Trái phiếu doanh nghiệp “ngóng” thị trường thứ cấp

 Sửa đổi các quy định pháp lý để tăng điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) qua đó bảo vệ nhà đầu tư, góp phần lành mạnh hóa thị trường, tăng tính thanh khoản thông qua việc xây dựng thị trường giao dịch thứ cấp là những chuyển động chính sách được kỳ vọng sẽ nâng cao chất lượng thị trường TPDN trong thời gian tới.

Bộ Tài chính cho biết, trong năm 2020, khối lượng phát hành TPDN tại thị trường trong nước tăng 29% so với năm 2019, đạt khoảng 430.000 tỷ đồng. Trong đó phát hành riêng lẻ chiếm 93,4% tổng khối lượng phát hành, tăng 30,4% so với năm 2019; phát hành ra công chúng cũng đạt mức tăng 33%.

Theo ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính thuộc Bộ Tài chính, so với một số nước trong khu vực, mặc dù quy mô còn ở mức thấp nhưng sự phát triển nhanh của thị trường TPDN Việt Nam thời gian qua cũng đặt ra một số rủi ro. Đáng chú ý, có một số doanh nghiệp quy mô vốn nhỏ nhưng phát hành trái phiếu riêng lẻ với khối lượng lớn gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu; một số doanh nghiệp bất động sản đẩy mạnh quy mô phát hành và nhằm thu hút nhà đầu tư đã đẩy cao lãi suất phát hành.

Để thúc đẩy thị trường TPDN phát triển bền vững, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội thông qua các luật mới, nhằm quy định thống nhất về phát hành TPDN riêng lẻ tại Luật Chứng khoán 2019 (đối với công ty đại chúng) và Luật Doanh nghiệp 2020 (đối với công ty không phải là công ty đại chúng).

Theo đó, TPDN riêng lẻ chỉ được phép bán và giao dịch cho nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp; còn phát hành TPDN công chúng thì được bán, giao dịch cho mọi đối tượng nhà đầu tư.

Mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 153/2020/NĐ-CP về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ theo hướng nâng cao điều kiện phát hành, hạn chế nhà đầu tư cá nhân mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Theo đó, nhóm đối tượng mua và giao dịch TPDN riêng lẻ phải là nhà đầu tư chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, Nghị định này cũng quy định tổ chức tư vấn chào bán, đấu thầu, bảo lãnh, đại lý phát hành, đăng ký, lưu ký phải có trách nhiệm tuân thủ theo các quy định khi cung cấp dịch vụ cho doanh nghiệp. Văn bản mới này cũng đưa ra những quy định về giám sát đối với hoạt động phát hành riêng lẻ TPDN.

Mặt khác, Nghị định số 153 cũng quy định về việc tổ chức thị trường giao dịch thứ cấp đối với TPDN phát hành riêng lẻ và giao Bộ Tài chính hướng dẫn cụ thể về vấn đề này.

Ông Dương cho biết, theo phân công, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội đang nghiên cứu xây dựng mô hình thị trường giao dịch để báo cáo Bộ Tài chính xem xét quyết định và ban hành văn bản hướng dẫn. Dự kiến trong năm nay, thị trường TPDN thứ cấp sẽ được hình thành.

“Việc ra đời thị trường TPDN thứ cấp sẽ tạo cơ hội giao dịch trái phiếu trực tiếp giữa các nhà đầu tư, hoặc thông qua nhà môi giới, đại lý. Từ đó có thể thúc đẩy thị trường TPDN sôi động hơn”, ông Dương nói.

Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng, với các quy định mới được ban hành, khung khổ pháp lý với thị trường TPDN ngày càng được hoàn thiện, góp phần nâng cao tính minh bạch, kiểm soát chặt chẽ việc phát hành và sử dụng vốn TPDN.

Tuy nhiên, theo vị chuyên gia này, để góp phần thúc đẩy thị trường phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới, cần thúc đẩy việc hình thành các tổ chức xếp hạng tín nhiệm. Hiện Việt Nam mới có 2 tổ chức xếp hạng tín nhiệm được cấp phép nhưng chưa thực hiện việc xếp hạng tín nhiệm cho doanh nghiệp nào, cần thúc đẩy sự phát triển và hoạt động của các tổ chức này để nhà đầu tư có thêm kênh tham khảo khi quyết định đầu tư TPDN, từ đó góp phần thúc đẩy thị trường phát triển lành mạnh và bền vững.

Vẫn theo ông Hiếu, khi nền kinh tế vẫn đang chịu nhiều khó khăn do đại dịch Covid-19, các nhà đầu tư nên cẩn trọng, tìm hiểu kỹ về tổ chức phát hành trước khi quyết định đổ tiền vào kênh TPDN, đừng “hám” lãi suất cao mà bỏ qua các yếu tố rủi ro tiềm ẩn.

“Các tổ chức phát hành cũng nên cẩn trọng, không nên mạo hiểm tìm kiếm nguồn vốn có chi phí lớn trong giai đoạn hiện nay. Đồng thời, các doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ các quy định mới, tham khảo tư vấn và thực hiện phát hành đúng theo luật định, hiệu quả, không nên chỉ dùng công cụ lãi suất để hấp dẫn nhà đầu tư”, ông Hiếu nói.