Vì sao người Nam Phi vẫn "bình tĩnh sống" trước siêu biến chủng Omicron?

Khi nhiều nước lo lắng chạy đua chống Omicron như tái áp dụng các quy định chống dịch và hạn chế đi lại, cuộc sống ở Nam Phi, nơi được coi là tâm dịch biến chủng mới Omicron, vẫn diễn ra bình thường.

Trong đợt dịch lần ba, vào tháng 3/2020, Nam Phi áp dụng một trong những lệnh cấm cửa nghiêm ngặt nhất trên thế giới với các biện pháp chống dịch ở cấp độ 5. Lệnh phong tỏa này kéo dài 35 ngày nhằm ngăn chặn lây nhiễm, giảm tải cho hệ thống y tế.

Tuy nhiên, giờ đây, mặc dù được cho khu "Khu vực số 0" của siêu biến chủng Omicron có khả năng lây lan hơn nhiều so với chủng Delta, các biện pháp hạn chế chặt chẽ đã trở thành dĩ vãng. Hiện Nam Phi chỉ đang thực hiện các biện pháp chống dịch ở mức 1 (cấp thấp nhất) và có rất ít dấu hiệu cho thấy điều đó sẽ sớm thay đổi.

Câu hỏi lớn được đặt ra là: Nam Phi đang liều lĩnh hay họ là một ví dụ điển hình về cách sống trong tương lai sau đại dịch?

Nam Phi đang ghi nhận số ca mắc tăng nhanh trong những ngày gần đây. Vào ngày 27/11, số ca nhiễm Covid-19 mới hàng ngày ở Nam Phi là 3.220. Đến ngày 8/12, con số này đã tăng lên gần 20.000 ca, con số kỷ lục kể từ khi phát hiện biến chủng Omicron. Đó là ở một quốc gia đã có hơn 90.000 người chết vì Covid-19 và chỉ 25% dân số đã được tiêm đầy đủ. Con số này quá thấp so với phần lớn thế giới, nhưng lại khá cao đối với châu Phi, nơi có tỷ lệ tiêm chủng chỉ là 8%.

Tuy nhiên, bất chấp những con số nghiệt ngã đó, cuộc sống của hầu hết người dân Nam Phi vẫn diễn ra bình thường và chính phủ cũng khuyến khích như vậy.

"Có vẻ như biến chủng mới này dễ lây lan hơn, nhưng số người nhập viện không tăng ở mức báo động, và chính vì lý do đó mà tôi nói rằng chúng ta không nên hoảng sợ", Tổng thống Cyril Ramaphosa cho biết vào ngày 4/12.

Đã quá quen với dịch bệnh?

Những ngày này, trung tâm mua sắm Access Park ở Kenilworth, thành phố Cape Town vẫn đông đúc khi dòng người đi mua sắm Giáng sinh. Tình trạng tắc đường đã trở lại như mức trước đại dịch, bất chấp làn sóng thứ 4 đang bùng lên do chủng Omicron.

Tuy nhiên, tất cả đều đeo khẩu trang, bằng chứng cho thấy biến chủng mới vẫn không hoàn toàn thoát khỏi tâm trí của mọi người.

Ba tuần trước, với con số nhiễm mới hàng ngày ở mức thấp nhất trên toàn quốc là 262 (ngày 14/11), không có gì lạ khi thấy mọi người ra đường không đeo khẩu trang, mặc dù việc đeo khẩu trang ở nơi công cộng là bắt buộc.

Sharon Kockott, 56 tuổi, một người bán hàng rong cho biết: "Tôi không còn sợ hãi như khi bị phong tỏa vào năm ngoái. Tôi đã được tiêm đầy đủ và không nghĩ biến chủng mới này nguy hiểm như một số người vẫn nghĩ", bà nói trước khi tiếp tục đẩy xe chở hàng của mình đi.

Thái độ như vậy của người dân có thể được giải thích một phần là do mức độ miễn dịch tương đối cao của quốc gia này. Theo một nghiên cứu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Nam Phi, 59% người trưởng thành ở thành thị trong độ tuổi từ 35- 59 có kháng thể với virus sau khi đợt dịch lần hai kết thúc vào tháng 3 (đợt dịch lần ba kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10).

Điều này không có gì đáng ngạc nhiên ở một quốc gia còn nhiều bất bình đẳng về kinh tế, nơi có khoảng 1/5 dân số sống trong các khu ổ chuột. Việc giãn cách xã hội gần như là không thể, và các chuyên gia cho biết không thể ghi nhận chính xác con số ca nhiễm. Lulama Nobokwana, 46 tuổi, đến từ thị trấn Philippi trên Cape Flats, cho biết: "Tôi ở chung một ngôi nhà gỗ chật hẹp với ba người".

Dường như người Nam Phi giữ bình tĩnh và tiếp tục cuộc sống bình thường vì quá quen với dịch bệnh.

Hầu hết người dân Nam Phi đều quá hiểu về mối đe dọa chết người do Covid-19 gây ra, nhưng vấn đề chỉ là ở một quốc gia cũng phải đối mặt với mức độ lây nhiễm HIV cao, nghèo đói và tội phạm bạo lực, những rủi ro do đại dịch khác, thì Omicron xem ra cũng không phải quá đáng sợ.

Sau sự xuất hiện của Omicron, nhiều nước trên thế giới đã gấp rút thực hiện lệnh cấm nhập cảnh đối với du khách đến từ Nam Phi, cùng với một số quốc gia láng giềng khác.

Hầu hết người dân Nam Phi đều nhận thức được rằng, cùng với lệnh cấm du lịch, đất nước của họ đã phải hứng chịu làn sóng chỉ trích vì cho rằng đã không hành động đủ nhanh để ngăn chặn biến chủng mới. Nhưng các nhà dịch tễ học nói rằng những lời chỉ trích "không có giá trị".

"Nam Phi, do có kinh nghiệm trong cuộc chiến chống HIV và lao nên có hệ thống giám sát rất tiên tiến để theo dõi các biến chủng. Điều này đã giúp chúng tôi xác định biến chủng Omicron nhanh chóng nhưng rồi lại phải hứng chịu sự chỉ trích của phần còn lại của thế giới", tiến sĩ Jo Barnes, một nhà dịch tễ học tại Khoa Y tế và Khoa học Sức khỏe Đại học Stellenbosch, cho biết.