Thách thức lớn của tỷ phú Trần Bá Dương

Việc đảm nhận vị trí Chủ tịch Công ty cổ phần Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai (mã HNG) được ông Trần Bá Dương xem là thử thách lớn thứ ba trong đời doanh nhân.

“Làm Chủ tịch HNG chỉ là bất đắc dĩ”

Tại Đại hội cổ đông bất thường của HNG vào đầu tháng 1 về việc chuyển giao vị trí Chủ tịch và trong buổi lễ công bố kế hoạch tái cơ cấu HNG ngay sau đó, ông Trần Bá Dương đã làm một việc hiếm thấy, nếu không nói là chưa có tiền lệ: Nói vo trước cổ đông.

Thông thường, tại những kỳ Đại hội cổ đông của Công ty cổ phần Ô tô Trường Hải (Thaco), cổ đông quen với hình ảnh ông Dương cầm văn bản đã soạn sẵn lên đọc. Ông Dương có tiếng là người cẩn thận, chỉn chu. Theo các cộng sự của ông, xưa nay, các tài liệu, văn bản đại hội cổ đông đều do ông đọc và dành thời gian chỉnh sửa rất chi tiết.

Việc “phá lệ” của ông Dương cho thấy sự kiện này rất đặc biệt với ông. Và cũng vì không bị bó trong khuôn mẫu văn bản mà các cổ đông và những khách mời tham dự sự kiện dễ dàng cảm nhận những cảm xúc, suy nghĩ của ông trong buổi tiếp nhận quyền quản trị, điều hành HNG từ tay ông Đoàn Nguyên Đức.

Thời gian qua, HNG đã thực hiện một đợt tái cơ cấu. Theo đó, HNG bán 4 công ty con trị giá 9.200 tỷ đồng, chưa trừ nợ kế thừa; đồng thời phát hành cổ phiếu tăng vốn thêm 7.000 tỷ đồng, trong đó có 5.900 tỷ đồng là cổ phiếu phát hành để hoán đổi nợ và 1.900 tỷ đồng là tiền mới vào Công ty, thu về tổng cộng 16.000 tỷ đồng.

Số tiền này đã giúp cân đối tài chính của HNG, giảm 5.900 tỷ đồng HNG nợ Thaco, 5.600 tỷ đồng nợ ngân hàng và trả nợ Hoàng Anh Gia Lai 2.200 tỷ đồng. Sau kế hoạch tăng vốn và bán tài sản, HNG cơ bản xóa nợ và còn dư tiền mặt để đầu tư trên diện tích 35.000 ha đất.

Bên mua tài sản của HNG chính là ông Dương và mua cổ phần phát hành thêm là Thaco. Sau tái cấu trúc, Công ty cổ phần Nông nghiệp Trường Hải (Thagrico), thuộc Tập đoàn Thaco và gia đình ông Dương sở hữu 63,08% vốn của HNG. Thagrico có vốn góp 75% của Thaco và 25% của gia đình ông Dương.

Như vậy, ông Dương là đại diện cổ đông lớn nhất ở HNG. Tổng số vốn Thaco và gia đình ông Dương đầu tư vào HNG và mua tài sản là đất nông nghiệp của HNG lên đến 40.000 tỷ đồng ở thời điểm này.

Việc ông Dương là Chủ tịch HNG cũng có nghĩa là ông sẽ nắm toàn quyền điều hành phát triển diện tích đất nông nghiệp mà ông Đức đã phát triển được lên tới 84.000 ha ở ba nước Đông Dương, trong đó HNG sở hữu 35.000 ha.

Vậy nhưng, ông Dương lại nói: “Với tôi việc làm Chủ tịch HNG là bất đắc dĩ, vì khi tôi vào HNG chỉ mong muốn giúp Công ty thoát hiểm và đất nước có một công ty nông nghiệp quy mô lớn theo mô hình sản xuất công nghiệp”.

