Thành viên gắn bó

03/11/2021 Cập nhật ĐHCĐ 2024

Sàn giao dịch chứng khoán là gì? Các sàn chứng khoán tại Việt Nam

Trong bài viết này, 24HMoney sẽ giải thích sàn chứng khoán là gì? Vai trò của sàn giao dịch chứng khoán, điều kiện niêm yết trên sàn và các sàn chứng khoán tại thị trường Việt Nam.

1. Sàn giao dịch chứng khoán là gì?

Sàn giao dịch chứng khoán là nơi người mua cổ phiếu và người bán cổ phiếu gặp nhau để trao đổi, mua bán các loại cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán khác trên thị trường. Đây cũng là nơi hỗ trợ các hoạt động thu hồi, niêm yết, phát hành chứng khoán, thực hiện thanh toán các khoản lợi nhuận và chi phí phát sinh.

Nói một cách khác, sàn chứng khoán là địa điểm tập trung các giao dịch chứng khoán, gồm cả mạng lưới những nhà môi giới chứng khoán, các công ty chứng khoán, người mua và người bán chứng khoán trên thị trường. Các sàn chứng khoán lớn tại Việt Nam có thể kể đến như HoSE (sàn TP. Hồ Chí Minh), HNX (sàn Hà Nội), UpCOM (sàn cổ phiếu chưa niêm yết), OTC,...

Sàn giao dịch chứng khoán là gì? Các sàn chứng khoán tại Việt Nam — Hình ảnh sàn chứng khoán trực tuyến

Các sản phẩm chứng khoán được niêm yết trên sàn gồm: Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, hợp đồng, các sản phẩm phái sinh, sản phẩm hợp tác đầu tư,… được pháp luật cho phép.

Nhiều người sẽ nhầm lẫn giữa 2 khái niệm công ty chứng khoán và sàn chứng khoán. Các công ty chứng khoán là doanh nghiệp trung gian về tài chính hoạt động với mục đích mua bán, môi giới chứng khoán, cung cấp dịch vụ về chứng khoán, phát hành và bảo lãnh chứng khoán, tư vấn đầu tư và quản lý quỹ đầu tư,.... Ví dụ như công ty chứng khoán Sài Gòn (SSI), công ty chứng khoán TP Hồ Chí Minh (HSC), Bản Việt (VCSC), VnDirect (VNDS), công ty chứng khoán MB (MBS),...

2. Vai trò của sàn chứng khoán

Sàn giao dịch chứng khoán đóng vai trò rất quan trọng không chỉ với tổ chức, doanh nghiệp mà còn cả cá nhân người đầu tư, sự phát triển của nền kinh tế thị trường.

Với cá nhân: Đem lại cơ hội đầu tư thu về lợi nhuận cho cá nhân và đóng vai trò trung gian trao đổi giữa cá nhân với doanh nghiệp và các cá nhân, tổ chức khác.

Đối với các tổ chức, doanh nghiệp: Hỗ trợ doanh nghiệp huy động vốn từ công chúng. Nhờ vậy, doanh nghiệp, tổ chức có thêm vốn để phát triển và mở rộng đầu tư, sản xuất, kinh doanh.

Đối với nền kinh tế: Hỗ trợ, kết nối giữa cung và cầu về sử dụng vốn, tăng tính hiệu quả của việc phân bổ nguồn lực trong tổng thể nền kinh tế.

3. Lịch sử ra đời và phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam

Trải qua 25 năm, sàn chứng khoán Việt Nam có nhiều thay đổi và phát triển ngày càng mạnh mẽ. Cụ thể:

