Tôm hùm ế khắp thế giới khi nhu cầu của Trung Quốc mất hút

Tôm hùm, mặt hàng có giá trị xuất khẩu cao, đang rớt giá thảm hại ở nhiều nơi trên thế giới, từ Mỹ, Canada cho đến Úc, New Zealand khi nhu cầu của Trung Quốc mất hút do tác động của dịch virus corona chủng mới (Covid-19).

Ngư dân Mỹ nghỉ đánh bắt tôm hùm vì giá giảm

Giống như các ngư dân khác ở dọc bờ tây và bờ đông nước Mỹ, trong suốt 18 tháng qua, Ethan Wallace, một ngư dân 28 tuổi ở TP. Marathon, bang Florida (Mỹ), mỏi mòn chờ đợi Trung Quốc, nước nhập khẩu tôm hùm sống lớn nhất thế giới, dỡ bỏ thuế trả đũa áp vào ngành hàng hải sải của Mỹ.

Sau hai vòng áp thuế trả đũa của Trung Quốc vào năm 2018 và 2019, tôm hùm Mỹ xuất khẩu sang Trung Quốc đang chịu mức thuế tăng thêm 35%, khiến doanh số xuất khẩu tôm hùm sống của Mỹ sang Trung Quốc giảm từ 148 triệu đô la (2018) xuống còn 86 triệu đô la (2019).

Trong tuần qua, thời khắc mong đợi của Wallace đã đến khi Bắc Kinh bắt đầu cho phép các doanh nghiệp Trung Quốc xin miễn áp thuế nhập khẩu đối gần 700 mặt hàng của Mỹ bao gồm hải sản. Nhưng đối với Wallace, điều đó không còn có ý nghĩa nữa. Dù Trung Quốc có áp thuế hay không thì chẳng còn khách hàng nào ở Trung Quốc mua tôm hùm của anh. Dịch Covid-19 khiến các bữa tiệc mừng Tết cổ truyền và các tiệc cưới ở Trung Quốc bị hủy bỏ. Nhiều thành phố, nhà hàng ở nước này cũng đóng cửa, trong khi đó, các sự kiện tụ tập đông người ở công cộng bị cấm.

Cho dù tình trạng đó không xảy ra thì chẳng còn nhiều chuyến bay chở tôm hùm sống từ Mỹ sang Trung Quốc khi các hãng hàng không Mỹ đồng loạt giảm và hủy số chuyến bay đến thị trường đông dân nhất thế giới do tác động của dịch Covid-19.

“Đùng một cái, dịch Covid-19 xảy ra. Bình thường, vào lúc này, tôi sẽ ở ngoài biển để đánh bắt thêm 15 ngày nữa”, Wallace nói sau khi lái chiếc tàu đánh bắt tôm hùm của mình về bến tàu cá Keys Fisheries ở Marathon.

Tôm hùm sống có thể bán sang Trung Quốc với giá 11-15 đô la Mỹ/pound (0,45kg) vào hồi đầu năm. Nhưng đến cuối tháng 1 khi Trung Quốc đóng cửa các chợ hải sản tươi sống ở Vũ Hán, nơi phát tác dịch Covid-19, giá tôm hùm sống ở Florida rớt mạnh chỉ sau một đêm, về mức 5 đô la/pound. Vì bí đường xuất khẩu sang Trung Quốc, tôm hùm Florida giờ đây không còn nhiều giá trị do phải bán rẻ để làm hàng đông lạnh.

Giá tôm hùm trọng lượng 1,5 pound ở New England, vùng đánh bắt tôm hùm chính ở đông bắc Mỹ, đã giảm về mức 8,1 đô la, thấp nhất trong cùng thời kỳ kể từ năm 2016.

Wallace đã đưa vào bờ phần lớn trong số 3.200 chiếc bẫy tôm hùm của anh vì sản lượng đánh bắt giảm mà giá cũng giảm. Wallace tốn hơn 1.000 đô la chi phí nhiên liệu và lương của bạn thuyền cho một ngày đánh bắt tôm hùm. Anh nói: “Một khi giá tôm hùm giảm, mọi tàu phải thẳng tiến về bờ”.

“Tác động của dịch Covid-19 làm rung chuyển toàn bộ chuỗi cung ứng tôm hùm ở Mỹ và Canada”, Annie Tselikis, Giám đốc Hiệp hội các nhà kinh doanh tôm hùm ở bang Maine, nơi chiếm 80% sản lượng tôm hùm đánh bắt hàng năm ở Mỹ, nói.

