Vay tiền qua mạng – nguy cơ sập bẫy tín dụng đen

Hiện nay, có nhiều mô hình cho vay online, cho vay trực tuyến đang hoạt động tại Việt Nam. Đối với các mô hình này, hiện chưa có các quy định pháp luật để phân loại rõ ràng, cụ thể. Do vậy, việc giao dịch với các mô hình này có thể tiềm ẩn nguy cơ và rủi

Vay tiền siêu nhanh, siêu dễ và siêu nguy hiểm

Vay tiền qua mạng internet là một mô hình vay tiền kiểu mới tại Việt Nam. Hình thức hoạt động của mô hình trên theo dạng Peer to peer (P2P). Cụ thể, người vay và người cho vay tự giao dịch với nhau qua sàn giao dịch là các website trung gian. Hiện nay, nhiều website đang thu hút được khá đông nhiều người vay như: uvay, robocash, monily… có thể tìm kiếm dễ dàng trên mạng.

Điều đáng nói, có những ứng dụng cho vay chỉ tồn tại dưới dạng ứng dụng điện thoại di động, không có thêm bất kỳ thông tin về đơn vị quản lý. Chẳng hạn ứng dụng “robocash” và “monily”, triển khai cho vay nhưng không thể tìm được công ty chủ quản, địa chỉ liên hệ không có hoặc ở nước ngoài. Có nhiều ứng dụng để địa chỉ liên hệ giống nhau nhưng ở nước ngoài. Các website này được quảng cáo là ứng dụng vay tiền nhanh trực tuyến, vay tiền tín chấp nhanh, an toàn và bảo mật. Khách hàng ở khắp 63 tỉnh thành có thể vay tín chấp qua điện thoại, bên cho vay sẽ chuyển thẳng vào tài khoản ngân hàng của người vay sau 4 giờ làm việc.

Để vay tiền, người tiêu dùng chỉ cần tải phần mềm ứng dụng của trang web cho vay về điện thoại. Tiếp đó, người vay làm theo hướng dẫn trên web để mở tài khoản trực tuyến. Sau đó, để hoàn tất hồ sơ, người vay tiền chỉ cần chụp hình CMND (hoặc giấy phép lái xe), sổ hộ khẩu và cung cấp 1 tài khoản tại một ngân hàng bất kỳ. Sau khi hoàn tất hồ sơ, dựa vào hộ khẩu ở đâu và các tài sản thế chấp mà người vay có thể vay được từ 1 - 200 triệu đồng. Trong vòng 24h, nhân viên của các dịch vụ cho vay qua mạng sẽ mang hồ sơ đến tận nhà để người vay ký hợp đồng và giải ngân vào số tài khoản ngân hàng.

Chính vì việc vay "nóng" qua ứng dụng khá đơn giản, nhanh gọn mà hiện nay rất nhiều người dân bị "dính bẫy" tín dụng đen với lãi suất cao. Khi đã "dính" sâu, không còn khả năng chi trả thì người vay sẽ bị "xã hội đen" đòi nợ.

Tháng 11/2019, Cục Cảnh sát hình sự Bộ Công an đã phối hợp, chỉ đạo Phòng Cảnh sát hình sự Công an Thành phố Hồ Chí Minh điều tra vụ án “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự” do các đối tượng người Trung Quốc cùng đồng bọn thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh, thành phố trên cả nước.

Trong vụ án này là các đối tượng đã cho người dân vay với lãi suất 4,4 %/ngày, tương đương 1.600 %/năm; tất cả các giao dịch của người vay và người cho vay tiền đều được thực hiện thông qua mạng internet và điện thoại di dộng dưới hình thức ứng dụng (app) “Vaytocdo”, “Moreloan”, “VD online”... Khi người vay không trả nợ đúng hạn sẽ bị các đối tượng gọi điện đến số điện thoại của người thân quen trong danh bạ của người vay tiền nhục mạ, hạ uy tín, gây sức ép, buộc người vay tiền phải trả nợ. Đây là thủ đoạn hoàn toàn mới, tinh vi, là biến tướng của loại tội phạm cho vay “tín dụng đen”.

