Thiệt hại hàng nghìn tỉ đồng vì nghẽn container, đề xuất đàm phán cấp cao

Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân kiến nghị đàm phán ở cấp cao hơn để giải quyết điểm nghẽn, thiết lập vùng đệm đẩy nhanh thông quan hàng hóa và tập trung thúc đẩy tiêu thụ hàng nông, thủy sản.

Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV thuộc Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính) vừa có văn bản "khẩn" gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đề xuất một số biện pháp cải thiện tình trạng ùn tắc tại các cửa khẩu đường bộ Việt - Trung.

Theo Ban IV, với hơn 6.300 xe xuất khẩu sang Trung Quốc và hơn 3.000 xe đang chờ nhập khẩu vào Việt Nam, năng lực thông quan hàng hóa giảm đáng kể, tác động rất lớn đến hoạt động xuất nhập khẩu của nhiều ngành, trong khi dự kiến tình trạng ùn tắc sẽ còn kéo dài.

Theo thông tin từ các hiệp hội được Ban IV cập nhật, mặt hàng tồn chủ yếu (chiếm tới 80-90%) tại các cửa khẩu là hàng nông sản và thủy sản. Với thời gian thông quan lên đến 20-30 ngày như hiện nay, hầu hết hàng hóa nông, thủy sản này sẽ bị hỏng, dự kiến phải đổ bỏ, không còn khả năng tiêu thụ.

Thiệt hại về tiền hàng, theo ước tính của Hiệp hội Rau quả Việt Nam, lên đến 2.000 tỉ đồng. Trong khi sắp đến vụ thu hoạch cuối năm, là vụ cao điểm của lượng hàng hóa nông, thủy sản Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc, nếu việc thông quan không được cải thiện, con số thiệt hại sẽ còn lớn hơn rất nhiều lần.

Ngoài ra, các mặt hàng như linh kiện điện tử, hàng nguyên liệu phục vụ sản xuất trong nước đang rất cần để gấp rút hoàn thành các đơn hàng đã ký dịp cuối năm cũng bị ảnh hưởng. Một số tập đoàn sản xuất điện tử cho hay, phải chuyển sang phương thức vận chuyển khác tốn kém như đường hàng không với chi phí đắt hơn 76% (chưa tính phụ phí dịch bệnh 15%), có nguy cơ dừng dây truyền sản xuất.

Trước thực trạng trên, Ban IV cho rằng trong khi các cuộc đàm phán cấp địa phương giữa Việt Nam và Trung Quốc vẫn chưa thể giải quyết được vướng mắc, đề xuất Chính phủ xem xét tiến hành một cuộc trao đổi cấp cao hơn để cùng nhận diện nút thắt và có giải pháp khẩn trương giải phóng lượng hàng hóa và xe tồn.

Trọng tâm bao gồm: Trao đổi, đàm phán với phía Trung Quốc để bố trí cửa khẩu thông quan riêng cho hàng linh kiện điện tử, hàng nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất trong nước so với hàng nông, thủy sản. Phối hợp lực lượng chuyên môn hai nước để bàn giao theo đợt, giải phóng các xe hàng, container, tài xế đang "kẹt" tại cửa khẩu hai bên.

Chính phủ xem xét giao các địa phương có các cửa khẩu đường bộ với Trung Quốc khẩn trương rà soát, khảo sát, thiết lập vùng đệm đối với hàng hóa trao đổi với Trung Quốc để quản lý, kiểm soát chặt chẽ tình hình dịch bệnh COVID-19 tại khu vực đệm này nhằm phát hiện sớm và cách ly ngay tại đầu vùng đệm.

Với những điều kiện thuận lợi về địa lý, cơ sở hạ tầng, đề xuất triển khai thí điểm mô hình vùng đệm tại Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Kết quả sơ kết mô hình vùng đệm thí điểm sẽ là cơ sở để áp dụng tại địa bàn khác có cửa khẩu thông quan hàng hóa với Trung Quốc.

Đối với hàng nông sản sắp thu hoạch và chuẩn bị xuất khẩu sang Trung Quốc qua các cửa khẩu đường bộ trong dịp cận Tết, đề xuất dừng tạm thời các chuyến hàng đang có kế hoạch vận chuyển lên cửa khẩu, hướng dẫn người nông dân trì hoãn thu hoạch, hoặc tiếp tục bảo quản tại kho, để chờ giải phóng bớt hàng ùn ứ hiện tại thì mới tiếp tục đưa hàng mới về các cửa khẩu.

Thiết lập kênh thông tin, liên lạc thông suốt để điều tiết lượng hàng nông sản lên các cửa khẩu ở mức độ vừa phải, tránh đẩy hoàn toàn áp lực cho các tỉnh biên giới. Khẩn trương phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức, đoàn thể, huy động đồng thời sự hỗ trợ từ các kênh báo, đài trong nước để khởi động gấp rút chiến dịch tuyên truyền "Người Việt hỗ trợ tiêu thụ nông sản Việt" dịp cận Tết.

Đồng thời các bộ ngành liên quan đẩy mạnh các hội nghị xúc tiến thương mại để doanh nghiệp tìm cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu; tuyên truyền để thay đổi tập quán kinh doanh, mua bán theo hợp đồng, với điều kiện giao dịch, giao nhận rõ ràng, giao hàng tại cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu chính.

Trong dài hạn, Chính phủ chỉ đạo các địa phương có cửa khẩu với Trung Quốc chú trọng quy hoạch, đầu tư hạ tầng logistics, đặc biệt mở rộng, tăng diện tích các kho bãi, địa điểm tập kết cho hàng hóa và xe vận tải hàng hóa làm thủ tục thông quan thuận lợi.