Thị trường cà phê: Khó khăn rồi cũng qua!

Chỉ còn 2 ngày giao dịch nữa là năm kinh doanh cà phê 2019 sẽ kết thúc. Nhà vườn và các nhà xuất khẩu trong nước có lẽ sẽ nhớ mãi chuyện làm ăn trong năm qua.

Nhìn lại năm kinh doanh cà phê 2019

“Đó là năm khốn khó nhất tính trong vòng chục năm nay đối với người sản xuất và kinh doanh cà phê. Nhưng tôi tin chu kỳ 10 năm của giá cà phê đã qua, năm 2020 chắc chắn sẽ khác đi,” ông Phan Xuân Thắng, Chủ tịch hội đồng thành viên Tổng công ty Cà phê Việt Nam (Vinacafe) đã cho biết trong hội nghị tổng kết Hiệp hội Cà phê và Ca cao Việt Nam (Vicofa) tại tỉnh Gia Lai đầu tháng 12-2019.

Năm 2019, giá sàn phái sinh robusta London – nơi các nhà kinh doanh cà phê Việt Nam thường dùng để tham chiếu – đã từng chạm đáy sâu nhất tính từ mười năm, dưới 1.200 đô la Mỹ/tấn (hình 1). Thị trường cà phê nội địa có lúc xuống dưới giá thành ở mức 29,5-30 triệu đồng/tấn.

Chỉ tính từ đầu năm đến thời điểm đóng cửa ngày 27-12, lợi suất đầu tư sàn này vẫn âm 233 đô la/tấn, giảm trên 14,38% (1.620-1.387).

Dù giá cà phê xuất khẩu loại 2 tối đa 5% đen vỡ mấy tháng giữa năm đã bán được +200/+220 đô la/tấn FOB (giao hàng qua lan can tàu), là mức chênh lệch cao chưa từng thấy trong lịch sử bán hàng cà phê, giá nội địa vẫn thấp.

Cũng phải, giá xuất khẩu +200 đô la cao hơn giá niêm yết nhưng sàn kỳ hạn ở mức 1.200 đô la thì có ích gì! Chẳng bằng cứ nằm ở 1.600 đô la và giá xuất khẩu trừ 50 đô la dưới giá niêm yết vẫn đỡ hơn.

Chính vì giá xuất khẩu tính trên mức chênh lệch với sàn London cao, đơn chào bán đã kén người mua chăng?

Tổng cục Thống kê ước tính năm 2019 Việt Nam xuất khẩu chừng 1,61 triệu tấn trị giá 2,785 tỉ đô la, giảm 13,9% về lượng và giảm 21,2% về giá trị so với 2018 (1). Như vậy, năm 2019 xuất khẩu cà phê Việt Nam bị mất mốc 3 tỉ đô la mà thời gian trước đây năm nào cũng đạt và vượt.

2020: Khó khăn sẽ qua

Tuy nhiên, thị trường cà phê thế giới những tháng cuối năm 2019 đang có những chuyển biến tích cực trông thấy.

Ngoài yếu tố cung-cầu, thị trường đang mạnh tin đồn sản lượng thế giới giảm trong năm 2020, tâm lý giới kinh doanh trên các thị trường tài chính đang phấn khởi trông chờ một cuộc đình chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.

Nhiều người tin rằng nếu như thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 giữa Mỹ và Trung Quốc xảy ra, đó là lúc các nước tìm cách tung các gói kích cầu, bơm tiền vào nền kinh tế, hạ lãi suất để kích thích tăng trưởng, vốn bị trì trệ vì chiến tranh thương mại.

Đi đầu là Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed). Từ tháng 10-2019 đến nay, Fed đã mạnh tay cung ứng tiền mặt vào nền kinh tế Mỹ. Giá hai sàn phái sinh cà phê và nhiều sàn tài chính khác đang được nâng dần (hình 1), giá cổ phiếu Mỹ tăng hết vượt kỷ lục này đến kỷ lục khác.

Chỉ cần nhìn từ đầu tháng 12-2019 đến nay, chỉ số đồng đô la Mỹ rẻ dần, từ trên 98,5 điểm đầu tháng 10-2019 nay xuống dưới 97 điểm (hình 2). Nhờ vậy, các nhà kinh doanh có nhiều tiền hơn, chi phí tài chính rẻ hơn. Các nhà đầu tư giờ đây dễ thở hơn vì sẽ tiếp cận nguồn vốn thông thoáng hơn, nên khả năng mua hàng của họ mạnh hơn.

Các dấu hiệu tích cực ấy phải chăng đó là phát pháo đi trước để phá tan âm u của mùa cũ và mở đường cho một năm kinh doanh cà phê 2020 thành công.