Vì sao đồng USD tăng không ngừng nghỉ?

Đà tăng giá quật khởi của đồng USD đang tạo nên những biến động đáng chú ý trên thị trường tài chính toàn cầu.

Chỉ trong vài tuần sau khi các dự báo về khả năng Donald Trump quay trở lại Nhà Trắng trở nên rõ nét hơn, đồng bạc xanh đã ghi nhận mức tăng ấn tượng 3% so với rổ tiền tệ chủ chốt - một con số đáng kể trong thị trường ngoại hối.

Diễn biến của đồng Euro, Yên Nhật và Peso so với USD

"Trump là động lực chính của đồng USD", Steven Englander, Chuyên gia phân tích ngoại hối tại Standard Chartered nhấn mạnh. Nhận định này được minh chứng qua việc đồng tiền thống trị thế giới đã có màn tăng giá mạnh nhất trong nhiều năm ngay sau cuộc bầu cử.

Đây là sự thay đổi đột ngột của đồng USD sau ba tháng suy yếu liên tục, với đồng bạc xanh từng chạm đáy năm 2024 vào cuối tháng 9. Những biến động mạnh về giá trị đồng USD có thể gây tác động bất ổn đến nền kinh tế toàn cầu, bởi đồng tiền Mỹ chiếm gần 90% tất cả các giao dịch ngoại hối. Các hàng hóa thiết yếu, như dầu mỏ, thường được định giá bằng USD.

Đồng USD mạnh hơn giúp người Mỹ mua hàng hóa nước ngoài và du lịch nước ngoài rẻ hơn, nhưng hàng hoá của công ty Mỹ có thể trở nên kém cạnh tranh hơn trên thương trường quốc tế. Bên ngoài nước Mỹ, đồng bạc xanh mạnh lên kích thích lạm phát ở các quốc gia có đồng tiền yếu hơn và khiến việc trả nợ bằng USD khó khăn hơn, gây áp lực lên nền kinh tế toàn cầu.

Lợi ích của đồng USD mạnh hơn, về phương diện sức mua đối với các hộ gia đình và doanh nghiệp Mỹ, sẽ bị giảm đi nếu đi kèm với lãi suất tăng và lạm phát cao hơn. Điều này đã từng xảy ra trong đợt đồng USD mạnh lên năm 2022. Một số nhà phân tích và nhà đầu tư, những người cho rằng đồng tiền Mỹ có thể còn mạnh hơn nữa trong những tháng tới và môi trường lạm phát, lãi suất cũng có thể cao hơn, điều này có thể khiến nhiều người Mỹ cảm thấy tương đối nghèo hơn.

Phần lớn phụ thuộc vào việc liệu các cam kết trong chiến dịch tranh cử của chính quyền Trump có trở thành hiện thực hay không.

Kế hoạch thuế quan toàn diện, một lời hứa chiến dịch đặc trưng của ông Trump, sẽ áp thuế lên tất cả hàng hóa nhập khẩu. Những người ủng hộ cho rằng bằng cách làm cho hàng nhập khẩu đắt hơn, thuế quan thúc đẩy các lựa chọn thay thế trong nước.

Tuy nhiên, đối với các công ty xe hơi sản xuất hoặc mua linh kiện từ nước ngoài hay các công ty may mặc có nhà máy trên khắp thế giới, việc chuyển sản xuất về Mỹ tốn kém và mất thời gian. Đó là lý do tại sao tác động ngay lập tức của thuế quan thường là làm cho mọi thứ đắt đỏ hơn đối với doanh nghiệp và người tiêu dùng, giảm nhu cầu nhập khẩu được định giá bằng ngoại tệ, điều này có xu hướng đẩy giá trị đồng USD lên cao.

Giá cả tăng (tức là lạm phát nhanh hơn) có thể khiến Fed phải tăng lãi suất trở lại. Và lãi suất cao hơn thu hút đầu tư từ các nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận cao hơn, làm tăng thêm nhu cầu đối với đồng USD.

Matt Bush, nhà kinh tế Mỹ tại Guggenheim Investments cho rằng sức mạnh của đồng bạc xanh phản ánh "sự đặc biệt của Mỹ" về nền kinh tế mạnh hơn cũng như khả năng lạm phát cao hơn.

Đồng USD có thể mạnh đến mức nào?

Đảng Cộng hòa đã giữ được quyền kiểm soát Hạ viện, đặt họ trong vị trí kiểm soát hoàn toàn Quốc hội bên cạnh Nhà Trắng.

