Trung Quốc “dè chừng” với thỏa thuận mua 200 tỉ đô la hàng hóa và dịch vụ Mỹ

Theo thông báo của Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, Trung Quốc cam kết mua thêm tổng cộng ít nhất 200 tỉ đô la hàng hóa và dịch vụ của nước này, bao gồm 32 tỉ đô la nông sản trong năm 2020 và 2021. Đây cũng là một phần của thỏa thuận thương mại giai đoạn một Mỹ-Trung.

Cho đến nay, Trung Quốc vẫn chưa xác nhận các con số cam kết tăng mua hàng hóa và dịch vụ Mỹ theo thỏa thuận.

Tại cuộc họp báo ngày 13-12 ở Bắc Kinh, các quan chức đưa ra tuyên bố nói rằng: “Các doanh nghiệp Trung Quốc sẽ tăng nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ chất lượng cao từ các nước bao gồm Mỹ dựa trên các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cũng như các nguyên tắc kinh doanh và quy tắc thị trường”.

Trả lời phỏng vấn báo chí, các quan chức nhấn mạnh Trung Quốc sẽ tăng mua hàng hóa Mỹ dựa vào các điều kiện thị trường chứ không nêu ra các con số chi tiết.

Ông Ninh Cát Triết, Phó chủ tịch Ủy ban Cải cách và phát triển quốc gia Trung Quốc (NDRC), nói: “Miễn là hàng hóa và dịch vụ Mỹ có giá bán phù hợp với thị trường và đáp ứng nhu cầu của người dân Trung Quốc, việc tăng nhập khẩu từ Mỹ là điều mà chúng tôi có thể dự báo”.

Ông cho biết Trung Quốc có thể tăng nhập khẩu hàng hóa năng lượng, công nghiệp và dịch vụ của Mỹ để đáp ứng nhu cầu trong nước.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Trung Quốc, Hàn Tuấn, cho biết theo thỏa thuận Mỹ-Trung giai đoạn một, nước này sẽ tăng mua mạnh nông sản Mỹ gồm thịt heo, thịt gà, lúa mì, ngô và gạo. Tuy nhiên, ông lưu ý Trung Quốc chú trọng đến khả năng tự cung tự cấp về lương thực, thay vì phụ thuộc vào nhập khẩu.

Trao đổi với hãng tin CNBC hôm 16-12, Deborah Elms, Giám đốc Trung tâm Thương mại châu Á (ATC), có trụ sở ở Singapore, nhận định Trung Quốc đã rất thận trọng khi nói rằng họ sẽ tăng mua hàng hóa và dịch vụ Mỹ dựa theo các điều kiện thị trường và các quy định của WTO.

“Nói cách khác, có một lời cảnh báo lớn đặt ra từ phía Trung Quốc là: Dù chúng tôi đã cam kết như vậy nhưng hãy lưu ý nếu thị trường không hỗ trợ mua ở ngưỡng đó thì chúng tôi có thể không đạt được mục tiêu”, bà cho biết.

Thực tế, trong 9 tháng đầu năm nay, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ của Trung Quốc giảm 5% so với cùng kỳ năm ngoái. Giới phân tích cho rằng khi mà dân số đang già hóa, nước này khó có thể đẩy mạnh nhu cầu trong nước để mua thêm 200 tỉ đô la hàng hóa và dịch vụ chỉ trong vòng hai năm.

Deborah Elms nói, nếu Trung Quốc tăng mua 32 tỉ đô la nông sản Mỹ, điều này sẽ tạo ra tác động lớn và bóp méo các thị trường trên toàn cầu. Bà cho rằng tăng mua nông sản Mỹ với tốc độ nhanh như vậy sẽ rất khó.

“Tôi sẵn sàng đánh cược rằng chúng ta sẽ quay trở lại bàn đàm phán trong thời gian tương đối ngắn dù chúng ta đã đạt được thỏa thuận thương mại vì khả năng để Trung Quốc đáp ứng các cam kết mua này sẽ hạn chế”, bà cho biết.

Mark Jolley, nhà chiến lược toàn cầu ở Công ty CCB International Securities, nhận xét: “Một số điều khoản gây chú ý của thỏa thuận này thực sự nặng tính chính trị hơn là tính thực tế”.

Ông cho biết cách duy nhất để Trung Quốc đáp ứng cam kết tăng mua nông sản Mỹ là mua để cất vào kho dự trữ lương thực, còn nếu không Trung Quốc sẽ rất khó tăng mua vượt quá mức nhập khẩu bình thường hàng năm của nước này.

Theo Jolley, Trung Quốc có thể tăng mua mạnh thức ăn chăn nuôi vì nước này đang nỗ lực phục hồi đàn heo vốn bị suy giảm hơn 40% do tác động của dịch tả heo châu Phi. Thực tế, trong những tháng gần đây, Trung Quốc đặt mua các đơn hàng đậu nành và hịt heo lớn từ Mỹ.

Tuy vậy, Deborah Elms cho rằng dù Trung Quốc chắc chắn tăng mua nông sản Mỹ nhưng khả năng mua mạnh sẽ bị hạn chế vì nước này đã ký các thỏa thuận mua nông sản từ các nước khác.

Chẳng hạn, Trung Quốc đã chuyển sang mua nhiều đậu nành của các nước Nam Mỹ hơn kể từ khi cuộc chiến thương mại với Mỹ nổ ra. Xuất khẩu đậu nành của Mỹ sang Trung Quốc giảm mạnh vào nửa cuối năm ngoái sau khi Bắc Kinh áp thuế trả đũa vào mặt hàng này của Mỹ.

Theo Elms, Trung Quốc có thể quay trở lại mua nông sản nhưng số lượng mua tăng mạnh trong một thời gian ngắn là “rất thách thức”. Năm ngoái, Trung Quốc chỉ mua khoảng 8,6 tỉ đô la giá trị hàng hóa nông sản Mỹ.