Ngày 28/11/1996, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Việt Nam được thành lập theo Nghị định số 75/CP của Chính phủ.
Ngày 11/07/1998, thị trường chứng khoán Việt Nam chính thức được mở theo Nghị định số 48/CP của Chính phủ. Đồng thời, Chính Phủ cũng ký quyết định thành lập Trung tâm Giao dịch Chứng khoán (TTGDCK) đặt cơ sở tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.
Ngày 28/07/2000, TTGDCK TP. Hồ Chí Minh (tiền thân của Sở Giao dịch Chứng khoán Hồ Chí Minh - HOSE) chính thức đi vào hoạt động với 2 mã cổ phiếu giao dịch đầu tiên là REE và SAM.
Ngày 08/03/2005, TTGDCK Hà Nội (tiền thân của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội - HSX) chính thức ra mắt, trở thành trung tâm niêm yết cổ phiếu của các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Đến năm 2007, thời gian giao dịch chứng khoán thay đổi thành 8h30 - 11h (trước đó là 9h - 11h).
Ngày 24/06/2009, sàn Upcom đi vào vận hành.
Ngày 06/02/2012, ra mắt chỉ số VN30. Đây là nhóm những cổ phiếu có giá trị vốn hóa lớn được triển khai trên sàn HOSE.
Đến tháng 9/2012, thời gian thanh toán rút ngắn từ T+4 xuống T+3. Trong đó T+ là chu kỳ thanh toán trong chứng khoán. Nên T+3 tức là sau 3 ngày nhà đầu tư mới hoàn toàn sở hữu chứng khoán đã mua hoặc nhận lại tiền bán chứng khoán.
Ngày 15/01/2013, biên độ giao dịch (sàn - trần) được điều chỉnh. Với sàn HOSE, biên độ là +/- 7% còn đối với sàn HSX là +/- 10%.
Ngày 22/07/2013, thời gian giao dịch chứng khoán trên sàn HOSE kéo dài đến 15h hàng ngày.
Ngày 29/7/2013, thời gian giao dịch trên sàn HSX thay đổi tương tự. Thị trường chứng khoán được bổ sung các loại lệnh giao dịch mới. Ví dụ như: ATC, lệnh thị trường.
01/07/2015, sàn Upcom điều chỉnh biên độ giao dịch từ +/- 10% thành +/- 15%.
Từ 01/01/2016, chu kỳ thanh toán T+3 được rút ngắn xuống T+2 và duy trì tới hiện tại.
Tháng 08/2017, chứng khoán phái sinh ra đời.

4. Yêu cầu niêm yết trên sàn chứng khoán

4.1. Điều kiện niêm yết trên sàn HOSE

Tiêu chí	Điều kiện
Vốn điều lệ	Ít nhất là 2 năm dưới hình thức là Công ty cổ phần
Cơ cấu cổ đông	Tối thiểu 20% cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 300 cổ đông không phải là cổ đông lớn nắm giữ.
Tình hình hoạt động của công ty	2 năm hoạt động liền kề gần nhất phải có lãi Lợi nhuận trên vốn: gần nhất đạt bằng hoặc trên 5% Không có nợ quá hạn trên 1 năm Không có lỗ lũy kế tính tới thời điểm đăng ký niêm yết Công ty hoạt động không vi phạm pháp luật cũng như vi phạm các điều khoản về kế toán và báo cáo tài chính

Điều kiện khác:

Công khai mọi khoản nợ đối với công ty của thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Giám đốc (Tổng Giám đốc), Phó Giám đốc (Phó Tổng Giám đốc), Kế toán trưởng, cổ đông lớn và những người có liên quan.
Về vấn đề chuyển nhượng cổ phiếu, cổ phần trong công ty: Cổ đông là cá nhân, tổ chức và cổ đông lớn của công ty phải cam kết nắm giữ 100% số cổ phiếu do mình sở hữu trong thời gian 06 tháng kể từ ngày niêm yết và 50% số cổ phiếu này trong thời gian 06 tháng tiếp theo, không tính số cổ phiếu thuộc sở hữu Nhà nước do các cá nhân trên đại diện nắm giữ.
Có hồ sơ đăng ký niêm yết cổ phiếu hợp lệ theo quy định của Sở giao dịch.
Công ty và người đại diện theo pháp luật không bị xử lý vi phạm trong vòng 2 năm tính đến thời điểm đăng ký niêm yết do thực hiện hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán.
Cổ phiếu đã giao dịch trên sàn UPCOM tối thiểu 2 năm và được đại hội đồng cổ đông thông qua việc niêm yết, trừ trường hợp tổ chức đăng ký niêm yết đã chào bán cổ phiếu ra công chúng, doanh nghiệp cổ phần hóa.

4.2. Điều kiện niêm yết trên sàn HNX

Tiêu chí	Điều kiện
Vốn điều lệ	30 tỷ đồng
Thời gian hoạt động	Ít nhất hoạt động 1 năm dưới hình thức Công ty cổ phần
Cơ cấu cổ đông	Tối thiểu 15% cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 100 cổ đông không phải là cổ đông lớn nắm giữ.
Tình hình hoạt động của công ty	Năm liền trước có lãi Lợi nhuận trên vốn: gần nhất đạt bằng/ trên 5% Không có nợ quá hạn trên 1 năm Không có lỗ lũy kế tính đến thời điểm đăng ký niêm yết Công ty hoạt động không vi phạm pháp luật và các điều khoản về kế toán hay báo cáo tài chính

Điều kiện khác:

Về việc chuyển nhượng trong nội bộ công ty: 100% trong 6 tháng đầu và 50% trong 6 tháng kế tiếp của các cổ đông cá nhân, tổ chức và cổ đông lớn của công ty.
Không yêu cầu công bố khoản nợ.
Có hồ sơ đăng ký niêm yết cổ phiếu đúng quy định của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội.
Công ty và người đại diện theo pháp luật không bị xử lý vi phạm trong 2 năm tính tới thời điểm đăng ký niêm yết do thực hiện hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán.
Cổ phiếu đã giao dịch trên sàn UPCOM tối thiểu 2 năm và được đại hội đồng cổ đông thông qua việc niêm yết, trừ trường hợp tổ chức đăng ký niêm yết đã chào bán cổ phiếu ra công chúng, doanh nghiệp cổ phần hóa.

