Việt Nam còn bao nhiêu dư địa chính sách tiền tệ và tài khóa?

Dư địa chính sách ở đây được hiểu là khả năng nới lỏng tiền tệ và tài khóa để kích thích tổng cầu và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn.

Dư địa chính sách tiền tệ không phải phụ thuộc vào mức lãi suất cao hay thấp, mà chính xác hơn là phục thuộc vào chênh lệch giữa lãi suất và tỷ lệ lạm phát. Các lãi suất điều hành của Việt Nam hiện đang dao động trong khoảng từ 3% (lãi suất chiết khấu 3%) đến 4,5% (lãi suất tài cấp vốn), xen giữa đó là trần lãi suất tiền gửi ngắn hạn (4,25%). Trong khi đó, tỷ lệ lạm phát tháng 6 là 3,17% và bình quân 6 tháng đầu năm so với cùng kỳ là 4,19%. Như vậy, chênh lệch giữa lãi suất và tỷ lệ lạm phát (lãi suất thực) là gần như bằng 0. Muốn giảm lãi suất thêm nữa Việt Nam cần phải giảm được tỷ lệ lạm phát trong thời gian tới. Nếu không, tiền sẽ chảy qua các kênh tài sản, đặc biệt là bất động sản, và đẩy giá các tài sản này lên (hiện tượng này đang xảy ra rồi). Khi đó, người thu nhập trung bình và thấp sẽ chịu tác động kép: một mặt vừa chịu mất việc/thu nhập giảm sút do covid, mặt khác khả năng mua biệt thư đơn lập càng xa vời khi thị trường bất động sản tăng giá.

Dư địa chính sách tài khóa không chỉ phụ thuộc vào tỷ lệ nợ công/GDP (hiện khoảng 55%), mà phụ thuộc thực tế hơn vào tỷ lệ nợ công/thu ngân sách (solvency) và đặc biệt là nghĩa vụ trả nợ gốc và lãi/thu ngân sách hàng năm (liquidity). Nghĩa vụ trả nợ của chính phủ không bớt đi đồng nào do covid (năm 2020 là khoảng 380 nghìn tỷ đồng), trong khi thu ngân sách năm nay dự kiến sẽ tụt giảm 10-15%. Nghĩa vụ nợ/tổng thu ngân sách 6 tháng đầu năm là vào khoảng gần 60%. Do vậy, nếu không muốn tỷ lệ này vượt ngưỡng cho phép là 25% vào cuối năm, thì thu ngân sách 6 tháng cuối năm phải tăng ít nhất 30% so với 6 tháng đầu năm - một nhiệm vụ rất khó.

Tiêu hết số vốn hiện có trong kho bạc nhờ phát hành trái phiếu vay nợ trước đây thì dư địa tài khóa sẽ về 0 nếu không muốn vi phạm các quy tắc an toàn về nợ công.