Thành phố 15 phút

Thành phố 15 phút là mọi người sống trong các đô thị nên được tiếp cận với các dịch vụ thiết yếu như việc làm, mua sắm, giáo dục, chăm sóc sức khỏe và giải trí trong vòng 15 phút đi bộ hoặc đi xe đạp. Mục đích là để giảm sự phụ thuộc vào các phương tiện cơ giới, thúc đẩy cuộc sống lành mạnh, bền vững và hạnh phúc hơn cho mỗi cá nhân và cả xã hội.

Ý tưởng này được đề xướng bởi Carlos Moreno, giáo sư Đại học Sorbonne ở Paris, Pháp vào năm 2016. Năm 2021 ông đã được trao giải thưởng Obel – giải thưởng có giá trị 100.000 euro dành cho các ý tưởng kiến trúc đóng góp vào sự phát triển của nhân loại trên toàn thế giới.

Trên thực tế, đây không phải là một cách tiếp cận hoàn toàn mới mà nó bắt nguồn từ thời cổ xưa. Thành quốc (state-city) ngày xưa là một hình thức của mô hình này. Hầu hết hoạt động của các cư dân được giới hạn trong một diện tích nhỏ (trong thành). Thời đó không có xe cơ giới và cuộc sống của con người hết sức lành mạnh và thân thiện với môi trường.

Từ khi xe cơ giới xuất hiện, cuộc sống loài người trở nên tiện nghi hơn, nhưng các thành phố ngày một rộng mở, con người phải đi lại dài hơn và gây ra các vấn nạn về môi trường và phát triển bền vững. Do vậy, tạo ra các đô thị phát triển bền vững, thân thiện với môi trường là nỗ lực chung của nhân loại.

Trong bối cảnh như vậy, nếu công nghệ phát triển, xe máy chạy xăng được thay bằng xe máy chạy điện thân thiện với môi trường và các hoạt động kinh tế hỗn hợp gắn với các hoạt động xã hội ở nhiều nơi như hiện nay trở nên dày đặc hơn thì Việt Nam có thể xây dựng hình thái đô thị dựa vào xe đạp/xe máy điện gắn với các ý tưởng của Thành phố 15 phút. Do vậy, việc tạo ra các hình thái đô thị mà các hoạt động thiết yếu hàng ngày của cư dân được tập trung trong bán kính 15 phút đi bộ nên là một trọng tâm chính sách phát triển đô thị của Việt Nam.

Tuần rồi tôi viết về chủ đề khá thú vị này trên TBKTSG. Hôm qua Paul Krugman cũng có một bài op-ed trên New York Times với những nội dung phân tích về mô hình này. Mời cả nhà đọc và trao đổi.

Link