Sức ép giá dầu

Hậu quả tăng giá dầu gây nhiều gánh nặng ngoài dự kiến. Cảnh báo chiến tranh ở Ukraine k ìm hãm kinh tế toàn cầu, Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) nhấn mạnh hậu quả thảm khốc của tăng giá năng lượng. Có điều giá dầu liên tiếp lập đỉnh dễ khiến các bên đều muốn xuống thang.

Chia buồn hàng nghìn dân thường và binh lính bỏ mạng sau 12 ngày giao tranh ở Ukraine, Chủ tịch WB David Malpass đặc biệt lo tác động tăng giá dầu. “Nó đánh trực tiếp vào người nghèo nhất, tựa như tác động của lạm phát”, ông nói với BBC.

Thiệt hại có thể thấy dễ hơn tại Liên minh châu Âu (EU) giàu có. Ngày càng nhiều nơi của EU đèn đêm phập phù khi 39% điện vẫn phụ thuộc nhiên liệu địa khai. Nga vẫn xuất năng lượng nhiều nhất sang EU, chiếm 61% tổng nhu cầu. Riêng khí đốt, họ làm chủ 40%, phần còn lại đến từ Na Uy và Algeria.

Kịch bản kịch sàn đang chấp chới ở chân trời. Nếu Nga cắt hết nguồn cung, đến tháng 4, dự trữ khí đốt của EU xuống đáy ít nhất một thập kỷ. Bắt đầu xuất hiện liên hệ ngược chiều giữa giá nhiên liệu với răn đe. Khi giá gas tăng 70% kể từ 21/2, NATO dứt khoát từ chối đề nghị lập vùng cấm bay trên không phận Ukraine.

Nhưng công hiệu vũ khí năng lượng không thể vô hạn. Đòn này khó khiến Anh, một trong những đầu tàu mạnh nhất châu Âu run khi chỉ 5% lượng gas của họ phụ thuộc Nga. EU cũng sớm giảm phụ thuộc Nga. Hai năm qua, họ giảm 32% lượng gas nhập từ Nga. Về dầu lửa, đảo quốc nhìn xa trông rộng dựa chủ yếu vào Na Uy và Mỹ.

Tổn thương cho Nga cũng chẳng dễ lành. Dù giá dầu vượt 100 USD/thùng, các cấm vận hà khắc mới tiếp tục xuất hiện. Hôm 3/3, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (EIA) trình kế hoạch giúp EU giảm nhập 1/3 năng lượng của Nga ngay năm nay và dừng mọi hợp đồng mới với GAZPROM. Cũng hôm đó, Lukoil, hãng dầu lớn thứ hai của Nga, muốn thôi xung đột bởi “các sự kiện bi thảm ở Ukraine”.

Tổn thương hơn có lẽ là vấn đề hệ thống. Các trừng phạt quy mô gần nghìn tỷ USD khiến nhiều cấu trúc kinh tế và tài chính nền tảng có dấu hiệu sụp đổ bất chấp Nga dự trữ 630 tỷ USD. Dễ thấy trước mắt giá cổ phiếu các công ty Nga tại chợ chứng khoán ở Mỹ và Anh giảm hơn 90-99%. Danh mục 141/193 quốc gia tại Liên Hợp Quốc bỏ phiếu hôm 2/3 kêu gọi rút quân lập tức gây ngạc nhiên không kém. Song có quyền hy vọng, dẫu quá mong manh, ngừng bắn tạm thời chiều 5/3 (giờ Hà Nội) tại Mariupol và Volnovakha bất ngờ được tuyên giữa lúc giá năng lượng đang tàn phá sâu rộng tất cả các bên.