Ông Dương chia sẻ với cổ đông HNG “những lời đã nói với cổ đông lớn của Thaco” rằng, ông đã có thách thức đầu đời doanh nhân là làm công nghiệp ô tô ở Chu Lai, khi chỉ là chủ một chủ xưởng sửa chữa nhỏ ở Biên Hòa.

Vùng đất Chu Lai ngày xưa cũng hẻo lánh, hoang sơ như vùng đất nông nghiệp ở Lào và Campuchia bây giờ và ông đã thành công. Thách thức thứ hai là năm 2002, khi thị trường bất động sản đóng băng, ông Dương được mời gọi đầu tư ở vùng đất Thủ Thiêm khi đó còn sình lầy, hạ tầng chưa có.

Đến giờ này, các tuyến đường, cầu Thủ Thiêm 2 đã tạo ra giá trị cho Thủ Thiêm, các công trình về hạ tầng giao thông và khu đô thị Xala mà Thaco xây dựng là những hình mẫu nhất định trên thị trường xây dựng và bất động sản Việt Nam.

Việc thay ông Đức điều hành HNG cùng Thagrico trở thành doanh nghiệp nông nghiệp quy sản xuất mô lớn tầm khu vực và thế giới, được ông Dương xem là thách thức lớn thứ ba trong đời doanh nhân. “Sản xuất quy mô lớn đòi hỏi làm bài bản tổng thế đến chi tiết để hình thành chuỗi giá trị sản xuất từ chăm sóc, thu hoạch, chế biến sau thu hoạch đến mở thị trường, đào tạo nhân lực cho 84.000 ha không phải dễ”, ông Dương tâm sự.

Bộn bề những bài toán lớn

Theo phân tích của ông Dương, cần quãng thời gian vài năm nữa để có thể làm ra lợi nhuận 1.700 tỷ đồng mỗi năm cho HNG, tương đương 10% vốn điều lệ của Công ty và xóa nợ lũy kế. Với kinh nghiệm vượt qua những thách thức tự mình đặt ra cho tới những thử thách bất đắc dĩ có thể xảy đến, ông Dương khẳng định: “Tôi sẽ cố gắng hết sức”.

Trong buổi tối diễn ra lễ công bố kế hoạch tái cấu trúc và chiến lược của HNG, ông Dương nói: “Khi nghe tôi sẽ làm Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh, giá cổ phiếu HNG từ 11.000 đồng tăng lên 17.000 đồng/ cổ phần. Điều này là áp lực lớn với cá nhân tôi. Tôi muốn nhắn nhủ với cổ đông rằng, làm nông nghiệp quy mô lớn đòi hỏi phải có thời gian. Phải cho tôi thời gian, đừng kỳ vọng quá”.

Tôi muốn nhắn nhủ với cổ đông rằng, làm nông nghiệp quy mô lớn đòi hỏi phải có thời gian. Phải cho tôi thời gian, đừng kỳ vọng quá

Ông Trần Bá Dương, Chủ tịch Tập đoàn Thaco, Chủ tịch HNG

Trước đó, tại Đại hội cổ đông bất thường của HNG, ông Dương bộc trực hơn: “Giá cổ phiếu lên 17.000 đồng, tôi cũng hồi hộp. Tôi không phải thánh, làm nông nghiệp không phải nói là làm được ngay. Vốn tôi cũng bỏ ra, danh dự tôi cũng đã bỏ vào đây”.

Ngần đó những lời nói của ông Dương từ tận đáy lòng cho thấy ông hiểu rõ mức độ phức tạp của thách thức lần này.

Nhưng những gì ông giãi bày cũng cho thấy ông hiểu đường đi nước bước để phát triển nông nghiệp quy mô lớn, trên nền tảng hữu cơ. Đây là cụm từ mà ông Dương nhấn mạnh nhiều lần khi nói về mục tiêu của HNG và cả Thagrico.

