Thanh tra Bộ Xây dựng chỉ rõ những vi phạm trong phát triển nhà ở xã hội tại Bình Dương

Ngày 3/10/2022, Thanh tra Bộ Xây dựng đã ban hành Kết luận Thanh tra về việc thực hiện dành quỹ đất để đầu tư, phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) và công tác quản lý, sử dụng kinh phí bảo trì phần sở hữu chung nhà chung cư trên địa bàn tỉnh Bình Dương (giai đoạn từ 1/1/2016 tới 31/12/2021). Qua Kết luận Thanh tra, Thanh tra Bộ đã chỉ ra nhiều vi phạm.

Theo Kết luận Thanh tra số 106/KL-TTr ngày 3/10/2022 về thực hiện việc dành quỹ đất để đầu tư, phát triển NƠXH và công tác quản lý, sử dụng kinh phí bảo trì phần sở hữu chung nhà chung cư trên địa bàn tỉnh Bình Dương cho thấy, một số sai phạm cụ thể như sau:

Về kế hoạch phát triển nhà ở hàng năm: UBND tỉnh không tổ chức lập, phê duyệt kế hoạch phát triển nhà ở hàng năm. Vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 15 Luật Nhà ở năm 2014: "Trên cơ sở chương trình phát triển nhà ở của địa phương đã được phê duyệt theo quy định tại khoản 1 Điều này, UBND cấp tỉnh phải tổ chức lập, phê duyệt kế hoạch phát triển nhà ở hằng năm và 05 năm trên địa bàn bao gồm kế hoạch phát triển nhà ở thương mại, nhà ở xã hội, nhà ở công vụ, nhà ở để phục vụ tái định cư, nhà ở của hộ gia đình, cá nhân, trong đó phải xác định rõ kế hoạch phát triển nhà ở xã hội để cho thuê.

Về việc dành quỹ đất để phát triển NƠXH trong các đồ án quy hoạch đô thị (quy hoạch chung và quy hoạch phân khu): Trong giai đoạn năm 2016-2021, UBND tỉnh đã phê duyệt đồ án điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung thị xã Dĩ An (là đô thị loại III từ tháng 3/2017) tại Quyết định số 2614/QĐ-UBND ngày 20/9/2018 và phê duyệt 08 đồ án quy hoạch phân khu của các phường thuộc địa bàn thành phố Thủ Dầu Một (là đô thị loại I), thành phố Dĩ An (là đô thị loại III). Nội dung các đồ án được phê duyệt không bố trí quỹ đất dành để phát triển NƠXH là vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 4 Nghị định số 100/2015/NĐ-CP.

Về việc rà soát, điều chỉnh, bổ sung quỹ đất NƠXH: Giai đoạn từ năm 2016-2021, tỉnh Bình Dương không thực hiện trách nhiệm rà soát, điều chỉnh, bổ sung quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội trong quy hoạch chung, quy hoạch phân khu của địa phương theo quy định tại khoản 2 Điều 30 Nghị định 100/2015/NĐ-CP.

Về quỹ đất để phát triển NƠXH đối với các khu công nghiệp: Thời kỳ từ 01/01/2016 đến 31/3/2021, UBND tỉnh không tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt (hoặc điều chỉnh quy hoạch) đối với các khu công nghiệp để bổ sung quỹ đất phù hợp phát triển nhà ở xã hội đối với các khu công nghiệp đã hình thành, mà không có hoặc không đáp ứng đủ nhà ở cho công nhân, người lao động, không thực hiện trách nhiệm tổ chức điều chỉnh quy hoạch xây dựng đối với các khu công nghiệp chưa sử dụng hết diện tích đất công nghiệp để chuyển mục đích sử dụng đất theo thẩm quyền hoặc trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định việc điều chỉnh một phần diện tích của khu công nghiệp đó để xây dựng nhà ở xã hội phục vụ công nhân, người lao động tại khu công nghiệp là không thực hiện quy định tại khoản 2 Điều 6 Nghị định số 100/2015/NĐ-CP.

