27/04/2021 Cập nhật ĐHCĐ 2024

4 rủi ro, thách thức của thị trường tài chính toàn cầu thời gian tới

TS Cấn Văn Lực, TV Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính tiền tệ Quốc gia nhận định đang có 4 rủi ro, thách thức đối với hệ thống tài chính toàn cầu thời gian tới...

Những thay đổi trong môi trường tài chính quốc tế gần đây, chẳng hạn như các chính sách kinh tế mà chính phủ Mỹ sử dụng nhằm nỗ lực vực dậy nền kinh tế đang suy giảm trong đại dịch COVID-19; tham vọng vươn ra toàn cầu và quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc; những thay đổi trong xu hướng chuyển dịch của dòng vốn quốc tế và chuỗi cung ứng toàn cầu; hay khả năng tái định vị các trung tâm tài chính quốc tế được cho là sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến nền kinh tế toàn cầu trong những năm tới.

Bên cạnh đó, trí tuệ nhân tạo, công nghệ Blockchain… đang đưa đến những thay đổi lớn chưa từng có trong lịch sử tài chính tiền tệ. Sự phát triển các đồng tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương ở nhiều quốc gia và các tổ chức phi chính phủ (ví dụ Trung Quốc đang đẩy nhanh quá trình ra mắt đồng tiền số Nhân dân tệ - DCEP; Facebook đang có kế hoạch tung ra đồng tiền số Diem), cùng với những biểu hiện về sự suy yếu của hệ thống tiền tệ toàn cầu hiện nay, có thể đe dọa sự chi phối của đồng đô la Mỹ trong các giao dịch tài chính, thương mại, đầu tư, và dự trữ quốc tế. Những thay đổi như thế có thể tạo ra các cơ hội lẫn thách thức rất lớn đối với Việt Nam.

Chia sẻ tại hội thảo “Định hình lại hệ thống tài chính toàn cầu và chiến lược của Việt Nam” do Trường Đại học Kinh tế Tp HCM (UEH) và báo SGGP tổ chức, TS Cấn Văn Lực, TV Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính tiền tệ Quốc gia nhận định đang có 4 rủi ro, thách thức đối với hệ thống tài chính toàn cầu thời gian tới bao gồm:

Ba dấu hiệu rủi ro bất ổn chính về khía cạnh nợ nần bao gồm:

Cuộc khủng hoảng kinh tế và y tế do ảnh hưởng của dịch COVID-19 đã khiến tăngtrưởng kinh tế toàn cầu năm 2020 đã sụt giảm -3,3% so với năm 2019 - mức thấp nhất kểtừ năm 1930; đà phục hồi dự báo ở mức tăng trưởng 6% năm 2021 và 4,4% năm 2022(IMF, tháng 4/2021). Quá trình phục hồi kinh tế phụ thuộc rất chặt chẽ vào việc phát triển,cung cấp, phân phối và tiêm chủng vaccine trên phạm vi toàn cầu. Theo dự báo củaCitiResearch (tháng 2/2021), vaccine sẽ giúp GDP toàn cầu tăng trưởng thêm 4,1 điểm% giai đoạn 2021-2022 thông qua việc nâng cao sức khỏe cộng đồng, kiểm soát dịchbệnh, thúc đẩy nhu cầu đầu tư, thương mại, tiêu dùng. Tuy nhiên, việc phân phối vaccineđang đối diện với nhiều khó khăn, đáng lo ngại nhất là “tình trạng bất bình đẳng, khôngđồng đều, yếu tố tâm lý”. Đây sẽ là yếu tố tiêu cực khiến đà phục hồi kinh tế bị chậmlại, kéo dài và mức độ phục hồi “không chắc chắn”, từ đó có thể ảnh hưởng, làm trầmtrọng thêm nguy cơ rủi ro tài chính. Thêm vào đó, biến động địa chính trị còn phức tạpkhiến giá vàng, giá dầu biến động mạnh, có tác động đến thị trường tài chính toàn cầucũng là một thách thức lớn.

Ngoài ra, áp lực lạm phát tăng, lãi suất tăng và xu hướng giảm dần các gói nớilỏng định lượng; xu hướng bảo hộ thương mại; cạnh tranh chiến lược, căng thẳng thươngmại - công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc còn leo thang và khó đoán; sự biến động mạnhvà khó đoán hơn của giá cả hàng hóa thế giới... đều khiến rủi ro bất ổn tài chính gia tăng.

Các giải pháp, gói hỗ trợ và sự nới lỏng các điều kiện tài chính toàn cầu (đặc biệt từquý 2/2020) được kỳ vọng sẽ giúp hồi phục nền kinh tế và thị trường tài chính, song cũngcó thể dẫn tới hệ lụy tiêu cực hơn nếu không hiệu quả, như rủi ro bong bóng tài sản vàlạm phát (do bơm nhiều tiền), rủi ro nợ xấu tăng (do hạ chuẩn cho vay hoặc đảo nợ vàsức khỏe tài chính của bên vay yếu đi)... Thêm vào đó, sự mâu thuẫn giữa các mục tiêu,ưu tiên chính sách và phối hợp kém hiệu quả có thể khiến nền kinh tế và thị trường tàichính toàn cầu rơi vào vòng xoáy rủi ro mới trong thời gian tới.

Bốn lý do chính Cơ quan Nghiên cứu QH Mỹ (CRS) đưa ra là: (i) dịch bệnh đã làm thayđổi thói quen sống và hành vi đầu tư, tiêu dùng (giữ tiền mặt nhiều hơn, đầu tư tài sản antoàn hơn như vàng, tranh thủ lướt sóng đầu tư tiền ảo, làm việc từ xa/online phụ thuộchơn vào các thiết bị công nghệ...) từ đó gia tăng mức độ rủi ro tội phạm tài chính; (ii) vôtình phạm tội do bị lợi dụng bởi tâm lý lo sợ khủng hoảng sức khỏe cộng đồng và trục lợitừ mong muốn được an toàn (vô tình chuyển tiền vào tài khoản tội phạm, lừa đảo; giaodịch phạm pháp để lấy thù lao; mất thông tin cá nhân/thông tin thẻ NH do website/thưđiện tử chứa mã độc); (iii) nền kinh tế, DN khó khăn, gián đoạn các chuỗi cung ứng cũnglà nguyên nhân khiến các vụ lừa đảo, cướp ngân hàng tăng; và (iv) giao dịch trực tuyến(thương mại điện tử, tài chính số, vay mượn trực tuyến, ví điện tử...) tăng nhanh cũngkhiến rửa tiền, tội phạm mạng, lừa đảo và giao dịch nội gián, hacker, lấy cắp thông tin,dữ liệu tài khoản NH/thẻ tín dụng...). Để ứng phó với rủi ro này, các quốc gia đã và đangđầu tư rất lớn cho an ninh mạng, theo McKinsey & Co., đầu tư cho an ninh mạng sẽ tăngkhoảng 25-30%/năm trong năm 2020-2021.