Rủi ro "người trọng yếu" từ vụ tỉ phú Trung Quốc bị bắt vì ấu dâm

Vụ bắt giữ tỉ phú bất động sản Wang Zhenhua (Vương Chấn Hoa), Chủ tịch Công ty Future Land Development vì bị cáo buộc ấu dâm, đã khiến vốn hóa thị trường của công ty này bốc hơi 5 tỉ đô la do cổ phiếu giảm giá mạnh. Vụ việc một lần nữa cho thấy “rủi ro người trọng yếu” (key man risk) là một vấn đề đặc biệt đáng lo ngại đối với giới đầu tư ở Trung Quốc.

Trong tuần qua, các cổ đông của công ty bất động sản Future Land Development, có trụ sở ở Thượng Hải, thấm thía rủi ro đầu tư sau khi công an Thượng Hải bắt giữ ông Wang Zhenhua, 57 tuổi, người sáng lập công ty này với cáo buộc ấu dâm. Tối 3-7, công an quận Phổ Đà, thành phố Thượng Hải thông báo trên mạng xã hội rằng họ vừa bắt giữ hai cá nhân liên quan đến vụ xâm hại tình dục một bé gái 9 tuổi tại một khách sạn 5 sao. Một trong hai người bị bắt giữ có họ Wang, 57 tuổi. Sau đó, tờ Xinmin Evening News cho biết một trong hai người bị bắt giữ chính là ông Wang Zhenhua, người bị cáo buộc trả 10.000 nhân dân tệ (1.400 đô la Mỹ) cho một phụ nữ giới thiệu bé gái này cho ông ta.

Cuối ngày hôm đó, Future Land Developmet cũng thông báo ghế chủ tịch của Wang sẽ được thay thế bởi con trai là ông Wang Xiaosong, 32 tuổi, và mọi hoạt động của công ty vẫn diễn ra bình thường.

Tin tức về vụ bắt giữ khiến cổ phiếu của Future Land Development Holdings trên sàn giao dịch ở Hồng Kông trải qua hai ngày giảm giá kỷ lục, làm vốn hóa thị trường của công ty này bốc hơi 5 tỉ đô la Mỹ. Không chỉ vậy, giá trái phiếu của Future Land Development cũng giảm mạnh, làm dấy lên suy đoán công ty có thể phải bán tài sản cho các đối thủ. Hãng xếp hạng tín dụng quốc tế S&P Global Ratings hôm 5-7 đã đặt Future Land Development vào diện giám sát tín dụng ở mức tiêu cực.

Hôm 5-7, Future Land Development công bố bức thư ngỏ để xin lỗi cho hành vi bị cáo buộc của Wang Zhenhua cũng như “nỗi đau lớn” mà ông đã gây ra cho nạn nhân và gia đình của nạn nhân. Bức thư có đoạn: “Chúng tôi cảm thấy lúng túng, sốc và thất vọng trước thực tế rằng người sáng lập của công ty chúng tôi đã gây ra cơn bão này. Chúng tôi, cũng như người dân, nghĩ rằng trẻ em là tương lai của xã hội và bất kỳ hành vi nào gây tổn hại chúng đều phải bị pháp luật xử phạt”.

Đây là vụ việc mới nhất trong hàng loạt vụ bê bối liên quan đến các lãnh đạo doanh nghiệp quyền lực ở Trung Quốc, những người được xem là “linh hồn” cùa công ty, khiến các nhà đầu tư phải trả giá. Dù “rủi ro người trọng yếu” trong một doanh nghiệp là một vấn đề tồn tại khắp nơi trên thế giới nhưng nó có thể là câu chuyện đặc biệt nghiêm trọng tại Trung Quốc, nơi những người sáng lập doanh nghiệp nắm giữ vai trò khổng lồ đối với vận mệnh của doanh nghiệp.