Thời kỳ từ 01/4/2021 đến 31/12/2021: UBND tỉnh không tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt (hoặc điều chỉnh quy hoạch) để bổ sung quỹ đất phù hợp phát triển nhà ở xã hội tại khu công nghiệp đã hình thành mà không có hoặc không đáp ứng đủ nhà ở cho công nhân, người lao động làm việc tại khu công nghiệp đó; đối với khu công nghiệp không sử dụng hết diện tích đất công nghiệp, nhà nước có thẩm quyền của tỉnh chưa điều chỉnh quy hoạch xây dựng khu công nghiệp đó để dành phần diện tích đất phát triển nhà ở xã hội, thiết chế của công đoàn cho công nhân, người lao động làm việc tại khu công nghiệp đó theo quy định tại khoản 9 Điều 77 Luật Đầu tư năm 2020 là vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 6 Nghị định số 100/2015/NĐ-CP đã sửa đổi, bổ sung tại khoản 5 Điều 1 Nghị định số 49/2021/NĐ-CP.

Về xác định các khu vực để xây dựng NƠXH cho thuê: UBND tỉnh không xác định các khu vực để xây dựng NƠXH cho thuê khi quy hoạch, bố trí diện tích đất để phát triển đối với từng loại nhà ở theo quy định của Luật Nhà ở năm 2014 và chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương đã được phê duyệt là vi phạm quy định tại điểm c khoản 1 Điều 85 Nghị định số 99/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Nhà ở (gọi tắt là Nghị định số 99/2015/NĐ-CP.

Về việc phải dành quỹ đất để đầu tư, phát triển NƠXH theo quy định pháp luật đối với các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị trên địa bàn tỉnh Bình Dương: Có 02/13 dự án dành không đủ 20% tổng diện tích đất ở trong các đồ án quy hoạch chi tiết được phê duyệt để phát triển NƠXH là Dự án Khu dân cư Cầu Đò và Dự án Khu dân cư Mỹ Phước 4.

Kết luận Thanh tra chỉ rõ: Về lập, phê duyệt, tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển nhà ở, trong đó có nhà ở xã hội trong giai đoạn năm 2016-2021 và hằng năm trên địa bàn tỉnh Bình Dương, UBND tỉnh bố trí không đủ quỹ đất dành để xây dựng nhà ở xã hội theo Kế hoạch phát triển nhà ở giai đoạn 2016-2020 đã được UBND tỉnh phê duyệt. UBND tỉnh không tổ chức lập, phê duyệt kế hoạch phát triển nhà ở hàng năm. Vi phạm khoản 2 Điều 15 Luật Nhà ở năm 2014. Trách nhiệm thuộc về Sở Xây dựng tỉnh Bình Dương và UBND tỉnh Bình Dương.

Về việc lập, thẩm định và phê duyệt (kể cả việc điều chỉnh, bổ sung) các đồ án quy hoạch đô thị, quy hoạch phát triển khu công nghiệp của địa phương dành quỹ đất để phát triển NƠXH: UBND tỉnh đã phê duyệt đồ án điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung thị xã Dĩ An (là đô thị loại III từ tháng 3/2017) tại Quyết định số 2614/QĐ-UBND ngày 20/9/2018 (trên cơ sở đồ án quy hoạch chung được phê duyệt lần đầu tại Quyết định số 2481/QĐ-UBND ngày 23/6/2009) và phê duyệt 08 đồ án quy hoạch phân khu của các phường thuộc địa bàn thành phố Thủ Dầu Một (đô thị loại I), thành phố Dĩ An (đô thị loại III). Tuy nhiên, nội dung các đồ án được phê duyệt không bố trí quỹ đất dành để phát triển NƠXH là vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 4 Nghị định số 100/2015/NĐ-CP.

