3 nguyên nhân khiến các dự án nhà ở xã hội phát triển chậm

Thiếu quỹ đất là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến việc NƠXH phát triển chậm như hiện nay, dù vấn đề này đã được đưa vào luật để điều chỉnh nhưng chính quyền một số địa phương chưa quan tâm đúng mức đối với việc phát triển NƠXH, đặc biệt là việc bố trí đủ quỹ đất để phát triển.

Bộ Xây dựng cho biết, thời gian qua, kết quả phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) chưa đạt yêu cầu đề ra trong chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Cụ thể, chỉ đạt khoảng 34,3% so với mục tiêu đã đề ra trong Chiến lược phấn đấu đến năm 2020 là xây dựng 12.500.000 m2 NƠXH.

Khó khăn về nguồn vốn

Một trong những nguyên nhân dẫn đến NƠXH phát triển chậm là là khó khăn về nguồn vốn, theo Bộ Xây dựng, bởi thiếu vốn nên NƠXH mới về đích 1/3 so với mục tiêu đề ra mặc dù trong Luật Nhà ở quy định nhà nước dành lượng vốn nhất định cho vấn đề NƠXH.

Bên cạnh đó, do thiếu vốn nên việc khuyến khích các nhà đầu tư tham gia phát triển dự án NƠXH gặp rất nhiều khó khăn khi gói 30.000 tỷ đồng kết thúc cho vay từ cuối năm 2016.

“Chủ trương đã có nhưng không bố trí nguồn tái cấp vốn để hỗ trợ phát triển NƠXH nên các dự án rơi vào tình trạng đói vốn. Việc chấm dứt gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng đã gây khó khăn rất lớn đối với các chủ đầu tư dự án NƠXH đã ký hợp đồng vay gói tín dụng ưu đãi nhưng chưa giải ngân hết thì không được tiếp tục giải ngân phần còn lại”, Bộ Xây dựng nhận định.

Thiếu quỹ đất

Bộ Xây dựng cho rằng, thiếu quỹ đất là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến việc phát triển NƠXH quá chậm như hiện nay, dù vấn đề này đã được đưa vào luật để điều chỉnh nhưng chính quyền một số địa phương chưa quan tâm đúng mức đối với việc phát triển NƠXH, đặc biệt là việc bố trí đủ quỹ đất để phát triển.

"Theo quy định, các dự án nhà ở thương mại có diện tích trên 10 ha phải dành 20% tổng diện tích đất để xây dựng NƠXH, nhưng một số địa phương đang làm không đúng quy định của Luật, nghị định của Chính phủ liên quan đến NƠXH khiến nguồn cung NƠXH khan hiếm”, Bộ Xây dựng cho hay.

Theo quy định, không phê duyệt quy hoạch dành 20% diện tích để xây NƠXH tại các dự án. Khu nhà ở thương mại giá trị cao, quỹ đất 20% làm NƠXH, doanh nghiệp được quyền nộp tiền chênh lệch cho địa phương. Tiền chênh lệch thu được này sẽ dùng để bố trí quỹ đất khác làm NƠXH nhưng chưa thực hiện hoặc thực hiện không đủ khiến quỹ đất rất khó khăn. Nếu các doanh nghiệp thực hiện đúng quy định dành 20% quỹ đất làm NƠXH sẽ không thiếu đất.

Không địa phương nào muốn bỏ quỹ đất ra để làm NƠXH. Đất làm nhà thương mại thu được thuế, có lợi hơn. Các khu đô thị phải trích quỹ đất 20% làm NƠXH nhưng các địa phương lại không đôn đốc các doanh nghiệp “nhả” đất đó ra mà lờ đi để doanh nghiệp xoay sở chuyển đổi cuối cùng vẫn là làm nhà ở thương mại.

Quy định của Chính phủ, của Luật Nhà ở về việc buộc doanh nghiệp phải dành 20% đất của một dự án bất kỳ để làm NƠXH là không phù hợp, quy định quá cứng nhắc, bởi có những dự án doanh nghiệp đã phải “cắt” 20% đất làm trường học. Do đó, nếu tiếp tục phải dành thêm 20% để làm NƠXH, thì đất kinh doanh chỉ còn 60%, trong khi vẫn phải đóng tiền sử dụng đất 100% diện tích.

Vướng chính sách

Bộ Xây dựng cho biết, quá trình triển khai chiến lược phát triển nhà ở quốc gia được Thủ tướng Chính phủ rất quan tâm. Bên cạnh đó, hệ thống chính sách đối với việc thực hiện chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đã được xây dựng rất đầy đủ. Chưa kể, Bộ Xây dựng cũng đã ban hành nhiều nghị định, thông tư hướng dẫn các địa phương triển khai thực hiện.

Tuy nhiên, theo Bộ Xây dựng, vướng mắc vẫn là ở khâu tổ chức thực hiện ở phía chính quyền tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Đặc biệt, sự chậm trễ trong khâu giải phóng mặt bằng, bố trí qũy đất để thực hiện dự án. Nhiều địa phương chưa bổ sung quy hoạch quỹ đất NƠXH, chưa sử dụng nguồn tiền thu được từ 20% quỹ đất trong dự án đô thị để đầu tư dự án NƠXH.

“Trong triển khai thực hiện tại địa phương, có địa phương quan tâm nhưng có địa phương dường như thờ ơ, có đất nhưng không làm. Cũng có trường hợp chọn địa điểm xây dựng NƠXH không phù hợp, dẫn đến không phát triển được dự án hoặc có phát triển dự án nhưng không nhiều người về ở”, Bộ Xây dựng thông tin.

Cũng theo Bộ Xây dựng, dù nhu cầu rất cao nhưng nhiều dự án NƠXH vẫn đang bị đóng băng, triển khai chậm chạp, còn nhiều vướng mắc trong các thủ tục triển khai…Cụ thể, thủ tục pháp lý khi vay vốn đầu tư xây dựng chưa thông thoáng, nguồn cung hạn chế nên quy định về đối tượng mua nhà ngặt nghèo.

Bên cạnh đó, nhu cầu nhà ở rất lớn nhưng thực tế, nhưng các dự án lại không đến được tay người mua. Trong khi đó, doanh nghiệp muốn đầu tư phát triển loại hình này lại gặp vướng mắc về chính sách, không thể làm nổi nhà ở giá rẻ nếu tuân thủ theo quy định của nhà nước.