Thị trường dầu mỏ 2021: Lấy lại phong độ

Sự phục hồi nhu cầu trong năm 2021 đã khiến các nhà cung cấp dầu mỏ bất ngờ và làm gia tăng căng thẳng giữa các nước sản xuất lớn và các thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới 

Khác với cuộc khủng hoảng giá năng lượng với hợp đồng dầu thô có lúc âm vào tháng 4/2020, năm 2021 chứng kiến “vàng đen” lấy lại phong độ do nhu cầu tăng trở lại sau khi nhiều nước dỡ bỏ các biện pháp hạn chế vì COVID-19. Còn với năm 2022, mức tiêu thụ dầu nói chung của thế giới được dự báo có thể đạt kỷ lục mới, bất chấp những nỗ lực giảm tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch để giảm thiểu biến đổi khí hậu và ảnh hưởng từ biến thể mới Omicron.
Thế giới tiến vào năm 2021 giữa bối cảnh dịch COVID-19 vẫn đang diễn biến hết sức phức tạp, không ai tin rằng nền kinh tế toàn cầu có thể phục hồi nhanh chóng để thúc đẩy nhu cầu nhiên liệu. Tuy nhiên, thực tế đang hiện diện với một bức tranh sáng hơn nhiều. Thị trường dầu dư cung đã là điều gì đó trong quá khứ.

Nhu cầu cải thiện tích cực

Trên thực tế, năm 2021 chứng kiến sự biến động của giá dầu thấp hơn so với năm 2020. Với giá dao động trong khoảng 50 - 86 USD/thùng, trước đó trong năm 2020, giá dầu biến động từ 16 - 50 USD/thùng. Tính trung bình, giá dầu thô năm 2021 ở khoảng 70 USD/thùng, đây là mức trung bình hàng năm cao nhất kể từ năm 2018.

Tính đến cuối năm 2021, nhu cầu dầu toàn cầu ước tính đã tăng thêm 5,7 triệu thùng/ngày. Trong đó, khu vực ngoài Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) tăng 3,2 triệu thùng/ngày, khu vực OECD tăng 2,5 triệu thùng/ngày. Sự gia tăng này được thúc đẩy bởi triển vọng phục hồi kinh tế tương đối tích cực, với mức tiêu thụ nhiên liệu giao thông được cải thiện bất chấp sự gia tăng các trường hợp nhiễm COVID-19 và các biện pháp hạn chế để ngăn chặn lây lan.

Sự phục hồi nhu cầu trong năm 2021 đã khiến các nhà cung cấp dầu mỏ bất ngờ và làm gia tăng căng thẳng giữa các nước sản xuất lớn và các thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới như Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ. Với việc giá xăng tăng mạnh vào đầu năm nay, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã kêu gọi Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ và đối tác (OPEC+) tăng sản lượng sau khi nhóm này trước đó đã đạt được thỏa thuận hạn chế nguồn cung trong nhiều tháng. Dữ liệu của Reuters cho thấy, OPEC+ ở một số thời điểm đã tuân thủ quá mức các hạn chế sản lượng.

Tương tự, ngành công nghiệp dầu đá phiến của Mỹ đã không phản ứng với giá cao hơn như họ đã làm trước đây, trước áp lực hạn chế chi tiêu của nhà đầu tư. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, tổng sản lượng khai thác của Mỹ đạt trung bình 11,2 triệu thùng/ngày vào năm 2021, thấp hơn so với mức kỷ lục gần 13 triệu thùng/ngày vào cuối năm 2019.

Claudio Galimberti,Chuyên gia phân tích cấp cao của Rystad Energy, cho biết, Canada, Na Uy, Guyana và Brazil nên bổ sung nguồn cung trong năm tới. Theo Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), sản lượng dầu của Mỹ dự kiến đạt trung bình 11,9 triệu thùng/ngày vào năm 2022.

Các chuyên gia dự báo, giá dầu có thể tiếp tục tăng lên vào năm 2022, trừ khi nguồn cung tăng nhiều hơn dự kiến. Theo các chuyên gia của Bank of America, ước tính giá dầu Brent sẽ đạt trung bình 85 USD/thùng vào năm 2022, do tồn kho thấp và thiếu công suất dự phòng.

Vào năm 2022, nhu cầu dầu thế giới được dự báo sẽ tăng thêm 4,2 thùng/ngày so với 2021 nhờ việc hạn chế được sự lây lan của dịch COVID-19 và tỷ lệ tiêm chủng tăng, cho phép hoạt động kinh tế và nhu cầu di chuyển trở lại mức trước đại dịch. Trong đó, nhu cầu dầu của OECD được dự báo sẽ tăng trên 1,8 triệu thùng/ngày, khu vực ngoài OECD dự kiến tăng hơn 2,3 triệu thùng/ngày, đặc biệt là ở Trung Quốc, Ấn Độ và các nước châu Á khác.

