Vì sao Hà Nội quy định thuê nhà tối thiểu 15 m2 mới được đăng ký thường trú?

UBND TP Hà Nội lý giải Luật Cư trú 2020 giao địa phương quyết định diện tích bình quân chỗ ở tối thiểu tại nơi thuê, mượn, ở nhờ làm điều kiện đăng ký thường trú.

Dự thảo Nghị quyết quy định về diện tích nhà ở tối thiểu để đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ đang được UBND TP Hà Nội tổ chức lấy ý kiến. Theo đó người đi thuê, mượn, ở nhờ muốn đăng ký thường trú tại 12 quận phải có diện tích ở tối thiểu 15 m2/người; khu vực ngoại thành 8 m2/người (17 huyện và thị xã Sơn Tây).

Trong tờ trình, UBND TP Hà Nội lý giải cơ sở pháp lý để xây dựng dự thảo là Luật Cư trú 2020. Điều 20 của Luật quy định người thuê, mượn, ở nhờ muốn đăng ký thường trú phải đáp ứng điều kiện: Chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp đồng ý cho đăng ký thường trú tại địa điểm thuê, mượn, ở nhờ và được đồng ý đăng ký thường trú vào cùng hộ gia đình đó; diện tích về nhà ở tối thiểu do HĐND cấp tỉnh quy định nhưng không thấp hơn 8 m2 sàn/người.

Với một số địa phương đang có áp lực gia tăng dân số cơ học lớn, số người đăng ký cư trú tăng nhanh và biến động nhiều ở nhóm có chỗ ở hợp pháp là nhà ở do thuê, mượn, ở nhờ, Luật Cư trú 2020 quy định HĐND các tỉnh thành quyết định diện tích bình quân chỗ ở tối thiểu làm điều kiện để đăng ký thường trú.

Quy định như trên nhằm đảm bảo điều kiện sống cần thiết cho người dân, phù hợp với yêu cầu quản lý về cư trú và chính sách an sinh xã hội trên địa bàn; đồng thời cũng để các tỉnh, thành phố có thể điều tiết phân bổ dân cư thông qua điều kiện đăng ký thường trú.

Một căn cứ quan trọng khác để TP Hà Nội quy định tối thiểu 15 m2/người với trường hợp thuê, mượn, ở nhờ muốn đăng ký thường trú là Chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 2021-2030, ban hành cuối năm 2020. Theo chương trình này, Hà Nội phấn đấu năm 2025 diện tích nhà ở tối thiểu là 10 m2/người, đến năm 2030 là 12 m2/người; diện tích nhà ở bình quân toàn thành phố tương ứng với hai mốc thời gian trên là 29 m2/người và 32 m2/người.

Thống kê của Sở Quy hoạch và Kiến trúc, từ năm 2011 đến tháng 6/2022 có trên 1.600 dự án có nhà được chấp thuận tổng mặt bằng, phương án kiến trúc với diện tích trên 31 triệu m2, dân số khoảng 560.000, tương đương 52,8 m2/người (gồm nhà ở thấp tầng riêng lẻ và chung cư). Điều này có nghĩa mức tối thiểu 15 m2/người với trường hợp thuê, mượn, ở nhờ ở nội thành không phải khó khả thi.

Trên thực tế, Hà Nội đã áp dụng quy định diện tích nhà ở tối thiểu 15 m2/người để đăng ký thường trú với trường hợp nhà thuê từ năm 2013 (Nghị quyết số 11 HĐND TP Hà Nội). Năm 2016, HĐND thành phố ban hành văn bản kéo dài thời gian áp dụng nghị quyết đến hết 2020, đến nay đã quá hạn hơn 2 năm.

Tuy nhiên, sau 10 năm triển khai, Công an thành phố - cơ quan làm thủ tục đăng ký thường trú cho người dân, đánh giá Nghị quyết số 11/2013 còn nhiều bất cập. Văn bản này chỉ quy định diện tích tối thiểu với trường hợp thuê nhà, không đề cập việc mượn, ở nhờ; không quy định diện tích tối thiểu với trường hợp thuê, mượn, ở nhờ để đăng ký thường trú khu vực ngoại thành.

Quá trình giải quyết đăng ký thường trú cho công dân, UBND xã, phường còn lúng túng khi xác định diện tích bình quân do biểu mẫu tờ khai về tình trạng chỗ ở phục vụ cho việc đăng ký cư trú ban hành từ giữa năm 2007 và không thể hiện nội dung xác nhận diện tích bình quân với nhà thuê, mượn, ở nhờ.

Từ những căn cứ pháp lý và thực tiễn nêu trên, UBND Hà Nội cho rằng việc ban hành văn bản quy định diện tích nhà ở tối thiểu để đăng ký thường trú tại chỗ thuê, mượn, ở nhờ là cần thiết và có tính khả thi. Lãnh đạo thành phố khẳng định khi nghiên cứu xây dựng dự thảo nghị quyết đã "bảo đảm hài hòa quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, lợi ích của nhà nước, cộng đồng và xã hội".