Bộ Công an có thể điều tra việc đẩy giá "cắt cổ" vật liệu cao tốc Bắc - Nam

Thông tin tới báo chí, người phát ngôn của Bộ Công an cho biết, lực lượng công an sẽ vào cuộc xác minh, điều tra nếu có những biểu hiện thao túng thị trường vật liệu nhằm trục lợi từ dự án cao tốc Bắc - Nam.

Nghịch lý có mỏ, Cao tốc Bắc - Nam vẫn thiếu vật liệu

Đến nay, 11 dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam đã được Bộ GTVT thực hiện đúng tiến độ với 3 dự án được khởi công trước đó và năm 2020, Bộ GTVT cũng đã khởi công 3 dự án thành phần chuyển sang đầu tư công.

Đối với 5/11 dự án còn lại đã cơ bản hoàn thành sẵn sàng khởi công 3 dự án và 2 dự án đang được báo cáo Quốc hội chuyển sang đầu tư công và đã được Quốc hội đồng ý, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết về 2 dự án thành phần này.

Xác định dự án cao tốc Bắc - Nam là công trình trọng điểm quốc gia, Thủ tướng đã yêu cầu UBND các tỉnh có dự án đi qua ưu tiên, tạo mọi điều kiện thuận lợi để đẩy nhanh thủ tục cấp hoặc gia hạn giấy phép khai thác mỏ vật liệu cho các nhà đầu tư, các nhà thầu thi công dự án.

Mặc dù là dự án giao thông trọng điểm được cả hệ thống chính trị quan tâm, nhưng dự án cao tốc Bắc - Nam lại đang đối diện với nhiều khó khăn khi có đủ nhân lực, máy móc, thiết bị để thi công lại đối diện với "nghịch lý" thiếu vật liệu dẫn tới nguy cơ đội vốn, chậm tiến độ.

Trong báo cáo của Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông (Bộ Giao thông Vận tải) cho thấy, dự án cao tốc Bắc - Nam phía với hồ sơ thiết kế kỹ thuật, nhu cầu vật liệu đất đắp (sau khi đã điều phối dọc tuyến) cho toàn bộ 11 dự án khoảng 52 triệu m3.

Theo số liệu khảo sát mỏ vật liệu của các đơn vị tư vấn thiết kế, tổng số lượng mỏ cung cấp cho 11 dự án khoảng 143 mỏ trong đó bao gồm 81 mỏ đang khai thác (tổng trữ lượng khoảng 63,2 triệu m3), 12 mỏ đã hết thời hạn khai thác đang chờ gia hạn (tổng trữ lượng 28,8 triệu m3) và 82 mỏ trong quy hoạch nhưng chưa cấp phép khai thác (tổng trữ lượng khoảng 101,3 triệu m3) đảm bảo cung cấp đủ nhu cầu vật liệu đất đắp cho toàn bộ 11 dự án cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020.

Hiện tại, 6 dự án cao tốc gồm Cao Bồ - Mai Sơn, Mai Sơn - Quốc lộ 45, Cam Lộ - La Sơn, Vĩnh Hảo -Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây, cầu Mỹ Thuận 2) đang triển khai thi công xây dựng, qua khảo sát thực tế hiện trường tình hình vật liệu đất đắp cho thấy. Trong đó, 3 dự án cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết – Dầu Giây, Mai Sơn - Quốc lộ 45 dù có đầy đủ nhân lực, trang thiết bị để thi công, nhưng "trái ngịch" lại thiếu vật liệu khiến cho các dự án này đối diện với nhiều khó khăn, dẫn tới nguy cơ chậm tiến độ.

Dự án Mai Sơn - Quốc lộ 45 đoạn qua địa phận tỉnh Ninh Bình có 1 mỏ (trữ lượng 4,8 triệu m3); Vĩnh Hảo - Phan Thiết gồm 6 mỏ (tổng trữ lượng khoảng 4,17 triệu m3), Phan Thiết - Dầu Giây có 6 mỏ (tổng trữ lượng khoảng 6 triệu m3) đã có trong quy hoạch nhưng chưa được địa phương cấp phép khai thác.

Trong trường hợp 6 mỏ được cấp phép kịp thời, dự án Phan Thiết - Dầu Giây vẫn thiếu khoảng 1,4 triệu m3 do trong quá trình thực hiện công tác khảo sát mỏ vật liệu bước thiết kế kỹ thuật có sai khác lớn với thực tế (trong hồ sơ khảo sát tổng trữ lượng là 20 triệu m3 nhưng tổng trữ lượng thực tế chỉ đạt 4,1 triệu m3).