Theo IEA, trong năm 2022, mức tiêu thụ dầu thô dự kiến đạt 99,53 triệu thùng/ngày, tăng từ 96,2 triệu thùng/ngày trong năm 2021. Điều này sẽ gây áp lực lên cả OPEC và ngành công nghiệp dầu đá phiến của Mỹ trong việc đáp ứng nhu cầu - một năm sau khi các nhà sản xuất dầu mỏ lớn bị bất ngờ bởi hoạt động phục hồi lấn át nguồn cung và dẫn đến tình trạng khan hiếm hàng tồn kho trên toàn thế giới.

Ẩn số Omicron

Tuy nhiên, thị trường dầu vẫn có thể biến động với “ẩn số” chưa biết là biến thể Omicron, vì nhiều quốc gia đã áp dụng lại các biện pháp hạn chế du lịch, điều này sẽ làm tổn hại đến ngành hàng không và tiêu dùng.

Trong bối cảnh đó, IEA và các tổ chức khác đã hạ kỳ vọng với thị trường nhiên liệu, trong đó IEA cắt giảm trung bình dự báo cho năm 2021 và 2022 khoảng 100.000 thùng/ngày do nhu cầu di chuyển bằng đường hàng không có thể thấp hơn kỳ vọng.

“Ngay cả khi chỉ còn 5% dân số chưa được tiêm phòng cũng có thể tạo ra một cuộc khủng hoảng. Quan điểm rằng tỷ lệ tiêm chủng đạt 70%, 80% hoặc 90% và thế giới sẽ tiến đến trạng thái bình thường mới đang bị thách thức", Fereidun Fesharaki, Chủ tịch Công ty tư vấn FGE nói.

Người đứng đầu bộ phận nghiên cứu năng lượng tại Goldman Sachs, Damien Courvalin cho rằng: “Nếu xuất hiện một làn sóng dịch bệnh khác giống như trước đây, thì nó sẽ tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế trong quý đầu tiên của năm 2022. Tuy nhiên, nếu kinh tế tiếp tục phục hồi, nhu cầu dầu sẽ ở mức cao kỷ lục mới trong hầu hết thời gian của năm 2022".

Nhiều bằng chứng cho thấy có rất ít khả năng biến thể Omicron có tác động đáng kể đến nhu cầu dầu. Tồn kho nhiên liệu tại trung tâm Amsterdam - Rotterdam - Antwerp (ARA) - một địa điểm vận chuyển dầu khí quan trọng của châu Âu, đã giảm trong tuần cuối năm 2021 - một tín hiệu cho thấy mức tiêu thụ ổn định. Trong khi đó, dữ liệu từ công ty dịch vụ ô tô RAC cho thấy, giá nhiên liệu đạt mức cao kỷ lục ở Anh.

Tại châu Á, tỷ suất lợi nhuận của nhà máy lọc dầu để sản xuất xăng đã hạ nhiệt trong những tuần cuối năm 2021 do lo ngại về nhu cầu do biến thể Omicron, nhưng kỳ vọng chung cho năm 2022 là sẽ phục hồi với lợi nhuận cao hơn cho các sản phẩm chưng cất như dầu diesel.

Peter Lee, nhà phân tích dầu khí cấp cao tại Fitch Solutions, cho biết các thị trường mới nổi ở châu Á như Indonesia và Thái Lan dự kiến sẽ phục hồi mạnh mẽ hơn vào năm 2022.

Trong khi đó, Richard G Taxi, Giám đốc điều hành của JBC Energy Asia dự báo rằng nhu cầu xăng dự kiến sẽ tăng 350.000 thùng/ngày vào năm 2022 tại châu Á.

“Phần lớn nhu cầu tăng trưởng sẽ đến từ Ấn Độ, tiếp theo là Trung Quốc. Bên cạnh đó, nhu cầu ở Nhật Bản cũng tăng lên 30.000 thùng/ngày khi các biện pháp hạn chế COVID-19 dần được nới lỏng", ông nói.

Goldman Sachs đưa ra viễn cảnh giá dầu sẽ tăng lên 85 USD/thùng cho năm 2022 và 100 USD/thùng vào năm 2023, cơ quan này cho rằng mức giá đó là có thể xảy ra với nhu cầu dầu đạt mức cao kỷ lục mới trong các năm này. Các chuyên gia cũng dự báo rằng, bất kỳ sự sụt giảm nào của giá dầu dự kiến sẽ được phục hồi nhanh chóng.

Bên cạnh đó, tin tức về các ngân hàng trung ương cùng tin tức về lạm phát và tiêu dùng sẽ không ảnh hưởng đến thị trường, bởi thị trường hàng hóa vật chất đang cực kỳ mạnh mẽ và thị trường dầu mỏ toàn cầu đứng trên nền tảng vững chắc từ việc quản lý nguồn cung từ OPEC đã đưa ra dự báo lạc quan nhất, với giả định rằng tác động của biến thể Omicron về nhu cầu dầu mỏ ở mức vừa phải và tồn tại trong thời gian ngắn, khi thế giới được trang bị tốt hơn để đối mặt với COVID-19 và những thách thức liên quan đến nó.