Blog chứng khoán: Khốn đốn vì không thể hủy, sửa lệnh

Thị trường “vỡ trận” thật sự hôm nay nhưng nhà đầu tư cũng chỉ có thể “giơ đầu” chịu trận. Lệnh treo mua dù giá thấp nhưng cũng không thể hủy sửa được và bị khớp cưỡng bức, trong khi nếu thay đổi được, có thể lùi giá hoặc đợi đến phiên kế tiếp...

Không canh Long được buổi sáng thì canh Short. Cổ phiếu ngân hàng hôm qua được bắt đáy mạnh, lại có VIC, VHM nâng lên thì khả năng hồi cao. Vấn đề là nhịp bắt đáy các mã ngân hàng nếu không đưa được thị trường lên cao và lôi kéo về độ rộng thì sớm muộn cũng sẽ bị xả tiếp.

F1 nửa đầu buổi sáng phản ứng kỳ vọng lớn về nhịp nảy, basis dương liên tục đến khi VN30 đạt đỉnh khoảng 10h, bình quân tới 7,5 điểm. Chỉ số lên cao nhất vượt cản 1492.xx. Cao hơn mốc này có cản 1496.xx. F1 lên tới đây nhưng VN30 không chạm tới được. Đó là tín hiệu đầu tiên về khả năng VN30 đã rướn tối đa.

Cơ hội Short xuất hiện khi VN30 lùi lại xuống dưới 1492.xx. Setup tốt là khoảng 10h30 khi VN30 đã thủng 1492, xuống tận 1488 nhưng F1 lại mở basis lên hơn 7 điểm. Kịch bản xấu là VN30 nảy trở lại thì sẽ test 1492 trước, basis bình quân lúc đó là 6 điểm. Đỉnh cao nhất của F1 là 1498. Như vậy điểm cắt lỗ một nửa là 1495 và cắt lỗ nếu VN30 vượt 1492.

Trong kịch bản tốt, target đầu tiên là VN30 giảm xuống 1482, mức hỗ trợ đầu tiên chiều giảm. Nếu thủng giá này thì sẽ rất tuyệt vì hỗ trợ kế tiếp khá sâu ở 1472.xx.

Thị trường đi theo kịch bản đẹp, lúc 10h54 VN30 chạm vào 1482, basis co lại rất có lợi, nhưng F1 bắt đầu đi ngang. Đó là tín hiệu đang có Short cover. Vì vậy cover một nửa tại 1485. Tuy nhiên đến 11h10 basis lại mở rộng lên hơn 9 điểm trong khi rõ ràng là VN30 đã thủng 1482 thì khả năng rất cao là xuống tới 1472, quay lại Short 1486.

Đà giảm rất rõ với nhóm dẫn là ngân hàng sụp đổ. Cuối phiên sáng VN30 đã chạm vào 1472. Cover một nửa ở 1476.7 vì không rõ đầu phiên chiều thị trường sẽ tiếp tục giảm hay có hồi, nên thu nhỏ vị thế lại.

Thị trường buổi chiều rơi vào hoảng loạn khủng khiếp, lần lượt các mốc hỗ trợ dự kiến bị xuyên thủng ngọt xớt. Không ngờ mốc hỗ trợ tối đa dự kiến là 1449 cuối cùng cũng chạm tới. Cover 1455. VN30 sau đó còn giảm khiếp hơn nữa, mất rất nhiều điểm.

Thị trường cơ sở hôm nay chứng kiến rủi ro hệ thống kinh hoàng khi không thể hủy sửa lệnh được như đã dự kiến từ nhiều phiên trước. Rủi ro hệ thống lúc này đã trở thành một biến số vượt lên trên tất cả các dự kiến giao dịch.

Tình trạng khó hoặc không thể hủy sửa lệnh đã khiến không ít nhà đầu tư lâm vào thế kẹt trong phiên hôm nay, khi biên độ giảm quá mạnh. Không giống tình trạng nghẽn hệ thống trước đây, hạn chế về hủy sửa lệnh khiến nhà đầu tư không thể xoay sở được.

