Sự quan liêu (bureaucracy) của số liệu và cái bẫy cho nhà lãnh đạo (leader)

Lãnh đạo khác với quản lý ở chổ, lãnh đạo làm nhiều việc thuộc về chiến lược (strategy) và đổi mới (innovation), trong khi quản lý làm nhiều việc thuộc về tối ưu hóa vận hành (operations), tác nghiệp hàng ngày.

Trong quản lý vận hành, nhà quản lý phải giải quyết vấn đề và ra quyết định dựa trên dữ liệu, nếu không sẽ bị thiên lệch và giảm hiệu quả cho các quyết định. Cho nên kỹ năng thu thập và phân tích dữ liệu là một kỹ năng quan trọng cho người làm vận hành tác nghiệp hàng ngày. Một công ty có hệ thống thông tin tốt là công ty có được một cấu trúc database và một data center có thể capture, realtime được operations performance và tính sẵn sàng (readiness) cho những hoạt động mining cao, không quá mất thời gian chi phí cho việc thu thập và làm sạch data. Để làm được việc đó, COO (Chief Operating Officer) phải là người chủ xị xây dựng MIS (Management Information System) chứ không phải là CIO (Chief Information Officer). CIO quyết định nhiều ở các vấn đề hạ tầng phần cứng sao cho đáp ứng được nhu cầu của COO. COO quyết định kiến trúc thông tin và dữ liệu.

Data trong vận hành chỉ có giá trị ở hiện tại và quá khứ, cho nên nó chỉ giúp nhà quản lý INSIGHT, hiểu sâu về hệ thống, hiểu sâu về mong đợi của khách hàng (ở hiện tại). Để từ đó tìm được nguyên nhân gốc rễ và cải tiến hệ thống sao cho cực đại sự thỏa mãn khách hàng với cực tiểu chi phí vận hành.

Các vấn đề chiến lược và đổi mới mà người lãnh đạo đối diện là vấn đề ở thì tương lai. Nó thuộc về FORESIGHT và WHAT IF ANALYTICS điều gì sẽ xảy ra trong tương lai và nếu điều đó xảy ra thì ta sẽ ở đâu và làm gì để thích nghi với sự thay đổi đó. Từ đó lãnh đạo sẽ là người hoạch định từng bước đi từ ngày hôm nay cho đến tương lai (hoạch định chiến lược).

Trong thế giới biến động ngày nay, để đi đến tương lai, tất cả doanh nghiệp đều đối diện với sự thay đổi một vài cái gì đó (phân khúc thị trường, công nghệ, mô hình kinh doanh, hệ thống quản trị…). Và lãnh đạo là người dẫn dắt sự thay đổi đó để đi đến tương lai. Cho nên năng lực của người lãnh đạo là người phải tạo được niềm tin và sự ảnh hưởng cho quá trình dẫn dắt này.

NÓI ĐẾN TƯƠNG LAI LÀ NÓI ĐẾN NIỀM TIN, vì không ai chứng minh được những điều SẼ DIỄN RA ở tương lai bằng dữ liệu và chứng cứ. Vì nếu nó đã có dữ liệu và chứng cứ thì nó đã diễn ra, đã là hiện tại rồi (mới ghi nhận được) không còn là tương lai nữa (thực chất đó là quá trình cũng cố chứng cứ, cũng cố dữ liệu để chứng minh cho cái gì đó đã diễn ra).

Cho nên, tư duy của nhà lãnh đạo thuộc về TRỰC GIÁC (Intuition). Nhận diện, nhận định xu hướng, những dịch chuyển, những thay đổi gì đó sẽ diễn ra trong một khoảng thời gian nào đó. Đặc biệt là nhận ra những TÍN HIỆU NHỎ nhưng CÓ KHẢ NĂNG TẠO RA SỰ THAY ĐỔI LỚN. Và không chừng nó tạo ra một cuộc cách mạng hủy diệt nào đó, làm ta sẽ bị vùi chôn lúc nào ta không biết. Đến nay khả năng của các cổ máy big data vẫn chưa đủ sức nhận diện những tín hiệu nhỏ sẽ tạo ra thay đổi lớn này, nên con người vẫn phải đóng vai trò quyết định.