UBND tỉnh chưa thực hiện trách nhiệm rà soát, điều chỉnh, bổ sung quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội trong quy hoạch chung, quy hoạch phân khu của địa phương. Vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 30 Nghị định số 100/2015/NĐ-CP. UBND tỉnh chưa tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt (hoặc điều chỉnh quy hoạch) đối với các khu công nghiệp.

UBND tỉnh không xác định các khu vực để xây dựng NƠXH cho thuê khi quy hoạch, bố trí diện tích đất để phát triển đối với từng loại nhà ở theo quy định của Luật Nhà ở năm 2014 và chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương đã được phê duyệt là vi phạm quy định tại điểm c khoản 1 Điều 85 Nghị định số 99/2015/NĐ-CP. Trách nhiệm thuộc về Sở Xây dựng tỉnh Bình Dương và UBND tỉnh Bình Dương.

Tổng hợp kiến nghị xử lý trách nhiệm như sau: UBND tỉnh Bình Dương với 5 nội dung vi phạm: Không tổ chức, phê duyệt kế hoạch phát triển nhà ở hàng năm. Phê duyệt đồ án quy hoạch chung, phân khu ở các đô thị loại III trở lên không bố trí quỹ đất nhà ở xã hội. Không thực hiện trách nhiệm rà soát, điều chỉnh bổ sung quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội trong quy hoạch chung, quy hoạch phân khu của địa phương. Không tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt (hoặc điều chỉnh quy hoạch) đối với các khu công nghiệp để bổ sung quỹ đất phù hợp phát triển nhà ở xã hội. Không xác định các khu vực để xây dựng nhà ở xã hội cho thuê khi quy hoạch, bố trí diện tích đất để phát triển đối với từng loại nhà ở theo quy định của Luật Nhà ở năm 2014 và chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương đã được phê duyệt.

Sở Xây dựng tỉnh Bình Dương với 4 nội dung vi phạm: Không tổ chức lập kế hoạch phát triển nhà ở hàng năm. Đồ án quy hoạch chung, phân khu ở các đô thị loại III trở lên không bố trí quỹ đất nhà ở xã hội. Không thực hiện trách nhiệm rà soát, điều chỉnh, bổ sung quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội trong quy hoạch chung, quy hoạch phân khu của địa phương. Không xác định các khu vực để xây dựng nhà ở xã hội cho thuê khi quy hoạch, bố trí diện tích đất để phát triển đối với từng loại nhà ở theo quy định của Luật Nhà ở năm 2014 và chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương đã được phê duyệt.

Liên quan đến những vi phạm trên, Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng đề nghị UBND tỉnh Bình Dương tổ chức, chỉ đạo việc việc điều tra, khảo sát, tổng hợp nhu cầu để xây dựng, điều chỉnh chương trình, kế hoạch, chỉ tiêu đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Rà soát, thu hồi quỹ đất thuộc các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị mới đã giao cho các chủ đầu tư, nhưng không triển khai hoặc triển khai chậm so với tiến độ đã được phê duyệt, quỹ đất 20% dành để xây dựng nhà ở xã hội trong các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị mới nhưng chưa sử dụng để giao cho các chủ đầu tư có nhu cầu đầu tư xây dựng nhà ở xã hội theo quy định.

Yêu cầu Sở Xây dựng tỉnh Bình Dương, tổ chức kiểm điểm và xử lý trách nhiệm theo thẩm quyền đối với các tổ chức, cá nhân để xảy ra các tồn tại và vi phạm đã Kết luận. Tổ chức thực việc điều tra, khảo sát, tổng hợp nhu cầu để xây dựng, điều chỉnh chương trình, kế hoạch, chỉ tiêu đầu tư xây dựng NƠXH theo chỉ đạo của UBND tỉnh. Tổ chức thanh tra chuyên ngành về nhà ở tại địa phương theo quy định tại khoản 3 Điều 176 Luật Nhà ở năm 2014, trong đó tăng cường thanh tra công tác quản lý, sử dụng kinh phí bảo trì các nhà chung cư trên địa bàn.