Trong thập kỷ qua, nhu cầu tôm hùm sống của Trung Quốc mạnh tăng nhờ tầng lớp trung lưu của Trung Quốc được mở rộng nhanh chóng. Nhờ đó, ngành đánh bắt tôm hùm của Florida ăn nên làm ra. Tôm hùm sống đánh bắt ở ngoài khơi bờ biển bang Florida là loại tôm hùm không càng (còn gọi là tôm hùm rồng), thường có giá cao hơn tôm hùm càng ở bang Maine.

Sau khi được đánh bắt và đưa vào bờ, tôm hùm rồng sống sẽ nhanh chóng được vận chuyển bằng máy bay từ TP. Miami, bang Florida đến Trung Quốc 40 tiếng sau đó. Vào năm 2014, giá tôm hùm rồng bán sang Trung Quốc có lúc vượt qua mức 20 đô la/pound

“Thị trường Trung Quốc đã giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của chúng tôi”, Ernie Piton, ngư dân 55 tuổi ở Florida, nói. Nhưng hiện nay, cũng như Wallace và các ngư dân khác ở bang Florida, Piton đã dừng mùa đi biển đánh bắt tôm hùm sớm hơn thường lệ vì giá giảm quá mạnh.

Các nhà xuất khẩu khốn đốn

Dennis Dopico, Phó chủ tịch Công ty xuất khẩu thủy sản D&D Seafood, có một cơ sở tôm hùm nằm cách sân bay quốc tế Miami, Florida chưa đầy 5 phút đi xe, nói: “Dịch Covid-19 đã loại bỏ 100% chuyến hàng xuất xuất khẩu tôm hùm sống của chúng tôi sang Trung Quốc”.

“Đây là một đòn giáng chí mạng”, Stephanie Nadeau, chủ công ty xuất khẩu tôm hùm The Lobster Co. ở bang Maine, nói về tác động của dịch Covid-19. Công ty này đang chứng kiến các đơn hàng từ Hồng Kông sụt giảm mạnh từ 1.000 thùng tôm hùm (một thùng tương đương 33 pound)/tuần xuống còn 120 thùng/tuần kể từ cuối tháng 1-2020.

Tôm hùm tồn kho của The Lobster Co. mất 40% giá trị vì giá giảm, buộc công ty phải bán cắt lỗ 50.000 pound tôm hùm. Stephanie Nadeau cho biết bà đã sa thải 8 trong 14 nhân viên của bà. Bà chua chát nói: “Khách hàng tôi te tua và tôi cũng te tua”.

Mỹ từng là nhà cung cấp chính đối mặt mặt hàng tôm hùm sống cho Trung Quốc nhưng các nhà nhập khẩu của Trung Quốc bắt đầu chuyển sang mua tôm hùm có giá bán rẻ hơn từ Canada sau khi Bắc Kinh áp thuế trả đũa mặt hàng giáp xác này Mỹ vào năm 2018.

Giờ đây, các nhà xuất khẩu của Canada cũng khốn đốn khi nhu cầu của Trung Quốc biến mất. Trước đây, họ thường thuê bao 9 chuyến bay mỗi tuần để vận chuyển 1,5 triệu pound tôm hùm sống từ tỉnh Nova Scotia (Canada) đến Hàn Quốc và Trung Quốc lục địa nhằm đáp ứng nhu cầu của các nhà hàng, chợ búa và các buổi họp doanh nghiệp, đám cưới... Nhưng khi các hạn chế đi lại được áp đặt ở Hàn Quốc và Trung Quốc để khống chế dịch Covid-19, tôm hùm sống Canada bị bịt đường xuất khẩu nên tràn qua thị trường Mỹ, khiến giá mặt hàng hải sản cao cấp này càng giảm sâu hơn.

Stewart Lamont, Giám đốc Công ty Tangier Lobster Company ở Nova Scotia, cho biết kể từ Tết Nguyên đán, nhu cầu tôm hùm sống Canada của Trung Quốc giảm mạnh, chỉ còn tương đương 5% doanh số lúc bình thường.

Khi lượng tôm hùm tồn kho ngày càng lớn, các công ty xuất khẩu ở Mỹ và Canada tìm cách xuất khẩu sang các thị trường khác ở châu Âu và Trung Đông. Nhưng một viễn cảnh tồi tệ hơn nữa là các thị trường xuất khẩu khác cũng có thể đóng cửa khi dịch Covid-19 lan rộng, theo nhận định của Mark Barlow, chủ Công ty Island Seafood ở Eliot, bang Maine.

Theo New York Times, Bloomberg