Sự yếu kém của nền kinh tế Trung Quốc đang bị che đậy?

Các số liệu chính thức từ chính phủ Trung Quốc đang cho thấy tốc độ tăng trưởng nền kinh yế đã quay trở lại mức trước đại dịch, bất chấp sự trì trệ của thị trường bất động sản và mức đầu từ vào cơ sở hạ tầng thấp. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng các số liệu thống kê chính thức liên tục bị bóp méo dường như nhằm che giấu những tin tức có thể khiến chính phủ phải xấu hổ?

Các dữ liệu bị bóp méo

Dữ liệu kinh tế Trung Quốc từ trước đến nay luôn có những sai sót. Khi xu thế toàn cầu hóa ngày càng lan rộng thì các nhà kinh tế hy vọng rằng dữ liệu sẽ dần trở nên toàn diện và đáng tin cậy. Thế nhưng, dữ liệu gần đây càng mất đi sự uy tín, chẳng hạn như:

Dữ gần đây về tài khoản vốn của Trung Quốc có một sự chênh lệch lớn đến 230 tỷ đô giữa số liệu thống kê từ hải quan và cán cân thanh toán. Sự chênh lệch này lớn đến mức khiến Bộ tài chính Mỹ phải lên tiếng kêu gọi phía phải làm rõ các dữ liệu.

Ngày 19/8/2024, các nhà đầu tư đã thất vọng khi các sàn chứng khoán của Trung Quốc ngừng công bố dữ liệu hàng ngày về mua bán của nước ngoài. Dữ liệu này hiện tại chỉ còn được công bố theo quý. Đây là dữ liệu thước đo quan trọng về tâm lý thị trường.

Đặt kinh tế là trên hết!

Chính phủ Trung Quốc tuyên bố rằng ở Trung Quốc không còn ai phải sống trong cảnh nghèo khó nữa. Những khẳng định này mang tính định hướng nhưng nếu xem xét tính chính xác của dữ liệu và các tiêu chuẩn được áp dụng cho khẳng định đó thì sẽ đặt ra rất nhiều vẫn đề khác. Tuy nhiên, không có cuộc tranh luận công khai nào về phát biểu này trên phương tin truyền thông. Tương tự thì các chủ đề quan trọng với chính sách hay nền kinh tế có bản chất làm khó xử đối với các quan chức thì cũng không được thảo luận một cách công khai.

Chẳng hạn như, Bong bóng bất động sản Trung Quốc nổ ra, gần 30 triệu gia định đã mất tiền sau khi thanh toán những căn hộ nhưng chưa bao giờ nhận được nhà. Đây là những nạn nhân lớn nhất nhưng lại không được chính phủ giúp đỡ. Thực tế cho thấy dường như không có các nghiên cứu nào chính thức về hàng chục triệu người bị lừa nào này.

Hay tác động về việc phong tỏa hà khắc thời khi Covid-19 cũng được cho là chưa bao giờ xem xét công khai. Số ca tử vong thực tế tại Trung Quốc đến hiện tại vẫn đang chưa được xác định. Những điều tra đơn lẻ về vấn đề xoay quanh Covid như số ca tử vọng hay nguồn gốc đã nhanh chóng bị chính phủ nước này dập tắt.

Việc kiểm soát thông tin của Trung Quốc không phải là câu chuyện mới nhưng gần đây, khi nền kinh tế và xã hội đang gặp những vấn đề lớn từ chính sách đã khiến cho nó trầm trọng hơn. Các cá nhân hay tổ chức bên ngoài Trung Quốc cũng rất khó khăn trong việc tiếp cận những thông tin về kinh tế. Các doanh nghiệp chuyên bán dữ liệu liệu doanh nghiệp đã được chính phủ yêu cầu hạn chế cung cấp ra bên ngoài. Chẳng hạn như các dữ liệu về chi tiêu trực tuyến hay các dữ liệu về tình trạng phá sản cũng đã không được cung cấp ra bên ngoài với lý do đưa ra là “Quá nhạy cảm”.

Người thấm thía nhất sự kiểm soát này chắc có lẻ là Tỷ phú Jack Ma. Cụ thể, Jack Ma có phát ngôn gây sốc khi chỉ trích hệ thống ngân hàng Trung Quốc tại Hội nghị Thượng đỉnh Tài chính Thượng Hải lần thứ 2. Sau đó thì gần như mọi thứ liên quan đến hệ sinh thái của ông đã bị chính phủ bóp nghẹt.

Câu hỏi đặt ra là: Vậy các quan chức Trung Quốc đưa ra quyết định về cách quản lý nền kinh tế dựa trên cơ sở nào?

Chắc chắn rằng họ sẽ không mò mẫm trong bóng tối. Từ lâu, Trung Quốc đã duy trì hệ thống thông tin bí mật để thu thập các thông tin từ giới học thuật và các việc chính sách. Các tài liệu này được gọi là báo cáo nội tham và sẽ cung cấp cho các cấp chính quyền. Nội dung của tài liệu nội tham này sẽ gay gắt và sát hơn với thực tế khi so với các tài liệu được công bố cho công chúng. Từ đó mà các quan chức đưa ra các quyết định về chính sách để phù hợp hơn với nội tại của nền kinh tế.