Tỷ phú lão làng Masayoshi Son bị startup lừa hàng trăm triệu USD

Là "lão làng" trong giới đầu tư, rót hàng trăm tỷ USD vào vố số startup nhưng Masayoshi Son vẫn bị lừa và đang phải kiện đòi lại tiền.

Theo tờ CNBC, Quỹ Vision của SoftBank đã đệ đơn kiện những người sáng lập một trong những công ty thuộc danh mục đầu tư của họ. Theo đơn kiện, phía Vision Fund cáo buộc rằng startup này đã thổi phồng số liệu người dùng một cách giả tạo, nói dối quỹ về hiệu suất kinh doanh và lừa đảo hàng trăm triệu USD.

Cụ thể, công ty khởi nghiệp truyền thông xã hội IRL ra mắt vào tháng 4/2021 và dường như là “một trong những ứng dụng truyền thông xã hội phát triển nhanh nhất cho Thế hệ Z”, đơn khiếu nại tại tòa án liên bang San Francisco cáo buộc.

SoftBank đã quyết định đầu tư vào công ty do chi phí dường như thấp, mức độ tương tác “mạnh mẽ” của người dùng khiến startup “có vị trí tốt để phát triển lan truyền hơn nữa” giống như cách Facebook và Twitter bùng nổ.

Vào tháng 5/2021, một tháng sau khi công ty ra mắt, SoftBank đã đầu tư 150 triệu USD vào IRL thông qua một trong những Quỹ Vision của tập đoàn, mua 125 triệu USD cổ phiếu từ công ty và 25 triệu USD khác từ những người trong nội bộ, bao gồm cả Giám đốc điều hành Abraham Shafi cũng như các cá nhân khác gồm Noah. Shafi và Yassin Aniss.

SoftBank tin rằng IRL có 12 triệu người dùng hoạt động hàng tháng.

Nhưng theo đơn kiện, những con số đó đều là một lời nói dối trắng trợn. Theo đơn khiếu nại, IRL đang bí mật để tràn ngập nền tảng của riêng mình bằng một đội quân bot, tạo ra vẻ bề ngoài của một mạng xã hội thịnh vượng, trên thực tế, là vỏ bọc cho “lừa đảo các nhà đầu tư”.

Cốt truyện bắt đầu sáng tỏ khi Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ mở cuộc điều tra về IRL vào cuối năm 2022. Vào tháng 4/2023, Abraham Shafi bị đình chỉ chức vụ Giám đốc điều hành và công ty giải thể vào tháng 6.

Vụ kiện đặt ra những câu hỏi quan trọng về mức độ giám sát mà SoftBank áp dụng cho các công ty trong danh mục đầu tư của mình. Khi đánh giá của bên thứ ba về số lượng người dùng thấp hơn đáng kể so với doanh số bán hàng của IRL, đại diện của SoftBank đã chấp nhận lời giải thích của Abraham Shafi rằng "chắc chắn không chính xác", theo vụ kiện.

Những sai lầm trong quá khứ của SoftBank bao gồm lượng cổ phần lớn trong sàn giao dịch tiền số bị cáo buộc lừa đảo FTX và công ty cho thuê văn phòng WeWork.

Hiện tại, triển vọng cho chi nhánh đầu tư Vision Fund hiện vẫn mù mờ. Giá trị các cổ phiếu công nghệ giảm đã buộc họ phải gánh trên vai khoản lỗ hàng tỷ USD trong 5 quý liên tiếp. Các khoản đầu tư tại các quỹ của Softbank chững lại cũng tạo ra cảnh “thắt lưng buộc bụng” trong toàn bộ hệ sinh thái khởi nghiệp.

Softbank đã đầu tư vào 7 startup thông qua những vòng gọi vốn trị giá tổng cộng 550 triệu USD tính tới quý 2 kết thúc vào tháng 6. So sánh với đó, riêng Vision Fund đã chi 15,6 tỷ USD trong cùng quý vào 2 năm trước.

“Mặc dù nguyên nhân gây ra bởi các vấn đề địa chính trị cũng như những yếu tố khác tiếp tục khó đoán, nhưng công nghệ thông tin vẫn đang mở rộng nhanh chóng”, Son viết trong một bức thư gửi cổ đông ngày 29/5.

“Trong khi duy trì sự lành mạnh về tài chính, chúng tôi sẽ thực hiện các khoản đầu tư nhằm thúc đẩy cuộc cách mạng thông tin và đạt được sự cân bằng giữa trạng thái 'phòng thủ' và 'tấn công'”.

Tháng trước, chi nhánh Vision Fund báo lỗ 4,3 nghìn tỷ yên (32 tỷ USD) trong năm tài chính kết thúc vào 31/3. Con số này tăng mạnh so với mức lỗ 2,5 nghìn tỷ yên cùng kỳ năm trước đó.

Softbank báo lỗ tổng cộng 5,28 nghìn tỷ yên với các khoản đầu tư mà Vision Fund thực hiện so với mức 3,43 nghìn tỷ yên từ 1 năm trước đó. Mặc dù giá cổ phiếu công nghệ đã dần khôi phục lại trong năm nay nhưng tổng thể thị trường vẫn thấp hơn so với 1 năm trước. Chỉ số Nasdaq 100 nặng về công nghệ đã giảm 11% trong năm tài chính kết thúc vào 31/3.

Tổng thế, Tập đoàn Softbank báo lỗ 970,14 tỷ yên trong năm tài chính vừa qua, thu hẹp so với mức 1,7 nghìn tỷ yên cùng kỳ năm trước.

Khoảng 1 năm trước, tỷ phú Son từng nói rằng Softbank sẽ khởi động trạng thái “phòng thủ” giữa cơn bão và trở nên kỷ luật hơn với những khoản đầu tư của họ.

Chiến lược này bắt đầu hiệu quả vào quý 4 của năm tài chính vừa qua khi các cổ phiếu công nghệ hồi phục. Vision Fund đã ghi nhận khoản lỗ 236,8 tỷ yên trong giai đoạn tháng 1 đến tháng 3 so với mức 730,3 tỷ yên vào quý trước đó.

Hiện tại, các nhà đầu tư đang mong chờ vào thương vụ IPO của Arm – công ty chip của Anh được Softbank mua lại. Nếu Arm IPO thành công, thương vụ này sẽ giúp cân đối lại dòng tiền của Softbank và mở ra cánh cửa để họ có thể thực hiện được những khoản đầu tư mới. Tháng trước, Arm đã nộp hồ sơ xin IPO tại Mỹ.