MỚI

Trợ lý đầu tư M.AI

#Chuyên gia

24HMONEY đã kiểm duyệt

Tại sao giá thành xây dựng đường sắt cao tốc ở Việt Nam cao?

Vâng đấy là câu hỏi mà trên truyền thông cũng như trên mạng xã hội, nhiều người vẫn đang đặt ra, nhất là khi Việt Nam chúng ta đang chuẩn bị làm hai tuyến đường sắt cao tốc (ĐSCT) Bắc Nam và Lạng Sơn - Hà Nội – Hải Phòng.

Vâng, một số bạn đang đặt ra các câu hỏi: Tại sao giá thành xây dựng 1km ĐSCT ở Morocco và ở Lào chỉ cỡ 14 triệu USD, ở Saudi Arabia chỉ 17,5 triệu USD, ở Trung Quốc chỉ từ 17 đến 21 triệu USD mà ở Việt Nam lại lên đến 43,48 triệu USD, cao hơn Morocco và Lào 3,1 lần, cao hơn Saudi Arabia và Trung Quốc 2,5 lần.

Trước khi đi tìm câu trả lời cho câu hỏi này, tôi muốn chúng ta mở tầm nhìn rộng hơn bằng cách tìm hiểu thêm một số dự án ĐSCT của một số quốc gia khác trên thế giới để có bức tranh đầy đủ về giá thành xây dựng ĐSCT từ thấp nhất, trung bình đến cao nhất (không nên bị đóng đinh hạn hẹp ở một vài dự án ĐSCT ở Morocco, Saudi Arabia và Lào).

[1] Trung Quốc có dự án ĐSCT giá thành 71,88 triệu USD/km

Đúng là trong báo cáo về giá thành ĐSCT ở Trung Quốc, World Bank đã khẳng định rằng “giá thành xây dựng 1km ĐSCT ở Trung Quốc chỉ từ 17 đến 21 triệu USD, thấp hơn 1/3 so với các nước khác”, “giá thành xây dựng ĐSCT ở Trung Quốc rẻ nhất thế giới”.

Thế nhưng chính ở Trung Quốc cũng có những dự án ĐSCT có giá thành cao hơn gấp 2, gấp 3, thậm chí gấp hơn 4 lần con số 17 triệu USD. Dự án Thượng Hải-Nam Kinh-Hợp Phì có giá thành 46,5 triệu/km (tổng ngân sách 25,8 tỷ USD cho 555km, khởi công năm 2023. Dự án Nam Thông – Ninh Ba có giá thành 51,65 triệu USD/km (tổng ngân sách 16 tỷ USD cho 309,8km, khởi công năm 2022). Chưa hết, dự án Ninh Ba – Từ Tây có giá thành 71,88 triệu USD/km (ngân sách 4,6 tỷ USD cho 64 km, khởi công năm 2022).

[2] Dự án ĐSCT thứ hai của Morocco có giá thành cao hơn 1,7 lần

Vâng, ngoài tuyến ĐSCT Casablanca – Tangier dài 186km đã khánh thành và đi vào hoạt động như chúng ta đã biết, cách đây 12 ngày, Vua Mohammed VI đã phát lệnh khởi công xây dựng dự án ĐSCT Kenitra-Marrakech dài 430km với ngân sách 10,3 tỷ USD (96 tỷ DH), giá thành 23,95 triệu USD/km.

Như vậy cùng Morocco, có 2 dự án ĐSCT mà giá thành đã chênh lệch nhau tới 1,71 lần (14 triệu USD/km và 23,95 triệu USD/km). Tại sao dự án thứ hai giá thành lại tăng lên chứ không giảm đi?

[3] Các dự án ĐSCT có giá thành cao khủng khiếp

Ngoài dự án ĐSCT Ninh Ba – Từ Tây của Trung Quốc có giá thành 71,88 triệu USD/km thì có hai dự án ở Mỹ và ở Anh (UK) giá thành cao đến mức khiến chúng ta phải ngỡ ngàng, sửng sốt.

Đầu tiên là dự án ĐSCT Log Angeles – San Francisco của Mỹ có giá thành lên đến 161 triệu USD/km (ngân sách 128 tỷ USD, chiều dài 795km).

Thứ hai là dự án ĐSCT London - Birmingham của Anh (UK) có giá thành 1km lên đến 386 triệu USD. Các bạn nên đọc lại cho kỹ một lần nữa để cảm nhận cho hết con số lớn khủng khiếp: Ba trăm tám mươi sáu triệu đô la Mỹ cho 1km. Dự án ĐSCT London - Birmingham có chiều dài 225km, được khởi công năm 2018 với ngân sách ban đầu là 42,8 tỷ Bảng Anh (55,2 tỷ USD), sau đó tăng dần lên 67 tỷ Bảng Anh (86,9 tỷ USD).

Chưa hết, gần đây còn có thông tin nói rằng dự án sẽ kéo dài đến năm 2033 mới hoàn tất và ngân sách có thể tăng lên 98 tỷ Bảng Anh (127 tỷ USD). Nếu đúng như vậy thì giá thành 1km có thể lên đến 564 triệu USD (chính tôi, khi gõ đến những ròng này đã phải thốt lên “sao mà khủng khiếp thế”).

[4] Những câu hỏi cần được trả lời

Câu hỏi thứ nhất là tại sao giá thành xây dựng 1km ĐSCT lại có thể chênh lệch nhau đến gần 30 lần (mà giá thành cao nhất lại là các dự án ở Mỹ và Anh)?

Câu hỏi thứ hai là tại sao ngay cùng một quốc gia giá thành cho 1km ĐSCT cũng chênh lệch nhau đến 3, 4 lần (Morocco và Trung Quốc chẳng hạn)?

Câu hỏi thứ ba là tại sao người ta nói rằng giá thành xây dựng ĐSCT ở Trung Quốc thấp nhất thế giới chứ không phải Tây Ban Nha hay Morocco, trong khi người ta vẫn ghi nhận giá thành 1km ĐSCT ở Morocco là 14 triệu USD, còn ở Trung Quốc là 17-21 triệu USD?

Câu hỏi thứ tư là giá thành cho ĐSCT của Việt Nam như dự toán là cao hay không cao, và đã hợp lý chưa?

Muốn trả lời thuyết phục các câu hỏi trên, việc đầu tiên chúng ta cần làm là phải hiểu rõ các cấu thành giá của một tuyến ĐSCT cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến từng cấu thành này.

Vì bài viết trên FB không nên quá dài, làm các bạn ngại đọc, tôi xin tạm dừng ở đây, hẹn các bạn vào bài tiếp theo.