Vẫn còn dư địa mở rộng hoạt động cho vay ký quỹ

Dư nợ cho vay ký quỹ (margin) ghi nhận quý tăng thứ năm liên tiếp kể từ cuối năm 2022, đạt hơn 190.000 tỷ đồng và là mức cao nhất lịch sử hoạt động của thị trường. Cùng với sự phát triển của vốn hóa thị trường chứng khoán, số doanh nghiệp và nhà đầu tư mới tham gia ngày càng nhiều, lượng vốn margin cần cho thị trường được dự báo sẽ duy trì ở mức cao trong giai đoạn tới.

Dư nợ cho vay ký quỹ tại công ty chứng khoán đạt mức cao kỷ lục

Thống kê của FiinTrade từ báo cáo tài chính quý 1/2024 của 52 công ty chứng khoán, đại diện 94% quy mô vốn chủ sở hữu toàn ngành chứng khoán cho thấy, dư nợ margin cuối tháng 3/2024 là gần 193.300 tỷ đồng, tăng 62,4% so với cùng kỳ năm trước và tăng 11,2% so với cuối năm 2023. Còn theo thống kê của Công ty Chứng khoán DSC, dư nợ margin toàn thị trường đến cuối quý 1/2024 ước tính đạt hơn 195.000 tỷ đồng.

Quy mô dư nợ margin tại thời điểm cuối tháng 3/2024 đã vượt đỉnh cũ thiết lập đầu năm 2022, nhưng các tỷ lệ liên quan đến dư nợ margin không thể hiện trạng thái rủi ro lớn giống như ở giai đoạn đỉnh cũ.

Những công ty chứng khoán có mức tăng hàng trăm % so với cùng kỳ năm ngoái không phải ông lớn như SSI, VNDirect… mà hầu hết đến từ các công ty có liên quan ngân hàng.

Theo đó, dẫn đầu thị trường về dư nợ vay margin là Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) - một công ty con của Techcombank - với 19.087 tỷ đồng ở cuối quý 1/2024, tăng gấp hơn 2 lần (+106%) so với cùng kỳ năm 2023.

Chứng khoán MB (MBS) có tốc độ tăng cho vay cũng "đáng nể". Cụ thể, dư nợ margin MBS cuối quý 1/2024 đạt 9.273 tỷ đồng, tăng gần 9% so với đầu năm, nhưng đã tăng gấp gần 2,5 lần so với cùng kỳ 2023.

Ngoài MBS, Chứng khoán VPBank (VPBankS) cũng là một cái tên ghi nhận tăng trưởng dư nợ ở mức nhanh trên thị trường. Cuối quý 1/2024, VPBankS có 8.909 tỷ đồng được ghi nhận khoản cho vay ký quỹ, tăng hơn 180% so với cùng kỳ 2023.

Cuối tháng 3/2024, dư nợ cho vay margin ở ACBS đạt 5.478 tỷ đồng, tăng gần 20% so với đầu năm và tăng 122% (tương đương 2,2 lần). Trong khi đó, Chứng khoán Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (VCBS) đạt dư nợ 5.804 tỷ đồng, tăng 93% so với cùng kỳ năm 2023.

Tại một số công ty chứng khoán nằm trong tốp đầu về cho vay margin, dư nợ tính đến cuối quý 1/2024 đều tăng so với cuối năm 2023. Cụ thể, Công ty Chứng khoán SSI có dư nợ cho vay margin 16.957 tỷ đồng, tăng 16%; tại Công ty Chứng khoán TP.HCM là 14.200 tỷ đồng, tăng 17%; tại Chứng khoán Mirae Asset là 13.786 tỷ đồng tăng 21%; tại Công ty Chứng khoán VPS là 11.941 tỷ đồng,tăng 3%; tại KIS Việt Nam là 7.672 tỷ đồng, tăng 44%; tại Vietcap là 8.419 tỷ đồng, tăng 68%; tại Chứng khoán KB Việt Nam là 5.387 tỷ đồng, tăng 19%...

