Việt Nam ngược Mỹ

Tâm lý con người, từ khổ chuyển sang sướng thì mấy cũng được; nhưng, sướng chuyển sang khổ thì không chịu được. Ví dụ một người có chất lượng cuộc sống từ 1 lên 2 sẽ thấy như thần tiên; trái lại từ 10 xuống 8 sẽ cảm giác như ác mộng.

Vì lý do trên mà ở Mỹ quy định khi ly hôn, người có thu nhập phải chu cấp cho người không có thu nhập hoặc thu nhập ít hơn đảm bảo cuộc sống tối thiểu như khi chưa ly hôn, cho đến khi người kia có gia đình mới hoặc có được mức thu nhập để có cuộc sống tốt hơn.

Bài này tôi không nói về vấn đề trên mà bàn về chuyện chống Covid ngược nhau giữa Mỹ và Việt Nam. Mỹ đi con đường từ khổ đến sướng (từ rất thấp lên cao) và Việt Nam thì ngược lại (từ rất cao đi xuống) như ví dụ trên.

Về nền tảng, Mỹ là nước giàu và có hệ thống y tế, khả năng chống dịch thuộc nhóm dẫn đầu thế giới. Thêm vào đó, tự do cá nhân và quyền riêng tư rất được coi trọng.

Khi Covid xảy ra, nhiều người (kể cả ông Tổng thống lúc đó), chỉ xem như cúm mùa nên đã coi thường/bất cẩn. Kết quả, nước Mỹ đã toang với số ca nhiễm và số người chết cao nhất thế giới. Nói chung là Mỹ thuộc nhóm nước phải gánh chịu hậu quả nặng nề nhất.

Ông tổng thống bất cẩn đã mất chức và gần 600 nghìn người (theo thống kê chính thức) mất mạng vì Covid.

Tuy nhiên, nước Mỹ đã có thể sản xuất vắc xin và ông tổng thống mới đã lấy chống covid làm ưu tiên hàng đầu. Kết quả, giờ đây hơn 50% dân số và hơn 60% dân số trong độ tuổi đã được tiêm vắc xin (kế hoạch là 70% đến ngày 4/7); số ca nhiễm và số người tử vong bình quân 14 ngày đã dưới 30 nghìn và 500 người. Nước Mỹ đang trên con đường trở lại cuộc sống bình thường. Họ đã đi con đường từ khổ tới sướng.

Ngược với Mỹ, Việt Nam chỉ là nước thu nhập trung bình thấp, có hệ thống y tế chưa phát triển với khả năng phòng dịch (dựa vào cơ sở vật chất) không cao. Thêm vào đó, do lịch sử của chiến tranh liên miên và người á đông, việc phải theo cộng đồng, theo tập thể quan trọng hơn là tự do cá nhân. Bằng chứng là trong giai đoạn đầu, danh tính những người bị bệnh đã bị tiết lộ và phải gánh chịu sự chỉ trích và mạt sát của dư luận. Quan niệm của đại chúng coi việc như thế là đáng đời.

Việt Nam đã chọn cách chống Covid theo con đường từ sướng đến khổ. Do vậy, tâm lý đại chúng có thể bị ảnh hưởng. Tuy nhiên chúng ta nên nhớ rằng, mọi thứ đang vẫn rất tích cực. Nếu tỷ lệ nhiễm và tử vong như lúc tốt nhất của Mỹ như hiện nay thì là 10 nghìn ca và hơn 100 người một ngày. Trên thực tế, tổng số người bị Covid (được thống kê) ở VN chưa đến 10k và số tử vong chưa đến 50 người.

VN đã rất chặt chẽ và cẩn trọng ngay từ ban đầu. Các biện pháp rất mạnh đã được đưa ra và đã có hiệu quả, mang lại kết quả như trên. Tuy nhiên tiến trình của VN là ngày một tệ đi. Nguyên nhân chính là chưa có vắc xin tiêm cho mọi người, trong khi lá chắn phòng thủ và cách làm hiện tại sẽ ngày một khó khăn hơn. Cách làm của VN hiện nay (cho đến khi có số người được tiêm vắc xin đủ lớn) có thể ví như chiếc áo. Ban đầu áo mới chắc chắn, nhưng theo thời gian nó sẽ mục dần và sẽ bị rách. Các chỗ bị rách sẽ ngày một nhiều hơn và tình huống sẽ được cải thiện khi có cái áo mới (vắc xin được tiêm đủ lớn).

Với những gì đang xảy ra thì tình hình của VN trong thời gian tới (cho đến khi có vắc xin) có lẽ sẽ tệ đi, thậm chí tệ đi rất nhiều. Kịch bản hàng nghìn, thậm chí là hàng chục nghìn người nhiễm mỗi ngày là có thể xảy ra. Tuy nhiên, nếu so với mặt bằng chung toàn cầu thì ngay cả kịch bản như vậy cũng không phải là điều quá khủng khiếp.

Điều quan trọng nhất đối với cả xã hội là cần tiếp tục cách tiếp cận lựa cơm, gắp mắm, cố gắng làm tốt nhất những gì có thể, nhất là các việc làm cụ thể để hạn chế tối đa việc lây nhiễm và các tác động đến cả xã hội. Thêm vào đó, việc duy trì các hoạt động kinh tế xã hội ở những nơi có rủi ro thấp để tránh thiệt hại quá lớn (vượt quá lợi ích từ việc cẩn trọng mang lại) cũng là việc cần làm.