MỚI

Thiệp giáng sinh độc lạ

#Pháp luật

24HMONEY đã kiểm duyệt

Sau vụ Trịnh Văn Quyết: Nhà đầu tư ROS có được hồi vốn?

Trong số hàng chục nghìn nhà đầu tư đặt niềm tin vào cổ phiếu ROS, chỉ vỏn vẹn 134 cá nhân may mắn giữ lại được chứng cứ giao dịch ban đầu mới được công nhận là nạn nhân trong vụ án thao túng của cựu Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết. Điều này đặt ra câu hỏi lớn về quyền lợi và công lý cho những ai đã trót "ôm" ROS sau những biến động thị trường khốc liệt.

Vụ án Trịnh Văn Quyết và ROS: Tranh cãi pháp lý về “bị hại” và giới hạn trách nhiệm đền bù

Ngày 18/6, phiên tòa phúc thẩm tại TAND Cấp cao Hà Nội tiếp tục phần xét hỏi đối với 25 bị cáo cùng đại diện các bên liên quan trong đại án Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Thao túng thị trường chứng khoán liên quan đến cổ phiếu ROS của Công ty CP Xây dựng FLC Faros. Tuy nhiên, ngày xét xử thứ hai vẫn vắng bóng nhiều bị hại và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan — một thực tế cho thấy sự thờ ơ hoặc mơ hồ về quyền lợi pháp lý trong một vụ án tài chính lớn nhất nhì thị trường chứng khoán Việt Nam.

Cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC, ông Trịnh Văn Quyết, tiếp tục được xử vắng mặt vì lý do sức khỏe, với thông tin từ luật sư cho biết ông mắc nhiều bệnh lý hô hấp nghiêm trọng, "nguy cơ tử vong cao, cần điều trị lâu dài".

43 triệu cổ phiếu ROS và hành trình chiếm đoạt hơn 3.600 tỷ đồng

Theo cáo trạng, nhóm ông Quyết sau 5 lần tăng vốn đã niêm yết 43 triệu cổ phiếu ROS lên sàn HoSE, bán lần đầu ra công chúng cho hơn 25.800 nhà đầu tư, chiếm đoạt 3.621 tỷ đồng. Tuy nhiên, việc cổ phiếu sau đó được mua đi bán lại nhiều lần khiến xác định danh tính “bị hại thực tế” trở nên phức tạp. Có người đã bán cổ phiếu sớm, có người không nhận thức được hành vi gian dối nên không yêu cầu bồi thường. Một số khác thì lặng lẽ chấp nhận thiệt hại, không mặn mà đòi quyền lợi.

Tính đến thời điểm ROS bị hủy niêm yết vào ngày 5/9/2022, có tới 63.075 nhà đầu tư (chưa tính các bị cáo) đang nắm giữ hơn 567 triệu cổ phiếu ROS. Trong số này, 27.866 người đã nộp đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại. Tuy nhiên, đến thời điểm xét xử, chỉ 134 người còn giữ cổ phiếu từ đợt phát hành đầu tiên được cơ quan tố tụng xác định là “bị hại” theo nghĩa pháp lý.

Sự nhầm lẫn giữa ‘bị hại’ và ‘người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan’

Theo HĐXX phúc thẩm, nhiều người tham gia thị trường nhầm lẫn về tư cách pháp lý trong vụ án. Không phải cứ mua cổ phiếu ROS là trở thành bị hại, và cũng không phải ai cũng bị thiệt hại. Nhiều người mua với giá thấp rồi chốt lời khi giá tăng mạnh, thực chất là người hưởng lợi từ hành vi thao túng. Một số người trong nhóm này từ chối hợp tác điều tra, lo sợ sẽ bị truy thu khoản chênh lệch.

Những nhà đầu tư mua lại cổ phiếu từ thị trường thứ cấp – dù thiệt hại thực tế – vẫn bị xếp vào nhóm "người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan", không đủ tư cách để yêu cầu đền bù hình sự mà phải tự khởi kiện trong một vụ án dân sự khác. HĐXX nhấn mạnh: “Không quan tâm đến quyền lợi của mình thì không thể đòi hỏi pháp luật phải đứng ra thu hộ tiền.”

Tiếng nói từ người trong cuộc: Họ có thật sự không phải là bị hại?

Ông Lưu Quang Hưng, một nhà đầu tư sở hữu 150.000 cổ phiếu ROS, trình bày trước tòa với tư cách người có quyền lợi liên quan. Ông khẳng định đã mua cổ phiếu sau khi nghiên cứu kỹ báo cáo tài chính do Faros công bố và tin tưởng vào tính minh bạch của cơ quan giám sát thị trường. Nhưng tại tòa, ông ngỡ ngàng khi các bị cáo thừa nhận báo cáo là giả mạo, tài sản là “ảo”. Cổ phiếu giờ “bán không ai mua”, thiệt hại là hiện hữu — nhưng ông vẫn không được xem là bị hại.

Tương tự, một số luật sư đại diện nhà đầu tư thứ cấp cũng khẳng định khách hàng của họ bị thiệt hại thực tế từ hành vi sai phạm của ông Quyết và đồng phạm. Một thân chủ thậm chí phải bán nhà trả nợ sau khi mua ROS. "Nếu không được coi là bị hại thì còn ai là bị hại?", một luật sư đặt vấn đề.

Bà Phạm Thị Xinh cũng đề nghị tòa xem xét lại tư cách tham gia tố tụng, cho rằng theo bản án sơ thẩm, bà hoàn toàn đủ điều kiện để được đền bù.

Gia đình ông Quyết nộp thêm 24,5 tỷ đồng – đòn bẩy xin giảm án?

Trong một động thái đáng chú ý, chiều 18/6, luật sư Nguyễn Trọng Nghĩa cho biết gia đình ông Trịnh Văn Quyết đã nộp thêm 24,5 tỷ đồng — nâng tổng số tiền nộp thừa lên 46,5 tỷ đồng. Mục tiêu là để đảm bảo nghĩa vụ phạt tiền nếu tòa chấp thuận cho nhóm bị cáo xin chuyển hình phạt từ tù giam sang hình phạt tiền. Tuy nhiên, HĐXX khẳng định sẽ xem xét yêu cầu này sau.

Tranh cãi pháp lý xoay quanh thiệt hại thực tế và trách nhiệm đền bù

Bản án sơ thẩm quy định bị cáo phải bồi thường phần giá trị nâng khống trên mỗi cổ phiếu đã bán – tức 7.215 đồng/cổ phiếu (trên mệnh giá 10.000 đồng), thay vì toàn bộ số tiền đầu tư. Tòa cho rằng không thể xác định cụ thể ai đã mua cổ phiếu của ai giữa hàng triệu giao dịch khớp lệnh, và cổ phiếu còn bị tác động bởi nhiều yếu tố thị trường. Faros hiện vẫn hoạt động, và ROS vẫn có giá trị – dù không còn niêm yết.

Kết quả, số tiền bồi thường mà các bị cáo phải khắc phục là 2.467 tỷ đồng. Đến thời điểm tuyên án sơ thẩm, mới thu hồi được 264 tỷ đồng. Số còn lại hơn 2.200 tỷ được quy về ba người: ông Quyết (1.870 tỷ), bà Hương (252 tỷ) và bà Nga (83 tỷ). Tính đến hiện tại, cả ba đã nộp được hơn 2.220 tỷ – thậm chí thừa 22 tỷ đồng.