Thành công của một nhà lãnh đạo nằm ở khả năng TIÊN TRI điều gì sẽ diễn ra. Từ đó chuẩn bị cho doanh nghiệp của mình một năng lực thích ứng với những thay đổi mang tính lật đổ cái cũ, mang tính cách mạng. Muốn truyền được niềm tin cho người khác thì trước hết anh phải tin vào chính mình, tin vào phán đoán của mình.

Vấn đề là nếu những thứ anh nhận ra mà ai cũng nhận ra hết, nghĩa là nó đã hiện ra lồ lộ rồi anh mới biết thì anh khó mà có cơ hội tiên phong và trở mình. Cho nên không chỉ là nhận ra những gì sẽ diễn ra ở tương lai mà còn phải nhận ra nhanh hơn, sớm hơn, nhạy hơn người khác.

Sự quan liêu, ngồi bàn giấy và trông chờ vào các dữ liệu báo cáo là cái bẫy thường gặp của các nhà lãnh đạo. KHI ANH LÊN CHỨC CÀNG CAO THÌ SỰ RỜI XA NHỮNG TÍN HIỆU THAY ĐỔI CỦA THỜI CUỘC CÀNG LỚN (xa khách hàng, xa những nhà chuyên môn, gần những nhà chính trị, gần những chốn ăn chơi xa hoa nhiều hơn…). Anh chỉ ngồi đó là đợi thuộc cấp dâng các báo cáo, và đa phần là với dữ liệu quá khứ và hiện tại (phục vụ đo lường cái hiệu quả vận hành ở hiện tại và quá khứ). Chưa kể là các báo cáo được make up cho “tinh thần phấn khởi, sung sướng cho nhau”. Càng sương sướng thì anh càng xa rời những tín hiệu thay đổi của thời cuộc hơn.

Tệ hại hơn là 2/3 thời gian của lãnh đạo dành cho ký giấy tờ, hội họp vô bổ, không mang đến giá trị thông tin hay giải quyết vấn đề cái chi hết. Họp hội để phổ biến chủ trương, quán triệt tư tưởng, nắm tình hình, dặn dò cho yên tâm…

Rất ít những nhà lãnh đạo dành thời gian “CÙNG TRẢI NGHIỆM VỚI KHÁCH HÀNG” để phát hiện ra, phát hiện sớm những thứ mà chưa ai phát hiện ra. Hoặc dành thời gian đi nghe các chuyên gia sâu trong ngành “TƯỞNG TƯỢNG VỀ TƯƠNG LAI” trong lĩnh vực của họ. Với nhiều nhà lãnh đạo quan liêu, các chuyên gia là “những người kiếm cơ hội gần mình để kiếm miếng ăn. Thôi, có miếng nào quăng cho nó bớt phiền”.

Càng rất ít những lãnh đạo giữ được sự tỉnh tâm và chánh niệm, để nhận ra đâu là tạp niệm, đâu là quẩn trí, đâu là định kiến, thiên kiến,…tất cả đều phải luyện tập để có được trí huệ. Sự thành công hay thất bại của một công ty đều nằm trong tay nhà lãnh đạo. Thế gian này không có khái niệm nhà lãnh đạo đổ thừa. Mà chỉ có lãnh đạo đột phá, lãnh đạo chánh niệm, lãnh đạo đạo đức.

Những lúc phải thay đổi mạnh mẽ, những lúc nguy cấp, những lúc “dò đá qua sông”, phía trước không ai biết là cái gì…thì mới thấy được cái Tâm và cái Trí của người lãnh đạo. Cuộc sống hay sự cạnh tranh trong kinh doanh không có khái niệm “YÊN BÌNH”, chỉ có tâm trí của con người là “BÌNH YÊN” hay không mà thôi. Đừng cầu mong cuộc sống này mang đến sự yên bình, cũng như đừng cầu mong “kinh doanh, kiếm ăn dễ dàng, tiền vào đều đều như nước”. Mà phải biết nhận ra và phải biết thích nghi với mội môi trường luôn luôn thay đổi và biến động.

Thế giới là động, nhưng để ứng biến với động đòi hỏi tâm phải tịnh. Tâm càng tịnh thì mới bình yên với động.

Chúc thành công!