Theo ông Dương, làm nông nghiệp quy mô lớn một cách bài bản đòi hỏi đầu tư hạ tầng thủy lợi, điện nước tưới tiêu, giao thông, hệ thống logistic gồm kho lạnh, nhà ở công nhân, đào tạo công nhân hình thành đội ngũ đam mê nông nghiệp và làm việc khoa học có tác phong công nghiệp là cần có thời gian.

Kinh nghiệm hai năm đầu bắt tay vào làm thử nghiệm và rút kinh nghiệm từ những bước đi tiên phong của ông Đức giúp ông Dương hiểu phải làm từng bước và bài bản, không nóng vội.

Ông Dương ví, cây cao su là cây của đồng bào, chịu gió sương rất tốt, còn cây ăn trái như con đại gia, đỏng đảnh rất khó chiều.

HNG thời gian qua cũng đã cố gắng trồng được 12.000 ha chuối, 6.000 ha xoài và 6.600 ha cây ăn trái các loại. Vấn đề xảy ra là khi cố gắng trồng nhiều để tạo ra doanh thu, có tiền trả nợ thì lại xảy ra đại dịch Covid-19, khiến việc tiêu thụ sản phẩm gặp khó khăn.

Ông Trần Bá Dương tiếp quản điều hành HNG từ ông Đoàn Nguyên Đức.

Câu chuyện tái cơ cấu HNG được ông Dương tiết lộ, khi HNG gặp khó khăn, các cổ đông ngồi lại để tìm cách tái cơ cấu. Phương án ban đầu đưa ra là ông Dương mua lại một phần tài sản của HNG để cùng chăm sóc diện tích cây trồng.

Nhưng tính toán cho thấy vẫn không đủ cân đối tài chính cho HNG khi mà khoản nợ với BIDV đến hạn. Vì thế, phương án vừa bán tài sản và bán cổ phần tăng vốn được đưa ra nhằm giúp HNG thoát khỏi gánh nặng nợ nần và có tiền tiếp tục đầu tư.

Diện tích vườn cây đã trồng của HNG rất lớn, cần lượng tiền không nhỏ để đầu tư hạ tầng điện nước, kho xưởng, máy móc để cơ giới hóa sản xuất, cũng như đảm bảo trả lương cho công nhân.

Đi theo hướng sản xuất nông nghiệp quy mô lớn trên nền hữu cơ, HNG phải đầu tư nuôi bò lấy phân pha thêm vào phân vô cơ để bón cây. Một khối lượng công việc bộn bề và nhiều bài toán lớn tại HNG đang chờ ông Dương xử lý.

Và trong khi có những ý kiến cho rằng ông Đức bán rẻ tài sản của mình khi phát hành cổ phiếu mới để hoán đổi nợ và tăng vốn với giá bằng mệnh giá, thì ông Dương cho biết, “cuộc M&A giữa hai tập đoàn Thaco và Hoàng Anh Gia Lai đọng lại tính nhân văn, sự chia sẻ hỗ trợ giữa các doanh nghiệp để cùng phát triển và trên hết là vì lợi ích muốn xây dựng một công ty nông nghiệp sản xuất quy mô lớn trên nền tảng hữu cơ tầm cỡ khu vực”.

“Cách đây 3 năm, để HNG thoát hiểm nguy, tôi đã ứng trước mua 3 công ty với giá trị 7.600 tỷ đồng, chủ yếu là đất cao su không sinh lời. Bây giờ đất mua thêm cũng để đó chưa khai thác được. Nhưng chúng tôi đã cố gắng giữ được những gì có giá trị nhất”, ông Dương nói.

Ông Đức cũng xác nhận, cách đây 3 năm, ông Dương đã chuyển hơn 2.000 tỷ đồng để cứu HNG “mà không cần một mảnh giấy”, vì nếu chờ làm xong các thủ tục phát hành trái phiếu thì HNG đã nguy cấp.

“Nhiều người nói tôi bán rẻ nhưng xin thưa, giá đó kèm theo những điều kiện rất khó để thực hiện. Và cho đến bây giờ, làm việc với nhau, anh em tôi chưa có một lời nói nặng nhẹ với nhau”, ông Đức nói.