Thuế thu nhập cá nhân trở thành gánh nặng quá mức?

Những năm gần đây, khi giải trình trước Quốc hội, các bộ trưởng thường đưa ra so sánh quốc tế để chứng minh cho tính ưu việt của chính sách mà bộ đang thực hiện. Đây cũng là điều tốt, tuy nhiên, thông tin nhiều khi được đưa ra chưa đầy đủ, hoặc được đưa ra có chọn lọc để bảo vệ chính sách hiện hành.

Liên quan đến thuế thu nhập cá nhân, Bộ trường Tài chính cho rằng "mức giảm trừ cho người nộp thuế hiện nay là hơn 2,4 lần so với mức thu nhập bình quân đầu người." Nghe đến đây, người đọc sẽ băn khoăn tại sao mức giảm trừ lại lớn gấp mấy lần "thu nhập" được trong khi số thu thuế TNCN ở Việt Nam vẫn tăng nhanh cả về tỉ trọng lẫn số tuyệt đối trong những năm qua? Đọc tiếp đến đến đoạn sau thì mới vỡ lẽ rằng Bộ trưởng đang dùng lương bình quân ở Việt Nam để so sánh với thu nhập của thế giới (tôi không rõ thông tin của thế giới Bộ trưởng lấy ở nguồn nào).

Ngoài mức giảm trừ thấp lại giữ quá lâu không theo kịp lạm phát, thì bản đồ heatmap ở dưới cho thấy mức thuế suất TNCN ở bậc cao nhất của Việt Nam thuộc tốp đầu, mặc thù thu nhập bình quân đầu người thuộc loại đội sổ của thế giới. Các bậc thuế lại quá sát nhau, chỉ chênh vài triệu đồng/tháng là nhảy lên một bậc thuế mới. Ngoài ra, không như nhiều nước khác, Việt Nam không áp dụng khấu trừ thuế TNCN cho một số loại chi tiêu đặc biệt như chi cho y tế (vượt quá một ngưỡng nào đó), lãi vay mua nhà, đóng góp từ thiện,... Đặc biệt, chi phí giáo dục của con cái của những hộ gia đình ở khu vực thành thị cũng là nguyên nhân khiến thuế TNCN trở thành một gánh nặng quá mức ở Việt Nam.