Thông tin về việc thiếu vật liệu cho dự án cao tốc Bắc - Nam, ông Phan Quang Hiển, Phó Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông thừa nhận, trường hợp các địa phương (Ninh Bình, Bình Thuận, Đồng Nai) không kịp thời cấp phép khai thác cho các mỏ vật liệu sẽ dẫn đến các dự án trên có nguy cơ thiếu hụt nguồn vật liệu đắp.

Đối với các dự án Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo) dự kiến triển khai thi công trong quý 2/2021 trong hồ sơ khảo sát mỏ vật liệu có sử dụng các mỏ quy hoạch của địa phương mới đáp ứng được nhu cầu vật liệu đắp các dự án.

Vì vậy, các địa phương cần phải khẩn trương thực hiện các công việc liên quan đến cấp phép khai thác và các điều kiện cần thiết khác (giải phóng mặt bằng, thi công xây dựng đường tiếp cận vào mỏ,...)

Riêng với dự án Cam Lâm - Vĩnh Hảo, các mỏ đang khai thác đáp ứng đủ nhu cầu vật liệu đắp cho dự án, tuy nhiên trong hồ sơ khảo sát mỏ vật liệu có các mỏ trong quy hoạch gần dự án để thuận lợi cho việc điều phối và giảm chi phí xây dựng nhưng chưa được cấp phép.

Bộ Công an có thể điều tra

Hiện nay, Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông kiến nghị lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải làm việc và có văn bản gửi các tỉnh, thành tạo mọi điều kiện thuận lợi để đẩy nhanh tiến độ hoàn tất các điều kiện, thủ tục còn thiếu cho các mỏ đã được cấp phép nhưng chưa khai thác được (do chưa giải phóng mặt bằng mỏ, chưa có đường tiếp cận,...), cấp phép khai thác (các mỏ đã có trong quy hoạch), nâng công suất khai thác mỏ (các mỏ đang khai thác có công suất nhỏ), gia hạn giấy phép mỏ (các mỏ đã hết hạn khai thác nhưng còn trữ lượng)…

Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành chỉ đạo các Sở, ban, ngành và các địa phương có liên quan thực hiện tốt công tác quản lý Nhà nước về giá vật liệu xây dựng; có giải pháp, chế tài kịp thời và phù hợp để chống độc quyền, đầu cơ, tùy tiện nâng giá vật liệu xây dựng.

Trao đổi với PV Dân Việt, Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ cho biết, Hiện các dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam đang được đẩy nhanh tiến độ, các dự án đều vượt và đúng tiến độ. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay là việc khan hiếm vật liệu dẫn tới nguy có các nhà thầu có đủ máy móc, nhân lực nhưng vẫn để bị chậm tiến độ do không đủ vật liệu thi công.

Hiện nay, Bộ GTVT đã yêu cầu Ban QLDA đường Hồ Chí Minh tiếp tục phối hợp với UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế, Sở GTVT… để sớm giải quyết xong hồ sơ thủ tục đối với 2 mỏ vật liệu đất đắp nói trên để các nhà thầu sớm lấy được vật liệu đất đắp thi công dự án đảm bảo chất lượng, tiến độ yêu cầu. Những thay đổi điểm mỏ lấy vật liệu đá phục vụ thi công bê tông nhựa phải đầy đủ hồ sơ thủ tục quy định, vượt thẩm quyền của Ban phải có ý kiến đồng ý của Bộ GTVT.

Để tháo gỡ khó khăn cho dự án cao tốc Bắc - Nam, Thiếu tướng Tô Ân Xô, Chánh văn phòng, Người phát ngôn Bộ Công an thông tin tới báo chí, Bộ Công an đã nắm được thông tin về hiện tượng khan hiếm vật liệu cung cấp cho dự án cao tốc Bắc - Nam.

Nêu quan điểm về hướng tháo gỡ khó cho dự án cao tốc Bắc - Nam, người phát ngôn của Bộ Công an cho rằng, không hình sự hóa quan hệ dân sự nếu đó là giao dịch "thuận mua vừa bán" giữa các chủ mỏ được cấp phép khai thác đất với các nhà thầu.

Tuy vậy, lực lượng công an sẽ vào cuộc xác minh, điều tra nếu có những biểu hiện của hoạt động đầu cơ, thao túng thị trường nhằm trục lợi. Đồng thời, có thể các đơn vị nghiệp vụ của Bộ Công an như: Cảnh sát kinh tế, An ninh kinh tế hoặc công an các địa phương đã vào cuộc xác minh nhưng chưa thể thông tin với báo chí ngay được vì đang trong giai đoạn điều tra.