Cấm mua bán vàng bằng tiền mặt: Mua nửa chỉ cũng phải chuyển khoản là vô lý

Đó là nhận định của nhiều chuyên gia khi nhận xét về đề xuất cấm mua bán vàng bằng tiền mặt vừa được ngành thuế đưa ra.

Thừa nhận quy định này có hiệu quả trong phòng chống rửa tiền nhưng các chuyên gia cho rằng không có tính khả thi và khó thực hiện.

PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) nhận định, phần lớn người dân Việt Nam vẫn còn thói quen dùng tiền mặt trong các giao dịch mua bán, cho nên việc cấm dùng tiền mặt đối với bất kỳ giao dịch nào là không dễ thực hiện. Thay cho cấm, chỉ nên khuyến khích mà thôi.

Hơn nữa, với những người dân nông thôn hay ở vùng sâu, vùng xa không phải ai cũng có tài khoản và phương tiện thanh toán là điện thoại thông minh. Vì thế, nếu cấm họ dùng tiền mặt và ép dùng tài khoản thì là điều vô lý, chắc chắn không nhận được sự đồng tình của số đông.

"Ngoài ra, nếu chỉ mua nửa chỉ hay 1 chỉ vàng mà cũng phải thanh toán qua tài khoản thì rất bất tiện, có thể khiến nhiều người ngại mua vì thủ tục phức tạp", ông Long nói.

Vì thế, ông Long cho rằng, đề xuất này chỉ phù hợp với những đối tượng mua vàng để đầu tư, mua với số lượng lớn.

Ông Long cũng nêu dẫn chứng, quy định pháp luật về phòng chống rửa tiền hiện hành, các giao dịch trên 400 triệu đồng trở lên phải báo cáo Ngân hàng Nhà nước. Do đó, nếu các cấp có thẩm quyền muốn sử dụng biện pháp quản lý này thì cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp khác như: Quy định một hạn mức cụ thể bắt buộc phải thanh toán không dùng tiền mặt.

“Theo tôi, quy định thanh toán không dùng tiền mặt với các giao dịch vàng từ 200 triệu đồng trở lên thì sẽ khả thi và phù hợp”, vị chuyên gia nêu quan điểm.

Chuyên gia kinh tế, TS Vũ Đình Ánh cũng cho rằng đây là đề xuất không hợp lý. Bởi không phải là biện pháp giải quyết được vấn đề chênh lệch giá vàng trong nước và giá vàng thế giới, cũng như nhập khẩu nguyên liệu, những vấn đề đang rất "nóng" trên thị trường vàng hiện nay.

Còn ông Huỳnh Trung Khánh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, cố vấn Hội đồng Vàng thế giới tại Việt Nam - phân tích, trên thực tế, chưa có ngành kinh doanh nào áp dụng quy định thanh toán không dùng tiền mặt hoàn toàn, vậy tại sao lại muốn lấy ngành vàng để áp dụng?

“Nếu đề xuất này được thực thi thì còn “siết” hơn cả Nghị định 24. Trên thế giới, các nước chỉ khuyến khích bớt sử dụng tiền mặt, chứ chưa có quốc gia nào đưa quy định 100% mặt hàng nào đó không được mua bán bằng tiền mặt”, ông Khánh nói.

Cũng theo ông Khánh, việc kinh doanh vàng trang sức mỹ nghệ đang tiến tới ngành kinh doanh không có điều kiện, giờ lại đề xuất không dùng tiền mặt với giao dịch mua bán vàng là mâu thuẫn.

Nếu đề xuất này được thông qua, người tiêu dùng sẽ phản ứng mạnh vì gây phiền nhiễu cho họ. Trong trường hợp mua số lượng vàng lớn hay mua vàng miếng SJC thì có thể áp dụng; nhưng nếu chỉ mua nhỏ lẻ như vàng chỉ, vàng nữ trang không nên.

Trước đó, theo phân tích của Tổng cục Thuế, đề xuất cấm mua bán vàng bằng tiền mặt nhằm minh bạch hóa hoạt động kinh doanh vàng.

Theo Tổng cục Thuế, từ ngày 1/7/2022, hóa đơn điện tử đã được triển khai trên toàn quốc đối với các doanh nghiệp và hộ kinh doanh. 100% doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh kinh doanh vàng bạc đã sử dụng hoá đơn điện tử.

Sau hơn một năm triển khai trên toàn quốc, đã có 53.425 cơ sở kinh doanh áp dụng hoá đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Trong đó, có 5.835 cơ sở kinh doanh vàng, bạc đã thực hiện áp dụng và sử dụng trên 1,065 triệu hoá đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

Để tiếp tục tăng cường công tác phối hợp với các cơ quan, ban ngành, địa phương trong công tác quản lý thuế đối với lĩnh vực kinh doanh vàng, ngoài các giải pháp của ngành thuế, Tổng cục Thuế kiến nghị Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, trình cấp thẩm quyền quy định bắt buộc thanh toán không dùng tiền mặt đối với các giao dịch kinh doanh vàng, đồng thời quy định cơ chế kiểm soát các giao dịch này.

Các chuyên gia thừa nhận đây đúng là biện pháp hữu hiệu để phòng chống rửa tiền.

Chuyên gia tài chính - ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, vàng có giá trị lớn và không cần đứng tên sở hữu, vàng được mua bằng tiền mặt, sau đó bán ra bằng hình thức chuyển khoản để hợp thức hoá "tiền bẩn".

Do đó, theo ông Hiếu, không chỉ áp dụng cho vàng miếng, việc thanh toán không dùng tiền mặt nên áp dụng cho cả các giao dịch vàng khác.

“Những giao dịch qua ngân hàng sẽ sàng lọc, đặc biệt giúp cho hoạt động phòng chống rửa tiền tốt hơn”, ông Hiếu nhấn mạnh.

Tuy vậy, các chuyên gia nhận định do vẫn còn nhiều điểm chưa hợp lý nên cần phải có khảo sát, đánh giá hoặc triển khai thí điểm trước khi quyết định thông qua. Từ đó, nếu thấy bất cập thì cần sửa đổi ngay để đảm bảo quyền lợi của người dân.