Các nhà phân tích tại JPMorgan dự đoán rằng kết quả như vậy sẽ khiến chỉ số đồng USD tăng thêm 7% trong vòng vài tháng, được thúc đẩy bởi sự suy yếu của đồng Euro và Nhân dân tệ. Các nhà phân tích tại Barclays dự báo đồng USD sẽ ngang giá với Euro lần đầu tiên trong hai năm nếu ông Trump thực hiện thuế quan 60% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và thuế 10% đối với tất cả hàng nhập khẩu khác.

Ngoài ra, cũng có thể rút ra bài học từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump. Đồng USD cũng tăng vọt sau khi ông đắc cử Tổng thống Mỹ vào năm 2016, cùng với chứng khoán tăng và lợi suất trái phiếu cao hơn, một mẫu hình tương tự như "thương vụ Trump" (những giao dịch hưởng lợi khi Trump trở lại) đã xuất hiện gần đây. Chỉ số đồng USD tăng hơn 5% từ Ngày Bầu cử đến cuối năm đó.

Nhưng bế tắc chính trị, mặc dù Đảng Cộng hòa kiểm soát cả Hạ viện và Thượng viện, đã dẫn đến việc đồng USD suy yếu khoảng 10% trong năm 2017. Các giao dịch hưởng lợi từ Trump suy yếu.

Nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump bắt đầu trong bối cảnh tăng trưởng và lạm phát thấp. Lãi suất gần bằng không, và đồng USD đang tăng từ mức cơ sở thấp. Lần này ông đang thừa kế một nền kinh tế rất khác.

Điều gì có thể kìm hãm đồng bạc xanh?

Các nhà phân tích tại Société Générale không cho rằng đồng USD có thể tăng cao hơn nhiều trong những tháng tới, dự báo nó sẽ đạt đỉnh vào cuối năm 2024, giống như nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

"Chừng nào tăng trưởng Mỹ mạnh hơn, lãi suất Mỹ cao hơn và niềm tin của thế giới vào vị thế đồng USD vẫn còn nguyên vẹn, đồng bạc xanh sẽ vẫn được định giá rất cao, nhưng chúng tôi nghi ngờ kịch bản nó có thể được định giá cao hơn nhiều", các nhà phân tích viết trong một báo cáo nghiên cứu gần đây.

Một trở ngại tiềm ẩn đối với đồng USD là các quốc gia khác có thể thực hiện các biện pháp để chống lại nó. Khi ông Trump lần đầu tiên áp đặt thuế quan, Trung Quốc đã trả đũa bằng thuế quan của riêng mình, nhắm vào hàng hóa Mỹ như đậu nành. Gần đây hơn, Trung Quốc và Nhật Bản đã can thiệp vào thị trường để hỗ trợ đồng tiền của họ, và họ được kỳ vọng sẽ làm như vậy một lần nữa nếu Nhân dân tệ và Yên tiếp tục suy yếu.

Một số nhà đầu tư cho rằng khả năng xảy ra bất ổn địa chính trị do thuế quan quyết liệt có thể khiến ông Trump phải giảm nhẹ cách tiếp cận của mình.

Alan McKnight, Giám đốc đầu tư tại Regions Bank cho rằng thuế quan "có mục tiêu" có thể có lợi cho nền kinh tế. "Nếu nó được áp dụng rộng rãi, sẽ có vấn đề", ông nói.

Ngoài ra, cũng có những cân nhắc khác có thể làm suy yếu đồng USD theo thời gian.

Các chính sách của ông Trump về thuế quan, thuế và chi tiêu đã làm dấy lên lo ngại về thâm hụt liên bang, phản ánh qua việc tăng lợi suất trái phiếu Chính phủ dài hạn. Chính phủ Mỹ phụ thuộc vào các nhà đầu tư nước ngoài để duy trì khoản nợ khổng lồ của mình - Nhật Bản và Trung Quốc sở hữu khoảng 2,000 tỷ USD trái phiếu Chính phủ - và nếu họ miễn cưỡng cho vay, điều đó có thể làm giảm nhu cầu đối với tài sản Mỹ, làm suy yếu đồng USD.

Các cuộc chiến ở Trung Đông và Ukraine, với những tác động không chắc chắn đến nguồn cung năng lượng và tuyến đường thương mại, cũng có ảnh hưởng đến đồng đô la, cũng như các sự kiện không lường trước được trên thị trường Mỹ khi chính quyền mới được trao quyền.

Nhiều nhà quan sát thị trường cho rằng hiện tại quá khó để đưa ra các dự đoán chính xác. Jerome Powell, Chủ tịch Fed, từ chối bình luận về tác động kinh tế của chính quyền mới, nói rằng ông chưa có đủ chi tiết để phân tích.

Đối với ông Englander tại Standard Chartered, điều đó có nghĩa là những tháng tới có thể "khó khăn". "Vẫn còn một loạt các quyết định chính trị cần được đưa ra", ông nói.

Vũ Hạo (Theo NYTimes)

FILI