Vì sao Hà Nội thu ngân sách nhà nước lớn?

“Sở dĩ Hà Nội thu ngân sách nhà nước lớn hơn TP Hồ Chí Minh là vì cơ quan thuế tính hết toàn bộ số nộp ngân sách của các tập đoàn, tổng công ty lớn cho Hà Nội”, đấy là lý giải của bột số bạn khi thấy số thu ngân sách năm 2024 của Hà Nội lớn hơn TP Hồ Chí Minh.

Lý giải này vẫn được khá nhiều bạn đưa lên các diễn đàn, các bài viết về thu ngân sách nhà nước của các tỉnh thành phố năm 2024.

Lý giải này là sai hoàn toàn, sai cả về nguyên lý cơ bản lẫn thực tế về thu ngân sách và cách ghi nhận số thu ngân sách cho các tỉnh, thành phố của ngành thuế, ngành hải quan Việt Nam.

Đầu tiên chúng ta hãy xem số liệu thực tế về thu ngân sách 10 tháng đầu năm 2024.

Tổng khoản thu từ dầu thô đạt 48.857 tỷ đồng, trong đó số ghi nhận cho Hà Nội là 3.200 tỷ đồng, cho TP Hồ Chí Minh là 16.980 tỷ đồng, cho Bà Rịa - Vũng Tàu là 27.825 tỷ đồng. Tổng thu nội địa của tập đoàn Dầu khí Việt Nam PVN được 58.960 tỷ đồng, trong đó số ghi nhận cho Hà Nội chỉ chưa đến 1% của con số 58.960 tỷ trên.

Vậy nếu số thu của PVN có trụ sở ở Hà Nội được tính cho Hà Nội như lý luận của một số bạn thì tại sao số thu từ dầu thô của TP HCM lại lớn gấp 5,3 lần Hà Nội, còn Bà Rịa - Vũng Tàu lại lớn gấp 8,7 lần Hà Nội, còn số thu nội địa (thuế VAT, thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp) của các đơn vị thành viên của PVN cho Hà Nội lại chưa đến 1% tổng số nộp ngân sách nhà nước của PVN. Nên nhớ PVN là đơn vị có số thu ngân sách lớn nhất Việt Nam, lớn hơn gấp 3 lần số thu của tập đoàn lớn thứ 2 Việt Nam.

Vậy tại sao PVN có trụ sở chính tại Hà Nội mà PVN và các đơn vị thành viên lại nộp thuế cho Hà Nội ít thế? Tất cả do cách cấp mã số thuế và cách ghi nhận số thu ngân sách của cơ quan thuế, hải quan Việt Nam.

Mỗi một đối tượng nộp thuế (doanh nghiệp hạch toán độc lập, hộ kinh doanh, cá nhân) được ngành thuế cấp cho một mã số thuế MST. Các MST đều có trường gắn với một tỉnh thành phố nơi đối tượng nộp thuế đăng ký kinh doanh.

PVN là một tập đoàn, dưới PVN có rất nhiều các tổng công ty, công ty thành viên. Mỗi một tổng công ty, công ty thành viên của PVN hạch toán độc lập được cấp MST theo tỉnh thành phố nơi họ đặt trụ sở chính. Các Tổng công ty: Dầu Việt Nam (PV Oil), Khí Việt Nam (PV Gas), Hoá chất Dầu khí, Khoan và Dịch vụ Dầu khí (PV Drilling), Vận tải Dầu khí (PV Trans), Dịch vụ Dầu khí PTSC, Petrosetco đều có trụ sở ở TP Hồ Chí Minh và tất nhiên các Tổng công ty này nộp thuế cho TP Hồ Chí Minh.

Tương tự như vậy, với tập đoàn Điện lực Việt Nam (có trụ sở Hà Nội), nhưng các đơn vị phân phối và bán lẻ điện lại bao gồm 5 Tổng công ty: Điện lực Hà Nội, Điện lực TP HCM, Điện lực Miền Bắc, Điện lực Miền Nam, Điện lực Miền Trung và các nhà máy nhiệt điện, thuỷ điện ở nhiều tỉnh trên cả nước. Trong số các đơn vị điện lực kể trên, chỉ có duy nhất Tổng công ty Điện lực Hà Nội là nộp ngân sách cho Hà Nội mà thôi.

Chúng ta có thể chiếu sang các tập đoàn Viễn thông, Xăng dầu, Than Khoáng sản, Hoá Chất, Cao Su, các Tổng công ty Hàng Hải, Thuốc lá, Hàng không, Cảng Hàng không, Cà Phê, Lương Thực, Lâm Nghiệp; hầu hết các đơn vị thành viên hạch toán độc lập của các tập đoàn, tổng công ty này đều không đặt trụ sở ở Hà Nội, vì thế số tiền nộp thuế cho Hà Nội rất ít.

Ngay cả một cá nhân thôi cũng phải vậy. Một người sinh sống và làm việc ở Hà Nội, có một căn hộ ở TP Hồ Chí Minh cho thuê thì khi nộp thuế thu nhập cá nhân, riêng khoản thu từ cho thuê căn hộ này vẫn phải bóc tách riêng ra nộp cho TP HCM, có muốn nộp cho Hà Nội cho tiện cũng không được (ngành thuế cấp cho họ một MST phụ cho việc cho thuê nhà ở TP HCM).

Để kết bài: các bạn đừng đi lan truyền thông tin sai lệch rằng “cơ quan thuế dồn số thu của các tập đoàn, tổng công ty lớn của nhà nước cho Hà Nội để số thu của Hà Nội lớn hơn TP Hồ Chí Minh” nữa nhé. Nó vừa sai với thực tế, vừa sai với nguyên lý ghi nhận số thu ngân sách nhà nước của cơ quan thuế lại vừa gây ra những uẩn ức không đáng có với rất nhiều người.