Sóng ngầm cổ phiếu thoái vốn Nhà nước

Động lực tăng điểm của thị trường chứng khoán khựng lại trong hai tháng trở lại đây, chỉ những cổ phiếu sở hữu câu chuyện riêng mới có thể thu hút dòng tiền. Giữa bối cảnh đó, hoạt động thoái vốn Nhà nước đang nổi lên là một “game” hấp dẫn.

Nửa đầu tháng 8, một loạt các cổ phiếu UPCoM đột ngột bật tăng kịch trần liên tiếp nhiều phiên, bao gồm cổ phiếu của Nhựa Việt Nam (VNP), Điện tử và Tin học Việt Nam (VEC), Xuất Nhập khẩu Nông sản Thực phẩm An Giang (AFX) và Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam (SEA).

Ngoài việc được mua bán trong cùng một sàn giao dịch, thêm một điểm chung của nhóm cổ phiếu kể trên là đều nằm trong danh sách bán vốn của Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC).

Nhóm cổ phiếu nằm trong danh sách thoái vốn SCIC bật tăng mạnh mẽ

Sức nóng của “game” thoái vốn lấn át cả kết quả kinh doanh èo uột, khi giá cổ phiếu VEC tăng phi mã mặc cho doanh nghiệp sụt giảm 42% doanh thu và báo lỗ ròng trong quý 2/2020.

Như đối với trường hợp AFX, SCIC dự kiến đấu giá 17.85 triệu cp (51% vốn điều lệ) với giá mỗi cổ phần khởi điểm lên đến 18.9 ngàn đồng, gấp hơn 3 lần so với thị giá tại thời điểm ra thông báo (10/08).

Kỳ vọng đẩy các mức thị giá bật cao bởi giá đấu đối với cổ phần thoái vốn Nhà nước thường cao hơn đáng kể so với thị giá, mặc dù tình hình kinh doanh của doanh nghiệp không thật sự nổi bật. Điều này một phần do các đơn vị Nhà nước có thể sở hữu và quản lý các tài sản ngầm giá trị, thông thường là đất đai, nhưng chưa được khai thác hiệu quả nên không thể hiện tại báo cáo kết quả kinh doanh.

Với việc tổng giá trị vốn hóa và thanh khoản các cổ phiếu này cũng ở mức thấp, giá của chúng được đẩy lên rất nhanh khi các nhà đầu cơ và đầu tư bắt đầu bắt sóng.

Tuy nhiên, các “game” trên thị trường chẳng phải là cuộc chơi thắng lợi dành cho tất cả. Người đến sau thường phải nhận lấy kết cục không mấy vui vẻ.

Trong giai đoạn thoái vốn, những niềm tin tích cực vẽ nên tương lai màu hồng cho doanh nghiệp cũng thường xuất hiện. Chẳng hạn như kỳ vọng rằng thương vụ đấu giá sẽ thành công tại mức giá chốt cao, và doanh nghiệp có thể sang trang trong tay những ông chủ mới, đội ngũ mới.

Sau giai đoạn cơn sốt đầu cơ đẩy thị giá lên cao, sự háo hức của người mua dần nguội lạnh bất kể thương vụ thoái vốn thành công hay không. Cổ phiếu bắt đầu giảm dần đều và có khi là… rơi thẳng đứng như một hòn sỏi (TV4).

Diễn biến thị giá các cổ phiếu Nhà nước đấu giá cổ phần giai đoạn cuối năm 2019 đến nay

Thực tế, không phải giới đầu tư không ý thức được mức độ rủi ro đằng sau những cơn sốt trên thị trường chứng khoán, mà “game” thoái vốn chỉ là một trong số đó. Trọng điểm là niềm tin rằng họ sẽ nằm trong số những người nhanh tay nhất, thông minh nhất và thoát ra trước khi mọi người bắt đầu đặt lệnh bán. Hoặc đơn giản có thể chỉ là họ chấp nhận khả năng phải chịu lỗ lớn đến đổi lấy cơ hội kiếm lời nhanh chóng.

Sau các thương vụ, cổ phiếu của những doanh nghiệp mục tiêu cũng thường bị bỏ bê. Nhà đầu tư nhỏ lẻ kiếm lời từ sự tăng giá của cổ phiếu. Trong khi đó, những “tay to” bung tiền mua tài sản tại các thương vụ thoái vốn Nhà nước sẽ trở thành cổ đông có tiếng nói và có thể đóng vai trò kiểm soát tại doanh nghiệp. Họ nắm quyền quyết định cách sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp, kiếm lời từ những hoạt động đó chứ không hề phụ thuộc vào sự biến động giá cổ phiếu trên thị trường.

Nương theo các ông lớn, chờ đợi người mua trả mức giá cao để khẳng định giá trị doanh nghiệp là phương pháp mà không ít nhà đầu tư nhỏ lẻ chạy theo để tìm kiếm lợi nhuận. Một số được tưởng thưởng cho sự nhanh nhạy, một số chỉ nhận lại các khoản lỗ nặng nề.

Ở một góc nhìn khác, chưa hẳn các nhà đầu tư cá nhân đã muốn một thương vụ thoái vốn Nhà nước thành công. Bởi vì nếu cổ phiếu được thoái vốn thành công thì cuộc chơi sẽ kết thúc, nhưng nếu không… thì năm sau sóng ngầm có lẽ lại được thêm một lần nổi dậy.

Bổn cũ soạn lại

AFX và VEC từng tăng mạnh nhờ thông tin Nhà nước thoái vốn trong năm 2019, sau đó trượt dài trước khi leo dốc trở lại trong tháng 08/2020 cũng nhờ thông tin thoái vốn