Vì sao SSI Research khuyến nghị "Trung lập" với cổ phiếu ngành xi măng?

Mặc dù dự báo lợi nhuận doanh nghiệp ngành xi măng sẽ phục hồi nửa cuối năm 2024, nhưng SSI Research cho rằng xét về giá trị tuyệt đối, lợi nhuận có thể sẽ vẫn yếu.

Trên thị trường, cổ phiếu nhóm ngành xi măng mặc dù thuộc nhóm vật liệu xây dựng và theo lý thuyết chung, có thể hưởng lợi từ việc thúc đẩy đầu tư công; tuy nhiên thực tế năm 2023 và kể cả những phiên đầu 2024, cổ phiếu nhóm ngành vẫn không hấp dẫn và thu hút nhà đầu tư. Nguyên nhân cơ bản là thị trường xây dựng nhà ở dân dụng vẫn chưa hoàn toàn phục hồi; trong khi cơ hội hưởng lợi từ đầu tư công có phần gián tiếp.

Dù vậy, theo Bộ phận Phân tích (SSI Research) của CTCK SSI, trong nửa đầu năm 2023, cổ phiếu ngành xi măng diễn biến khá tích cực khi tăng mạnh 50% so với đầu năm (trong khi VN- Index tăng 11%), do giá than giảm so với cùng kỳ và nhà đầu tư kỳ vọng Chính phủ sẽ đẩy mạnh giải ngân cho các dự án cơ sở hạ tầng công.

Nửa cuối năm 2023, giá cổ phiếu xi măng giảm mạnh. Theo đó, tính chung cả năm 2023, ngành xi măng chỉ tăng 14,4%, cao hơn 2,3% so với chỉ số VN-Index. Điều này được nhóm phân tích lý giải là do lợi nhuận năm 2023 của các cổ phiếu trong ngành ghi nhận lỗ hoặc gần như hòa vốn do sản lượng tiêu thụ xi măng thấp hơn dự kiến.

Đánh giá về triển vọng năm 2024, SSI Research dự báo trong quý I/2024, mức tiêu thụ xi măng trong nước sẽ ở mức thấp kể từ quý III/2021 (thời gian thực hiện giãn cách xã hội do ảnh hưởng của dịch COVID-19), do các yếu tố mùa vụ (nghỉ Tết Nguyên đán) và nhu cầu vẫn ở mức yếu.

Tuy nhiên, từ quý II/2024, kỳ vọng sản lượng xi măng bán ra sẽ cải thiện so với cùng kỳ nhờ hoạt động xây dựng có dấu hiệu phục hồi. Ngoài ra, các dự án đầu tư công lớn (như Sân bay Long Thành và các dự án đường cao tốc ở miền Trung và miền Nam) có thể bù đắp nhu cầu yếu trong năm 2024.

“Tiêu thụ xi măng của Việt Nam trong năm 2023 đạt gần 90 triệu tấn, giảm 7% so với cùng kỳ, trong đó, tiêu dùng nội địa giảm 10% so với cùng kỳ và xuất khẩu gần như đi ngang. Doanh thu thuần xi măng của các công ty niêm yết giảm từ 20%-27% so với cùng kỳ trong 9 tháng năm 2023. Chúng tôi cho rằng sản lượng tiêu thụ xi măng sẽ chạm đáy trong quý I/2024 và dần phục hồi trong suốt năm 2024”, SSI dự báo.

Công ty Chứng khoán này cũng cho rằng, tăng trưởng ở thị trường xuất khẩu có phần hạn chế do Trung Quốc giảm nhập khẩu xi măng của Việt Nam. Trong năm 2023, đối với thị trường xuất khẩu, xuất khẩu xi măng & clinker gần như đi ngang do Trung Quốc giảm nhập khẩu (giảm 90% so với cùng kỳ), do nhu cầu trên thị trường bất động sản yếu. Ngược lại, Bangladesh là thị trường ghi nhận tăng trưởng khi xuất khẩu xi măng và clinker sang nước này tăng 40% so với cùng kỳ nhờ tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng. Kỳ vọng xuất khẩu sẽ phục hồi thấp trong năm 2024.

Ngoài ra, SSI cũng đánh giá, áp lực gia tăng từ các đối thủ cạnh tranh trong nước có thể khiến giá xi măng giảm. Công suất trong nước đã được mở rộng trong thời gian gần đây (tăng 4,5% so với cùng kỳ trong năm 2022 và tăng 6,1% so với cùng kỳ trong năm 2023). Đơn vị này ước tính tình trạng dư cung đã tăng từ 15% trong năm 2022 lên 30% trong năm 2023. Cùng với mức tăng trưởng trái chiều trên kênh xuất khẩu, điều này sẽ làm gia tăng cạnh tranh trong nước. Điều này đặc biệt xảy ra ở miền Bắc và miền Trung, khu vực có hầu hết các dự án mới và có tỷ lệ xuất khẩu cao hơn.

Đối với các doanh nghiệp trong ngành xi măng, Công ty Chứng khoán này kỳ vọng, biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp sản xuất xi măng sẽ phục hồi trong năm 2024 nhờ giá than điều chỉnh. Theo SSI, giá than thế giới đã đạt đỉnh trong nửa cuối năm 2022. Giá than giảm mạnh trong nửa đầu năm 2023 và sau đó tiếp tục dao động quanh vùng đáy cho đến nửa cuối năm 2023.

Trong quý IV/2023, giá than trung bình ở Châu Âu giảm xuống 120 USD/tấn, giảm 51% so với cùng kỳ, giá than ở Úc giảm xuống 136 USD/tấn, giảm 65% so với cùng kỳ, giá than ở Trung Quốc giảm xuống 123 USD/tấn, giảm 35% so với cùng kỳ. Trong nửa đầu năm 2024, SSI cho rằng, giá than sẽ duy trì ổn định ở mức hiện tại khi mùa đông ở Bắc bán cầu đang đến gần (và các biện pháp trừng phạt đối với Nga vẫn có hiệu lực) giúp cân bằng với áp lực giảm từ giá dầu khí.

“Do đó, chúng tôi dự báo giá than đầu vào trung bình cho các doanh nghiệp sản xuất xi măng sẽ giảm trong năm 2024 do mức nền giá than cao được thiết lập trong nửa đầu năm 2023. Chúng tôi kỳ vọng biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp sản xuất xi măng sẽ chạm đáy trong quý I/2024, sau đó cải thiện dần trong các quý tiếp theo”, SSI nhận định.

Đồng thời, đơn vị này cũng nhận định, lợi nhuận của các doanh nghiệp sản xuất xi măng sẽ vẫn gặp khó khăn trong nửa đầu năm 2024 (có thể ghi nhận lỗ ròng) và phục hồi trong nửa cuối năm 2024. Tuy nhiên, xét về giá trị tuyệt đối, lợi nhuận có thể sẽ vẫn yếu (thấp hơn năm 2022) do sản lượng tiêu thụ phục hồi chậm và chi phí quản lý và bán hàng không thay đổi.