Người tiêu dùng phải trang bị kiến thức bảo vệ mình

Thông tin từ Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (CT&BVNTD), Bộ Công Thương cũng cho hay, thời gian gần đây, Cục tiếp nhận nhiều khiếu nại liên quan đến giao dịch vay tiền trực tuyến. Việc giao dịch với các mô hình này có thể tiềm ẩn nguy cơ và rủi ro cho người tiêu dùng, đặc biệt trong trường hợp giao dịch với các đơn vị "trá hình", "tín dụng đen núp bóng".

Từ thực tế đó, Cục CT&BVNTD đã có thông báo khuyến cáo người tiêu dùng cần thận trọng, cân nhắc kỹ về việc sử dụng dịch vụ này. Trong trường hợp quyết định sử dụng, người tiêu dùng cần lựa chọn đơn vị cung cấp dịch vụ có thể hiện đầy đủ thông tin, ví dụ: website hoặc ứng dụng của đơn vị đó phải có đầy đủ các thông tin về: Tên công ty, mã số doanh nghiệp, địa chỉ, điện thoại…Ngoài ra, website hoặc ứng dụng phải thể hiện rõ các thông tin, tài liệu liên quan đến giao dịch, ví dụ: Công bố rõ ràng chính sách bảo vệ thông tin, mẫu hợp đồng, biểu phí, xác định rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia giao dịch…

Các giao diện website hoặc ứng dụng không hiển thị đầy đủ các thông tin nêu trên có dấu hiệu là đơn vị kinh doanh không rõ ràng, tiềm ẩn nguy cơ xâm phạm quyền lợi của người tiêu dùng.

Việc đơn vị cho vay có cung cấp hợp đồng cho người tiêu dùng tham khảo trước khi xác nhận giao dịch hay không là tiêu chí để đánh giá mức độ uy tín của đơn vị cho vay.

Ngoài ra, đặc trưng của các dịch vụ cho vay trực tuyến là lãi suất cho vay và các mức phí kèm theo thường rất cao. Do vậy, để tránh các phát sinh nằm ngoài dự kiến, người tiêu dùng cần biết rõ các mức lãi suất, các mức phí và các chi phí có thể phát sinh trong những trường hợp cụ thể (trả nợ trước hạn, chậm trả, gia hạn thời gian vay, phí tư vấn dịch vụ…).

Trong quá trình tìm hiểu các thông tin nêu trên, người tiêu dùng cần đảm bảo việc lưu giữ thông tin để có cơ sở đối chiếu khi phát sinh tranh chấp. Ví dụ, có nhiều trường hợp người tiêu dùng nghe nhân viên tư vấn qua điện thoại nhưng không kiểm tra lại nội dung hợp đồng trước khi ký, dẫn đến, khi có tranh chấp phát sinh mới phát hiện nội dung hợp đồng không đúng như nội dung tư vấn.

Sau khi ký hợp đồng, nếu đơn vị cho vay không gửi hợp đồng hoặc không có thông tin hướng dẫn người tiêu dùng cách thức tải về, tham khảo hợp đồng đã ký thì người tiêu dùng cần ngay lập tức liên hệ và yêu cầu đơn vị cho vay cung cấp bản sao hợp đồng đã ký.

Cục CT&BVNTD khuyến nghị, trong trường hợp có tranh chấp phát sinh, người tiêu dùng cần phản ánh, khiếu nại trực tiếp tới đơn vị cho vay. Người tiêu dùng cần lưu ý việc phản ánh, khiếu nại phải được thực hiện qua các phương thức có thể lưu lại bằng chứng như gửi email, gửi thư có xác nhận báo phát…, tránh gọi điện thoại để phản ánh, khiếu nại do hình thức này không đảm bảo được sự cam kết của đơn vị cho vay trong quá trình giải quyết tranh chấp phát sinh.