Thị trường xăng dầu tại Việt Nam

Câu hỏi đặt ra: Liệu giá xăng dầu có quay lại đỉnh cũ như thời điểm trước hay không? Cùng tìm hiểu về thị trường bán lẻ xăng dầu tại Việt Nam qua bài viết dưới đây

*Tính chất về mảng bán lẻ xăng dầu

1. Phân phối qua nhiều tầng

Hiện nay, ở nước ta hệ thống phân phối xăng dầu đến tận tay người tiêu dùng thông qua: thương nhân đầu mối, thương nhân phân phối, tổng đại lý, đại lý bán lẻ, và thương nhân nhận quyền bán lẻ xăng dầu. Vậy tính ra từ lúc được sản xuất hay nhập khẩu, xăng dầu phải trải qua 4 hoặc 5 lớp trung gian rồi mới đến người tiêu dùng cuối cùng.

=> Khi có thêm một nấc trung gian thì chi phí sẽ bị đội lên. Ví dụ như giá của một lít xăng hiện nay ở Việt Nam ngoài giá thành sản xuất hay nhập khẩu cùng với các khoản thuế, phí bắt buộc thì còn có thêm chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức, và lợi nhuận của doanh nghiệp.

2. Luôn bị động với thông tin thị trường

Có những thời điểm giá xăng dầu trên thị trường thế giới có biến động mạnh theo chiều hướng tăng thì tại Việt Nam thường hay xảy ra hiện tượng khan hiếm, đầu cơ găm giữ hàng. Nguyên nhân là do cơ chế điều hành giá xăng dầu của Việt Nam vẫn tập trung và theo kỳ điều chỉnh ba lần trong một tháng.

Với khoảng cách trung bình giữa mỗi lần điều chỉnh giá là 10 ngày thì phần thiệt hại thường nghiêng về phía người tiêu dùng: nếu giá thế giới giảm thì giá trong nước giảm chậm hơn, còn nếu giá thế giới tăng mạnh thì sẽ có hiện tượng găm giữ tạo khan hiếm ở một số nơi.

Bên cạnh việc phản ứng chậm với giá thị trường thì còn có một vấn đề vẫn chưa tiến triển dù đã được đề cập đến nhiều lần: bảo hiểm giá xăng dầu qua các công cụ phái sinh. Ở Việt Nam điều này còn rất hạn chế do thiếu nhân lực, và nỗi sợ từ những vụ thua lỗ lớn trước đây

3. Quản lý còn nặng cơ chế xin cho

Xăng dầu là một lĩnh vực kinh doanh có điều kiện nên giấy phép kinh doanh là thứ không thể thiếu trong thị trường này.

Vụ việc gần đây: bảy doanh nghiệp đầu mối bị rút giấy phép khiến cho rất nhiều doanh nghiệp phân phối lo lắng vì việc cập nhật thông tin chậm trễ khiến họ vẫn thực hiện các giao dịch mua bán với các doanh nghiệp đầu mối vi phạm, và có nguy cơ bị vạ lây. Bởi vì theo quy định, lượng xăng dầu mua bán sau thời điểm doanh nghiệp đầu mối bị rút giấy phép là bất hợp pháp.

=> Rõ ràng lỗi là do việc công bố thông tin nhanh chóng, kịp thời từ cơ quan quản lý cũng như các doanh nghiệp vi phạm. Thông thường thì thông tin phải được gửi đi qua nhiều kênh như thông báo trực tiếp đến các doanh nghiệp có liên quan và trên cổng thông tin đại chúng. Nhưng thực tế lại không được như vậy, các kênh phân phối ở phía dưới bị phụ thuộc ở phía trên nên đành phải chịu, thông tin cũng tắc nghẽn từ đó

4. Lợi ích của người tiêu dùng?

Xăng dầu là một loại hàng hóa thiết yếu và chiếm tỷ trọng đáng kể trong ngân sách chi tiêu của người dân. Bên cạnh việc quản lý đảm bảo chất lượng xăng dầu để không xảy ra những vụ việc như hàng giả, hàng kém chất lượng, người tiêu dùng bị móc túi vì thiếu số lượng thì hiệu quả và tính minh bạch của thị trường cần được dư luận quan tâm nhiều hơn.

GIẢI PHÁP

Muốn đảm bảo và nâng cao lợi ích của người tiêu dùng thì cần thay đổi hệ thống phân phối hiện nay theo hướng giảm các tầng trung gian. Hệ thống phân phối khi đó có thể trực tiếp từ đầu mối sản xuất hay nhập khẩu đến với người tiêu dùng => Số lượng nhà phân phối sẽ ít đi, nhưng năng lực của các doanh nghiệp này sẽ phải lớn mạnh. Mà với các doanh nghiệp lớn mạnh thì câu chuyện sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro hiện đại là rất bình thường.

Việc quản lý giá cũng nên để thị trường quyết định và gần hơn với giá theo thời gian thực. Cơ quan quản lý nhà nước chỉ tập trung quản lý chất lượng hàng hóa, và đảm bảo cơ chế cạnh tranh minh bạch, bình đẳng giữa các doanh nghiệp tham gia thị trường.

Tránh việc tham ô, chuộc lợi từ các bộ máy phía trên, làm ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng. Việc vào cuộc không phải ở mỗi người dân mà cả các cơ quan chức năng, chính sách của Chính Phủ.