Bồi thường đất thu hồi 'phải tiệm cận giá thị trường'

Chủ tịch HĐND TP HCM Nguyễn Thị Lệ đề nghị Chính phủ hoàn thiện cơ chế bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, đảm bảo giá tiệm cận thị trường.

Sáng 2/11, thảo luận tại Quốc hội về đầu tư công và ngân sách giai đoạn 2021-2025, bà Lệ nói bồi thường giải phóng mặt bằng là một trong các nguyên nhân làm chậm tiến độ các dự án đầu tư công, ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân.

Tại nghị quyết 29 năm 2021, Quốc hội giao Chính phủ xây dựng đề án thí điểm tách giải phóng mặt bằng, tái định cư khỏi dự án chung. Bà đề nghị Chính phủ báo cáo tiến độ triển khai đề án và đánh giá hiệu quả thực hiện từ nay đến năm 2025.

Từ thực tiễn tại TP HCM, bà Lệ đề nghị địa phương, chủ đầu tư rà soát, đánh giá kỹ những dự án có khả năng giải ngân để tập trung bố trí vốn, tránh dàn trải dẫn đến nhiều dự án dở dang, phải làm thủ tục gia hạn gây lãng phí. Quá trình thực hiện dự án cần quan tâm đến di dời hạ tầng kỹ thuật, lựa chọn tư vấn sớm và thực hiện song song với bồi thường giải phóng mặt bằng để đảm bảo tiến độ thi công.

"Tái định cư, bố trí cuộc sống mới cho người dân phải đầu tư nâng cao chất lượng hạ tầng, căn hộ; làm sao để người dân mong Nhà nước thực hiện dự án tại nơi mình đang ở", đại biểu Lệ nói.

Đại biểu Thái Thị An Chung (Phó đoàn Nghệ An) đánh giá giải phóng mặt bằng là một trong những khâu còn nhiều bất cập trong các dự án đầu tư công. Vì vậy, bà đề nghị Quốc hội thí điểm tách bồi thường, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập để thực hiện ở một số địa phương.

"Trình tự, thủ tục đầu tư công cũng như quy định về đất đai, môi trường, đấu thầu, chi ngân sách khoáng sản còn nhiều vướng mắc, trong nhiều trường hợp là điểm nghẽn làm chậm giải phóng mặt bằng", ông Lê Hữu Trí, Phó đoàn chuyên trách Khánh Hòa, nhận định.

Theo quy định hiện hành, giá bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất được tính theo giá đất cụ thể ở từng địa phương. Giá đất cụ thể do UBND cấp tỉnh quyết định. Việc xác định giá đất cụ thể dựa vào điều tra, thu thập thông tin về thửa đất, giá đất thị trường, thông tin về giá đất trong cơ sở dữ liệu đất đai và áp dụng phương pháp định giá đất phù hợp. Hồi tháng 5, Chính phủ cho phép cấp tỉnh ủy quyền cấp huyện quyết định giá đất cụ thể.

Tuy nhiên trong nhiều năm qua, giá đất bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất luôn được phản ánh thấp hơn giá thị trường, khiến các dự án lớn gặp khó trong giải phóng mặt bằng.

Tại kỳ họp Quốc hội cuối năm trước, PGS Phạm Khánh Phong Lan (Trưởng ban An toàn thực phẩm TP HCM) nêu thực trạng người dân bị thu hồi đất đi khiếu kiện do giá đất tăng nhanh. Những năm 1970, người ta có thể cho nhau cái nhà mà không tiếc, nhưng bây giờ giá nhà tăng nhiều lần. "Nhà nước thu hồi đất thì đền bù giá thấp, khi dự án xây xong, giá đất khu đó lại lên rất cao. Người bị thu hồi đất chắc chắn sẽ rất xót xa", bà Phong Lan nói.

Thảo luận tổ ở Quốc hội hồi tháng 6 về dự thảo Luật Đất đai sửa đổi, luật sư Trương Trọng Nghĩa (đoàn luật sư TP HCM) kiến nghị ngoài bồi thường theo giá thị trường, khi Nhà nước thu hồi đất của người dân cần đền bù tinh thần vì họ phải xa rời nhà cửa, cây trái, kỷ niệm, môi trường sống, dòng tộc.

Nghị quyết Trung ương tháng 6/2022 yêu cầu các cơ quan xây dựng quy định cụ thể về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để sau khi thu hồi đất thì người dân có chỗ ở, đảm bảo cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi cũ. Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi đã quy định cụ thể các tiêu chí để thực hiện chủ trương này.