Trong giới hạn kiểm soát, dư địa mở rộng vẫn còn

Theo phân tích của FiinTrade, tỷ lệ dư nợ margin/tổng vốn chủ sở hữu các công ty chứng khoán tính đến cuối tháng 3/2024 là 0,87 lần, tăng so với mức 0,75 lần cuối năm 2023, nhưng thấp hơn đáng kể so với mức 1,3 lần cuối tháng 3/2022. Trong khi đó, theo quy định, các công ty chứng khoán được cho vay đến 2 lần vốn chủ sở hữu.

Xét trên tổng thể toàn thị trường, cả cung và cầu margin đều tăng. Về phía cung, với quy mô vốn chủ sở hữu cuối quý I/2024 tăng thêm gần 40.000 tỷ đồng, tương đương tăng 22% so với đầu năm 2023, các công ty chứng khoán có thêm dư địa đẩy mạnh vốn cho vay margin.

Về phía cầu, số lượng nhà đầu tư mới tham gia thị trường liên tục gia tăng, với khoảng 1,68 triệu tài khoản mở mới kể từ đầu năm 2023 đến cuối quý I/2024, nâng tổng số lượng lên hơn 7,63 triệu tài khoản. Trong quý đầu năm 2024, nhà đầu tư cá nhân mua ròng 15.800 tỷ đồng trên HOSE, bằng 81,4% lượng margin tăng thêm trong cùng khoảng thời gian (19.400 tỷ đồng) và đây là quý thứ 4 liên tiếp, các cá nhân mua ròng.

Một vài công ty chứng khoán có có dư địa mở rộng cho vay không còn nhiều nhưng ở nhóm thị phần thấp như MBS, HCM, VCBS, FPTS.

Một dữ liệu khác cũng thể hiện rủi ro tác động của dư nợ cho vay margin lên thị trường không cao là Tỷ lệ Tiền gửi/Dư nợ cho vay của Top 10 công ty chứng khoán vào cuối quý 1/2024 tăng lên 0,62 từ mức 0,59 vào cuối quý 4/2023 và cao hơn mức bình quân kể từ quý 1/2018. Điều này đến từ tốc độ tăng trưởng tiền gửi cao hơn cho vay, cụ thể:

Tăng trưởng dư nợ cho vay margin trong quý 1/2024 so với quý 4/2023 (11,5%) chỉ xấp xỉ tăng trưởng trung bình 4 quý 2023 (10,8%). Trong khi đó, tăng trưởng số dư tiền gửi nhà đầu tư lại vượt trội ở cùng giai đoạn so sánh (32,7% so với 5,6%).

Tốc độ tăng trưởng tiền gửi vượt trội cũng nhìn thấy rõ hơn ở nhóm 3 công ty chứng khoán dẫn đầu thị phần.

Ông Bùi Văn Huy, Giám đốc Chi nhánh TP.HCM, Công ty Chứng khoán DSC cho rằng, hiện tại, rủi ro margin không lớn, nhất là khi nhìn kỹ vào cấu trúc các khoản vay và mức độ margin/vốn hóa, cũng như mô hình hoạt động của các công ty chứng khoán. Tuy nhiên, nếu thị trường có những biến động lớn và bất thường, nguy cơ giải chấp sẽ gia tăng.

“Giai đoạn tốt nhất để dùng margin là ở giữa sóng tăng, khi đó xác suất tăng giá cao và dư địa còn nhiều. Đầu sóng tăng thì xác suất tăng giá chưa rõ ràng, còn cuối sóng thì rủi ro tạo đỉnh. Do đó, nhà đầu tư cần xác định thời điểm thật kỹ trước khi ra quyết định sử dụng margin. Giai đoạn hiện tại, thị trường mới ‘cầm máu’ sau nhịp giảm, việc dùng margin cần tiết chế”, ông Huy khuyến nghị.