Tương lai nào cho thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung

Phát biểu hôm thứ Sáu tuần trước, thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết, chính quyền của Tổng thống Joe Biden sẽ xem xét tất cả các biện pháp an ninh quốc gia do cựu Tổng thống Donald Trump đưa ra, bao gồm cả thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 giữa Mỹ và Trung Quốc được ký kết vào tháng 1/2020.

Khi được hỏi liệu Tổng thống Joe Biden có xem thỏa thuận này vẫn còn hiệu lực hay không, Jen Psaki nói trong một cuộc họp tại Nhà Trắng: “Mọi thứ mà chính quyền trước đây đưa ra đang được xem xét, vì nó liên quan đến cách tiếp cận an ninh quốc gia của chúng tôi. Vì vậy tôi không cho rằng mọi thứ sẽ tiếp tục được triển khai”.

Jen Psaki cũng cho biết chính quyền của ông Biden sẽ tập trung vào cách tiếp cận trong mối quan hệ Mỹ-Trung “từ một vị thế mạnh mẽ và điều đó có nghĩa là phối hợp, trao đổi với các đồng minh và đối tác của chúng tôi về cách chúng tôi sẽ làm việc với Trung Quốc”.

Còn nhớ chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 với Trung Quốc vào tháng 1/2020 nhằm làm dịu đi cuộc chiến thương mại kéo dài gần 18 tháng với việc hai bên đã áp thuế theo kiểu “ăn miếng trả miếng” lên hàng trăm tỷ đôla hàng hóa của nhau. Hệ quả là cả hai nền kinh tế đều chịu những tổn thương khá nặng nề và ảnh hưởng tới cả dòng thương mại và kinh tế toàn cầu.

Theo thỏa thuận giai đoạn 1, Trung Quốc cam kết sẽ tăng cường mua hàng hóa, năng lượng, dịch vụ nông nghiệp và sản xuất của Mỹ lên 200 tỷ USD so với mức năm 2017 trong vòng hai năm. Thế nhưng thời gian sau đó, căng thẳng trong mối quan hệ giữa hai bên lại nóng lên do vấn đề Hồng Kông và đại dịch Covid. Hệ quả là cuộc chiến thương mại đã lan rộng sang cả lĩnh vực công nghệ. Đặc biệt mới đây, chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump còn ban hành sắc lệnh yêu cầu các nhà đầu tư Mỹ phải rút toàn bộ vốn tại các công ty được cho là thuộc sở hữu hoặc chịu sự kiểm soát của quân đội Trung Quốc.

Quay trở lại với thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung giai đoạn 1, trên thực tế lượng mua hàng hóa của Mỹ từ phía Trung Quốc đã giảm rất nhiều vào năm 2020. JPMorgan Chad Bown - một thành viên tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson trong tháng này đã đưa ra một phân tích cho thấy, việc Trung Quốc mua hàng hóa Mỹ vào năm 2020 đã giảm 42% so với cam kết mà Bắc Kinh đưa ra trong thỏa thuận thương mại.

Hiện vẫn không có bình luận nào từ Nhà Trắng về việc liệu chính quyền Biden có xem xét rút khỏi thỏa thuận thương mại tạm thời này hay không. Trong phiên điều trần phê chuẩn trước quốc hội Mỹ tuần trước, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen cũng đã đánh dấu một đánh giá toàn diện về việc thực hiện thỏa thuận thương mại của Trung Quốc; đồng thời cho biết Washington sẽ làm việc với các đồng minh để giải quyết các hành vi “lạm dụng” của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Mặc dù cho rằng việc chính quyền của ông Biden xem xét lại thỏa thuận thương mại và các chính sách khác của người tiền nhiệm là hợp lý, nhưng Doug Barry - phát ngôn viên của Hội đồng Kinh doanh Mỹ-Trung đã hạ thấp lo ngại về việc hủy bỏ đối với thỏa thuận này. Theo ông, không nên quá quan tâm đến số liệu mua hàng của Trung Quốc tại thời điểm này do ảnh hưởng của dịch bệnh và Trung Quốc vẫn còn 11 tháng nữa để thực hiện cam kết mua thêm 200 tỷ USD các sản phẩm của Mỹ.

Ông Barry cũng lưu ý rằng Trung Quốc đã mua đáng kể các sản phẩm nông nghiệp, thúc đẩy việc làm trong lĩnh vực đó. Bên cạnh đó, các quan chức Trung Quốc đã phát tín hiệu rằng họ có kế hoạch đáp ứng các cam kết trong hiệp định thương mại.

“Việc thực hiện các cam kết là chìa khóa để cuối cùng giảm bớt các mức thuế có hại cho hàng hóa của nhau vốn đã khiến người Mỹ mất việc làm, giảm GDP và tăng chi phí sinh hoạt. Việc hủy bỏ thỏa thuận có thể khiến kích hoạt trở lại các mức thuế đó và thiệt hại mà chúng gây ra sẽ là vĩnh viễn”, ông nói thêm.