Vì sao đồng Rúp phục hồi lại được xem là đợt tăng “ảo”?

Đồng Rúp đã phục hồi nhanh chóng trước khi chiến sự nổ ra giữa Nga - Ukraine, bất chấp những dự đoán rằng chiến tranh sẽ khiến đồng tiền rơi tự do.

Theo Reuters, từ khi xảy ra chiến sự giữa Nga và Ukraine, đồng nội tệ của Nga đã trượt giá mạnh, có thời điểm mất một nửa giá trị trước sức ép từ các lệnh trừng phạt của phương Tây, Mỹ và đồng minh. Tuy nhiên, thời gian gần đây đồng Rúp đã phục hồi mạnh mẽ một phần là do sự cải thiện thực sự trong tài chính của Nga khi doanh thu xuất khẩu năng lượng tăng và nhập khẩu giảm.

Nhưng nếu chỉ dựa vào việc đồng Rúp phục hồi làm bằng chứng cho thấy nền kinh tế chịu cấm vận của Nga đã cải thiện có thể dễ gây hiểu lầm.

Đồng Rúp cũng đang bị lạm phát ảo do các biện pháp kiểm soát vốn và với tổng sản phẩm quốc nội của nước này được dự đoán sẽ giảm 10% -15% trong năm nay, người Nga đang nhanh chóng trở nên nghèo hơn khi lạm phát tăng cao nuốt chửng thu nhập của họ.

Ulrich Leuchtmann, một nhà phân tích tại ngân hàng Commerzbank cho biết: "Sự phục hồi của đồng Rúp không nên được coi là quan điểm của thị trường về triển vọng trung và dài hạn đối với Nga”.

Kể từ khi chiến tranh bắt đầu, đồng Rúp đã tách thành một thị trường trong nước cho các tổ chức địa phương và một thị trường nước ngoài cho các ngân hàng và nhà đầu tư phương Tây giao dịch với nhau và các thực thể không bị trừng phạt. Khối lượng giao dịch đã cạn kiệt trên cả hai.

JPMorgan trong tuần này cho biết các ngân hàng phương Tây đã thu hẹp hạn mức giao dịch và tín dụng đối với các thực thể của Nga, tạo ra "xích mích giữa giao dịch bên ngoài và trong nước".

Tuy nhiên, khi đồng Rúp phục hồi, khoảng cách giá giữa các thị trường đã được thu hẹp.

Theo dữ liệu của Refinitiv, đồng Rúp nước ngoài trong tuần này đã được báo giá mạnh tới 75 RUB/USD, xung quanh khu vực đồng tiền này được giao dịch vào đêm trước khi xảy ra Nga bắt đầu cuộc chiến tại Ukraine. Đến ngày 7/3, đồng Rúp đạt mức thấp kỷ lục 150 RUB/USD. Tại các thị trường trong nước, đồng Rúp vào thứ Sáu đã nhanh chóng chạm mức 80,33 RUB/USD.

Nhà Trắng hôm 31/3 cho biết, Moscow đang "nâng đỡ" đồngỦúp một cách giả tạo, và vai trò của các biện pháp chính thức trong việc phục hồi rất dễ xác định.

Để đối phó với các lệnh trừng phạt sâu rộng, Nga đã tăng lãi suất lên 20%, hạn chế khả năng tiếp cận ngoại tệ tiền mặt của các công ty trong nước, cấm người dân rút hơn 10.000 USD ngoại tệ trong sáu tháng và ngăn các ngân hàng bán ngoại tệ bằng tiền mặt.

Các nhà đầu tư nước ngoài đã bị cấm thoát khỏi chứng khoán, hạn chế tranh giành bán phá giá đồng Rúp và Tổng thống Vladimir Putin hôm 31/3 đã yêu cầu người mua nước ngoài thanh toán bằng đồng Rúp cho khí đốt của Nga từ ngày 1 tháng 4.

Nhà phân tích Minna Kuusisto của Danske Bank cho biết: “Các nước châu Âu không sẵn sàng làm điều này, bởi vì nếu nó thành công và các nước châu Âu đồng ý với điều này, nó sẽ có tác động hỗ trợ đến thị trường đồng Rúp”.

Các nhà phân tích nhìn chung coi yêu cầu của Putin là một nỗ lực nhằm phá hoại các lệnh trừng phạt và củng cố tiền tệ và Kuusisto lưu ý rằng những người bán khí đốt của Nga trong quá khứ đã không chuyển đổi hoàn toàn thu nhập ngoại hối thành đồng Rúp.

Tuy nhiên, một phần của sự phục hồi của đồng Rúp là chính xác: Tiền tệ có thể hoạt động tốt ngay cả khi nền kinh tế đang suy thoái, miễn là vị thế cán cân thanh toán đang được cải thiện.

Phân tích dữ liệu lưu lượng tàu chở dầu, Viện Tài chính Quốc tế (IIF) ước tính thu nhập từ xuất khẩu dầu tháng 3 của Nga sẽ đạt tổng cộng 12,3 tỷ USD - tăng mạnh vào tháng 3 năm 2021 khi giá năng lượng tăng cao.

Nhập khẩu giảm có thể khiến thặng dư tài khoản vãng lai tăng gấp đôi từ năm 2021 lên 200 - 240 tỷ USD trong năm nay, IIF cũng ước tính.

Nhà kinh tế trưởng của IIF, Robin Brooks, thừa nhận các câu hỏi về động thái đồng Rúp là hợp pháp khi được kiểm soát vốn, mặc dù ông cho rằng sự phục hồi này là "chính xác", chỉ ra đồng tiền của Kazakhstan, vốn đã bù đắp được một nửa khoản lỗ sau cuộc xâm lược.

Chủ nghĩa kỳ thị từ phương Tây có thể đồng nghĩa với việc ít người mua hơn đối với hàng xuất khẩu của Nga, và nếu giá dầu giảm thì đồng rúp sẽ gặp khó khăn. Với một nửa dự trữ vàng và ngoại hối 640 tỷ USD bị đóng băng, Nga có ít phạm vi hơn để bảo vệ đồng tiền này.

Tuy nhiên, với những gì đang diễn ra, có vẻ chính sách bảo vệ tiền tệ mà Nga có lẽ không thể duy trì mãi, chừng nào những biện pháp trừng phạt dài hạn vẫn áp đặt lên nền kinh tế nước này. Nhưng sự hồi phục của đồng rúp có thể là dấu hiệu cho thấy các lệnh trừng phạt lên đồng tiền của Nga đang không có hiệu quả mạnh mẽ như phương Tây kỳ vọng nhằm gây sức ép buộc Tổng thống Putin phải rút quân khỏi Ukraine. Đây cũng có thể là dấu hiệu cho thấy những nỗ lực của Nga nhằm tăng giá đồng Rúp đang có hiệu quả thông qua việc sử dụng ngành dầu mỏ và khí đốt làm "đòn bẩy".