Có thể thấy điểm khác nhau giữa điều kiện niêm yết giữa 2 sàn HOSE và HNX chính là vốn điều lệ và cơ cấu cổ đông, thời gian hoạt động. Sàn HOSE hiện là sàn có tầm cỡ hơn HNX rất nhiều. Vậy nên dễ hiểu là các công ty lớn ưu tiên lựa chọn HOSE để niêm yết chứng khoán.

5. Các sàn chứng khoán tại thị trường Việt Nam

Các sàn chứng khoán Việt Nam rất đa dạng, vì thế nhà đầu tư cần chọn cho mình một sàn chứng khoán uy tín và an toàn để có thể gửi tiền đầu tư khi tham gia. Dưới đây là top các sàn giao dịch chứng khoán tốt nhất tại Việt Nam để nhà đầu tư tham khảo.

5.1. Sàn chứng khoán HoSE

Sàn HoSE (Ho Chi Minh Stock Exchange) - HSX hình thành từ năm 2000, là sàn chứng khoán đầu tiên tại Việt Nam có quy mô lớn nhất và được rất nhiều nhà đầu tư quan tâm. Sàn HSX trực thuộc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, là nơi được quyền niêm yết, cấp phép cho các công ty phát hành chứng khoán. Các công ty niêm yết trên sàn HSX phải đáp ứng quy định về công bố thông tin để đảm bảo tính minh bạch. Nhà đầu tư sẽ có cơ hội tiếp cận nhiều thông tin hơn về doanh nghiệp khi đưa ra quyết định đầu tư.

VN30 là nhóm 30 công ty có vốn hóa lớn trên sàn HSX đáp ứng một số tiêu chí mà Sở giao dịch chứng khoán Tp Hồ Chí Minh đề ra.

5.2. Sàn HNX

Sàn HNX (Hanoi Stock Exchange) - Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội hình thành năm 2009. Sàn được quản lý bởi nhà nước và đại diện cho Bộ tài chính có trụ sở tại khu vực miền Bắc. Đây là sàn chứng khoán lâu đời, uy tín và an toàn trên thị trường. Tại đây, người tham gia có nhiều cơ hội đầu tư với nhiều loại sản phẩm như cổ phiếu, chứng khoán phái sinh, trái phiếu,…

5.3. Sàn UpCOM

Sàn UPCOM (Unlisted Public Company Market) là sàn chứng khoán của các doanh nghiệp chưa được niêm yết trên thị trường chứng khoán. Các cổ phiếu của những đơn vị này chưa đủ tiêu chuẩn để được đẩy lên 2 sàn HNX và HOSE.

Ra đời từ năm 2009, sàn Upcom được Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội quản lý. Các doanh nghiệp được niêm yết tại sàn này thường có quy mô nhỏ và mới được thành lập. Nhưng đây là bước đệm để các công ty này có thể niêm yết cổ phiếu lên 2 sàn chính một cách nhanh chóng.

5.4. Sàn giao dịch OTC

Sàn OTC (Over The Counter) là nơi mua bán chứng khoán không tập trung, giao dịch trên sàn OTC dựa trên tự thỏa thuận giữa bên mua và bên bán. Những mã cổ phiếu này thường chưa được niêm yết trên sàn HOSE, HNX và chưa đăng ký trên sàn UPCOM.

Các nhà đầu tư có thể giao dịch linh hoạt và không phụ thuộc vào sàn. Bên mua và bên bán tự thương lượng, trao đổi và chuyển nhượng khi có nhu cầu. Cổ phiếu giao dịch OTC thường rẻ hơn so với cổ phiếu đã niêm yết do có thanh khoản kém hơn. (cổ phiếu đã được niêm yết/ chưa niêm yết).

Qua những thông tin mà chúng tôi chia sẻ, hy vọng đã giúp bạn hiểu được sàn chứng khoán là gì? Đồng thời điểm danh những sàn chứng khoán chính tại Việt Nam giúp nhà đầu tư có nơi giao dịch uy tín và an toàn. Việc nắm vững những kiến thức liên quan đến chứng khoán sẽ giúp bạn đầu tư thành công hơn. Chúc bạn lựa chọn được sàn giao dịch tốt nhất để sinh lời hiệu quả.