải cách hệ thống dữ liệu và giám sát

Theo ông Việt, phần lớn các hợp đồng bảo hiểm hiện nay đều có điều khoản chặt chẽ. Tuy nhiên, thiếu hụt lớn nhất là hệ thống dữ liệu liên thông giữa các doanh nghiệp bảo hiểm cũng như với ngành y tế. Điều này dẫn đến tình trạng các công ty phải “tin tưởng” vào sự trung thực của khách hàng mà không thể kiểm chứng độc lập.

Trong khi đó, hành vi mua nhiều hợp đồng ở nhiều công ty trong thời gian ngắn – vốn là chiêu thức phổ biến của các đối tượng trục lợi – vẫn chưa có công cụ nào kiểm soát hiệu quả, do không tồn tại một cơ sở dữ liệu bảo hiểm tập trung ở cấp quốc gia.

Hiện một số doanh nghiệp bảo hiểm đã bắt đầu triển khai hệ thống quản lý dữ liệu tập trung nội bộ để theo dõi các hồ sơ chi trả quyền lợi, từ đó phát hiện dấu hiệu bất thường và tiến hành xác minh, điều tra khi cần thiết. Song như nhiều chuyên gia nhấn mạnh, điều cần nhất lúc này là một hệ sinh thái dữ liệu dùng chung – nơi các công ty, cơ quan chức năng và bệnh viện có thể kết nối để kiểm soát rủi ro toàn diện.

Trách nhiệm không chỉ ở khách hàng

Cuối cùng, các chuyên gia đều nhấn mạnh rằng “khai báo trung thực” phải là nguyên tắc vàng trong mọi hợp đồng bảo hiểm. Tuy nhiên, điều đó chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi ngành bảo hiểm tự nâng cấp năng lực kiểm soát của chính mình – từ dữ liệu, quy trình, đến đào tạo đạo đức cho đội ngũ tư vấn.

Một ngành bảo hiểm lành mạnh không thể được xây dựng chỉ bằng niềm tin, mà phải được bảo vệ bằng công nghệ, sự minh bạch và bản lĩnh hành động trước những nguy cơ ngày càng tinh vi.