Vì sao Ngân hàng Nhà nước "bật đèn vàng" việc cho vay cầm cố sổ tiết kiệm?

Cơ quan Thanh tra giám sát Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa có công văn gửi đến các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam về việc cảnh báo cho vay cầm cố sổ tiết kiệm không có phương án sử dụng vốn vay.

Theo NHNN, qua công tác thanh tra, giám sát cho thấy có hiện tượng một số Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (gọi tắt là TCTD) cho khách hàng vay vốn có đảm bảo bằng cầm cố sổ tiết kiệm nhưng không có phương án sử dụng vốn vay theo quy định tại Thông tư 39/2016, vi phạm quy định của NHNN về sử dụng phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt để giải ngân vốn vay.

Để đảm bảo ổn định thị trường tiền tệ và an toàn hoạt động ngân hàng, NHNN yêu cầu các TCTD không thực hiện các hành vi cạnh tranh không lành mạnh; chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về cho vay, về lãi suất huy động bằng ngoại tệ, về sử dụng phương án không dùng tiền mặt để giải ngân vốn vay; kiểm soát chặt chẽ khoản vay, đặc biệt là kiểm soát mục đích sử dụng vốn vay và giải ngân vốn vay đối với các khoản vay đảm bảo bằng cầm cố sổ tiết kiệm.

Cũng theo văn bản, NHNN khẳng định, "sẽ xử lý nghiêm các tổ chức tín dụng cố tình vi phạm các quy định trên".

Ngân hàng Nhà nước cũng yêu cầu các TCTD tăng cường công tác tự kiểm tra, kiểm soát việc tuân thủ các quy định của pháp luật và quy định nội bộ liên quan đến hoạt động huy động vốn và cho vay, đặc biệt là các khoản cho vay có bảo đảm bằng cầm cố sổ tiết kiệm; chủ động xử lý nghiêm và kịp thời các trường hợp vi phạm.

Mặt khác, các TCTD phải rà soát, sửa đổi,bổ sung, hoàn thiện các quy định nội bộ, bao gồm cả quy định về việc cho vay có bảo đảm bằng cầm cố sổ tiết kiệm, đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng.

Trong quá trình thực hiện các quy định của pháp luật về hoạt động ngân hàng, nếu có những khó khăn, vướng mắc, các tổ chức tín dụng phải báo cáo kịp thời cho NHNN để kịp thời xử lý.

Trước đó, trong báo cáo Hội nghị sơ kết sáu tháng đầu năm toàn ngành ngân hàng, Thống đốc Lê Minh Hưng cũng đã từng chỉ đạo cần xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật các TCTD tiếp tục để xảy ra các hành vi vi phạm đã được cảnh báo, đặc biệt là các ngân hàng cho vay cầm cố sổ tiết kiệm không có mục đích sử dụng vốn hoặc mục đích sử dụng vốn không hợp pháp.

Được biết, cho vay cầm cố sổ tiết kiệm là hình thức cho vay phổ biến tại các ngân hàng, vừa đáp ứng được nhu cầu của khách hàng, vừa đảm bảo được mức sinh lời phù hợp với rủi ro thấp. Nhiều năm qua việc cầm cố sổ tiết kiệm để vay vốn ngân hàng không hề khó, thậm chí ở nhiều nhà băng, nhân viên ngân hàng còn chủ động đề nghị người gửi tiền cầm cố sổ tiết kiệm để vay.

Ở một số ngân hàng, việc cầm cố sổ tiết kiệm còn cho khách hàng sử dụng online một cách dễ dàng dưới hình thức đăng ký vay thấu chi mà không quan tâm đến việc khách hàng sẽ sử dụng số tiền vay đó để làm gì.

Thế nhưng, thực tế đã từng xảy ra những vi phạm về việc cho vay cầm cố sổ tiết kiệm gây thiệt hại cho ngân hàng. Cụ thể, trong giai đoạn đua lãi suất thỏa thuận những năm về trước, lợi dụng lãi suất tiền gửi thỏa thuận cao hơn lãi suất vay cầm cố sổ tiết kiệm tại một ngân hàng, một số khách hàng có sự móc nối với chính nhân viên ngân hàng liên tiếp quay vòng dòng tiền gửi - vay cầm cố sổ tiết kiệm để hưởng chênh lệch lãi suất tạo ra tình trạng dòng vốn chạy lòng vòng và có thể gây bất ổn cho hệ thống.