Đối với nhà đầu tư muốn bán, nếu không dùng lệnh MP thì lệnh sẽ bị treo vì giá không đúng. Dĩ nhiên đà giảm giá quá mạnh thì xác suất cao là lệnh đến lúc vào được hệ thống sẽ bị trễ và không khớp được. Vài lần đặt lệnh bị treo như vậy thì cổ phiếu đã đặt hết cổ phiếu. Muốn hủy lệnh để thay đổi giá cũng không được, nghĩa là nhà đầu tư đành ngồi nhìn giá giảm mà không tài nào bán được (cổ phiếu kẹt hết trong hệ thống).

Đối với người mua, lệnh treo mua kể cả bằng LO thì không hủy sửa được thì cũng không thể di chuyển lệnh theo ý muốn được. Ai không muốn mua vì thấy giá giảm quá nhiều – nghĩa là mức giảm sẽ còn nhiều hơn nữa – cũng đành chấp nhận nguy cơ bị khớp cưỡng bức.

Nói tóm lại là việc không thể di chuyển lệnh trong giao dịch là một trạng thái chưa từng xảy ra. Nhà đầu tư không biết phải ứng xử thế nào trong một ngày biên dao động quá rộng như hôm nay. Đây là một thiệt hại cực lớn.

Việc sử dụng nhiều lệnh MP tạo nên hiệu ứng giá không lường trước được, “tape reading” sai hết. Ví dụ cầu bắt đáy sẽ vào khi áp lực bán có tín hiệu suy giảm, giá giảm quản tính rơi. Nhưng lúc này lệnh vào không đúng thời điểm, không biết căn giá nào và cũng không thể biết liệu giá giảm quán tính có phải do lệnh bán đang bị trễ hay không và liệu còn một đợt lệnh lớn sắp được hệ thống kích hoạt nhận hay không. Hiện tượng trễ lệnh MP khiến áp lực bán sẽ hình thành từng đợt như sóng nhồi. Áp lực này sẽ gia tốc đà giảm.

Thị trường đang trong giai đoạn xả van. Con số margin đang được nhắc đến nhiều nhưng thực ra không phải là lý do chính. Quan trọng hơn là sự thay đổi quan điểm và đảo chiều dòng tiền đang tụ lại một chỗ ở quy mô quá lớn. Không rõ quy mô margin dồn vào cổ ngân hàng và nhiều mã hot khác đến mức nào, nhưng kể cả khi không có margin thì vẫn là một nguy cơ lớn vì tiền đang muốn thoát ra.

Cũng có nhiều phân tích kiểu “thuốc giảm đau” rằng con số trăm ngàn tỷ margin không đáng là bao so với “tiền tươi” đang có trong thị trường. Vấn đề ở chỗ là tiền tươi sẽ không muốn hứng margin, hoặc ít nhất là muốn hưởng lợi tối đa từ hiệu ứng giảm margin. Tổng tiền trong thị trường thường là 1 con số cố định, nhưng tại sao khi thì thanh khoản cao, khi thì thanh khoản thấp? Đó là do khả năng chấp nhận rủi ro thay đổi. Khi tâm lý hào hứng, kỳ vọng ngút trời thì giá cao mấy cũng lao đầu vào mua. Ngược lại, khi lo sợ, giá giảm mấy cũng rón rén chờ. Tổng tiền là 1 hằng số (tương đối thôi) nhưng lượng tiền sẵn sàng giao dịch lại là một biến số không thể xác định vì liên quan đến tâm lý.

Vì vậy so sánh lượng margin với tổng dòng tiền trên thị trường là vô nghĩa, vì thiếu đi yếu tố thời điểm. Cho đến khi tiền vào hốt đống margin đó thì hãy chứ chấp nhận đau thương và chiết khấu đến mức hài lòng bên có thế mạnh trong đàm phán giá đã!

"Blog chứng khoán" mang tính chất cá nhân và không đại diện cho ý kiến của VnEconomy. Những quan điểm, đánh giá là của cá nhân nhà đầu tư và VnEconomy tôn trọng quan điểm cũng như văn phong của tác giả. VnEconomy và tác giả không chịu trách nhiệm về những vấn đề phát sinh liên quan đến các đánh giá và quan điểm đầu tư được đăng tải.