Thuế bất động sản: để đảm bảo tính khả thi

Thuế bất động sản nếu được thiết kế cách thức thu và sử dụng một cách hợp lý sẽ giúp hệ thống thuế hiệu quả hơn, công bằng hơn và khả thi hơn. Một trong những điều kiện để sắc thuế này có thể khả thi là cần phải xác định được cơ sở thuế với các mức thuế suất hợp lý, ít gây ra những sự không nhất quán và tranh cãi càng nhiều càng tốt, đặc biệt là trong giai đoạn ban đầu.

Thực tiễn ở Việt Nam

Cái đích cuối cùng của Việt Nam là dựa vào giá thị trường để tính toán cơ sở thuế và dựa vào nhu cầu thực tế để đưa ra các thuế suất hợp lý trên nguyên tắc hiệu quả, công bằng và khả thi. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, cần học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước. Việc tách riêng đất và nhà là hợp lý trong giai đoạn đầu tiên áp dụng.

Cơ sở dữ liệu giá giao dịch trên thị trường của Việt Nam hiện chưa đầy đủ khi Việt Nam có trên 27 triệu hộ gia đình ở trong hơn 2,5 tỉ mét vuông nhà ở, nhưng dữ liệu về giá giao dịch rất ít và nhiều nhà không thấy ghi nhận giao dịch trong mấy chục năm qua. Thêm vào đó mức giá được khai báo khi thực hiện mua bán không sát với thực tế. Vì thế, việc định giá nhà đất theo thị trường là rất thách thức trong giai đoạn hiện tại của Việt Nam.

Giá đất ở Việt Nam được quy định bởi bảng giá theo quyết định của ủy ban nhân dân tỉnh, chi phí xây dựng nhà được quy định theo suất vốn đầu tư xây dựng công trình và giá xây dựng tổng hợp bộ phận kết cấu công trình do Bộ Xây dựng ban hành. Như vậy, căn cứ để xác định giá tính thuế bất động sản bước đầu tại Việt Nam là tương đối thuận lợi, cho dù cả khung giá đất và chi phí vật liệu xây dựng có thể không sát với giá thực tế, nhưng là cách làm khả thi.

Bên cạnh đó, mở rộng cơ sở thuế cụ thể là cập nhật thông tin bất động sản nhằm hình thành bộ dữ liệu bất động sản lớn với chi phí thấp là vô cùng quan trọng nhằm tạo nên nguồn thu bền vững. Một khi bộ dữ liệu nhà, đất được mở rộng sẽ đảm bảo tính công bằng khi đối tượng có nhiều bất động sản hơn, giá trị cao hơn sẽ nộp thuế nhiều hơn và giảm áp lực lên thuế suất khi muốn đảm bảo nguồn thu đáng kể, tăng hiệu quả của sắc thuế.

Các khuyến nghị chính sách

Để thực hiện được mục tiêu tạo được nguồn thu ổn định, bền vững cho ngân sách địa phương, việc thiết kế và thực thi thuế bất động sản thường gặp nhiều thách thức. Chính vì vậy, việc xem xét quá trình áp dụng ở một số quốc gia nhằm tìm kiếm cách thức thực hiện phù hợp trong bối cảnh Việt Nam hiện nay là cần thiết.

Dựa vào nội dung tham khảo của một số quốc gia trên, Việt Nam cần thiết kế để làm thế nào có thể dễ dàng áp dụng cho người nộp thuế lẫn cơ quan nhà nước khi thực hiện việc quản lý, đồng thời đưa ra tỷ lệ đánh thuế, phạm vi miễn trừ (thông thường cho đối tượng người nghèo không có khả năng nộp thuế…) phù hợp, đảm bảo tính khả thi cho chính sách thuế.

Nhìn nhận thuế bất động sản là thuế địa phương và người nộp thuế được thông tin rõ ràng mục đích chi tiêu cho các hạng mục cụ thể của địa phương, sẽ giúp gia tăng sự chấp nhận từ phía người nộp thuế; cũng như hỗ trợ tính toán kỹ thuật về thuế suất để mức thuế suất có thể phản ánh mục đích chi tiêu của từng địa phương, đúng với tính chất do các địa phương quyết định. Khi đó, thực thi chính sách sẽ giảm bớt thách thức khi tối thiểu hóa các tác động cho xã hội, tạo được sự đồng thuận từ phía người nộp thuế và giám sát được một cách dễ dàng.