Thành tại F0 - Bại cũng tại F0

Từ sau khi thị trường tạo đáy do Covid, số lượng tài khoản chứng khoán do nhà đầu tư cá nhân tăng lên nhanh chóng, đa phần là F0 mới tham gia thị trường. Số lượng mở mới tăng trưởng nhanh bắt đầu từ đầu năm 2021.

Với số lượng NĐT F0 tham gia tăng nhanh chóng, nhóm NĐT cá nhân chiếm đến 86.6% giá trị giao dịch toàn thị trường (trung bình 1 năm gần nhất). Họ cũng chính là bên mua ròng mạnh nhất trong 2 năm 2020-2021 tổng cộng hơn 106 nghìn tỷ, là động lực của thị trường trong uptrend lớn của thị trường trong 2 năm qua.

Với đặc điểm của NĐT cá nhân thích sử dụng đòn bẩy cao nên thị trường tăng trưởng về cả giá trị và thanh khoản được hỗ trợ nhiều bởi margin, tỷ lệ đòn bẩy cao.

------

Từ đây chúng tôi nhận định: sự thăng hoa trên thị trường trong 2020-2021 và Q1.2022 có động lực chính đến từ nhóm NĐT cá nhân, mà chủ yếu là F0 mới gia nhập thị trường. Nhóm NĐT này có đặc điểm là:

- dễ bị các tin tức ảnh hưởng đến tâm lý

- dùng đòn bẩy cao

việc này khiến thị trường chứng khoán Việt Nam có độ biến động cao hơn, quán tính thị trường (Momentum) cao này có thể đẩy VNIndex về các mức định giá quá cao hay quá thấp trong các pha tăng giảm mạnh.

Vậy câu hỏi đặt ra là: yếu tố nào đã ảnh hưởng đến tâm lý thị trường?

Khi nhiều diễn biến bất lợi từ quốc tế và trong nước được báo chí đưa tin đã chạm vào đúng tâm lý mong manh của nhóm NĐT quan trọng này. Ở đây chúng tôi phân các tin tức này thành 2 nhóm:

(1) nhóm có thể dự đoán được (predictable): chính sách “Diều hâu” của Fed, lạm phát tăng cao trên toàn cầu ảnh hưởng triển vọng tăng trưởng toàn cầu và Việt Nam

(2) nhóm không/khó dự đoán được (unpredictable): các câu chuyện lãnh đạo doanh nghiệp vướng vòng lao lý, việc thanh lọc thị trường.

Ở các yếu tố có thể dự đoán được tâm lý thị trường thường phản ánh theo kỳ vọng (expected), sau đó thường điều chỉnh khi có sai khác khi số liệu chính thức ra. Việc này khiến thị trường thường phản ánh nhanh và dễ trở lại quỹ đạo hơn.

Tuy nhiên, khi các thông tin thuộc nhóm không dự đoán được xảy ra, các NĐT rất khó dự đoán được quy mô ảnh hưởng và khi nào sẽ kết thúc, nên tâm lý e sợ diễn ra kéo dài hàng ngày, chưa kể nhóm thông tin này lại kết hợp với nhiều tin đồn khiến tâm lý tiêu cực kéo dài và dường như không có điểm dừng. Các NĐT lớn cũng thận trọng quan sát và không dám hành động khi câu chuyên chưa rõ ràng.

Tâm lý của NĐT cá nhân bị ảnh hưởng tiêu cực từ các tin tức vĩ mô và sự khó dự đoán của các yếu tố khiến tâm lý tiêu cực kéo dài, kết hợp với quá trình de-leverage (giảm tỷ lệ margin) đã khiến quán tính thị trường đẩy VNIndex về vùng định giá rẻ và có thể rẻ hơn nữa.

Đánh giá về sức mạnh nội tại và kế hoạch hành động sẽ được cập nhật ở phần sau.

To be continued..