Khoảng 13% công ty đại chúng ở Trung Quốc (tức khoảng 400 công ty) có một cổ đông nắm giữ lượng cổ phần 50% trở lên, theo dữ liệu thống kê của Bloomberg. Wang Zhenhua nắm giữ đến 71% cổ phần của Future Land Development. Trước khi bị bắt giữ, tài sản cá nhân của Wang được định giá 6,6 tỉ đô la Mỹ.

“Các công ty tư nhân Trung Quốc thường được dẫn dắt bởi các lãnh đạo quyền lực có mức độ kiểm soát công ty của họ cao hơn so với các đồng nghiệp quốc tế”, Li Zhanjun, nhà nghiên cứu trưởng ở Hiệp hội Bất động sản Trung Quốc, nhận định.

Ding Haifeng, nhà tư vấn ở công ty Integrity Financial Consulting tại Thượng Hải, nói: “Rất nhiều người sáng lập các doanh nghiệp gia đình ở Trung Quốc làm việc chăm chỉ và hành xử đúng đắn khi họ tích lũy tài sản vào những ngày đầu gầy dựng công ty nhưng một số người trở nên tự mãn sau khi trở nên siêu giàu”.

Các cổ đông của công ty thương mại điện tử lớn thứ hai Trung Quốc JD.com đã từng trải nghiệm “rủi ro người trọng yếu” khi người sáng lập Liu Qiangdong (Lưu Cường Đông) bị bắt giữ ở Mỹ vào năm ngoái với cáo buộc hiếp dâm, khiến giá cổ phiếu của JD.com lao dốc. Sau đó, các công tố viên Mỹ kết luận họ thiếu bằng chứng để truy tố Liu Qiangdong nhưng nạn nhân đã nộp đơn kiện đòi Liu bồi thường.

Các vụ án tham nhũng liên quan đến Xiao Jianhua, người sáng lập công ty Tomorrow Group, Ye Jianmin, cựu chủ tịch công ty CEFC China Energy và Wu Xiaohui, cựu chủ tịch của Anbang Group cũng làm lộ rõ “rủi ro người trọng yếu” trong thế giới doanh nghiệp của Trung Quốc.

Các công ty phát triển bất động sản ở Trung Quốc đặc biệt dễ bị tổn thương bởi “rủi ro người trọng yếu” vì tầm quan trọng của mối quan hệ cá nhân trong làm ăn của những người này đối với sự phát triển của công ty. Các công ty này thường trông cậy vào sự ưu ái của chính quyền địa phương trong việc cấp đất phát triển dự án cũng như miễn giảm thuế. Do vậy, các mối quan hệ cá nhân những người đứng đầu công ty với các quan chức địa phương có thể quyết định tiền đồ của công ty.

Jackson Wong, một giám đốc quản lý tài sản ở công ty Amber Hill Capital ở Hồng Kông, nói: “Future Land Development đang phát triển cực nhanh và ông Wang là nhân vật quan trọng đằng sau sự phát triển đó. Ông ấy có tất cả các mạng lưới quan hệ để giúp công ty thắng các hợp đồng”.

Liệu Future Land Development, S-Enjoy Service và Seazen, hai công ty bất động sản khác có liên quan đến Wang, có thể hồi phục hay không vẫn là điều không chắc chắn.

Vụ bắt giữ Wang diễn ra giữa lúc sức ép đang gia tăng đối với các công ty bất động sản Trung Quốc bao gồm các khó khăn trong huy động vốn và tốc độ tăng giá nhà đang chậm lại ở các thành phố lớn.

“Đế chế kinh doanh của ông Wang chủ yếu phụ thuộc vào chính ông ấy. Con trai ông ấy lên nắm quyền nhưng cậu ta vẫn chưa có thành tích đáng tin cậy và còn cần phải thuyết phục các nhà đầu tư”, Louis Tse, giám đốc quản lý ở công ty VC Asset Management ở Hồng Kông, nhận định.

Tse cho rằng gần như chắc chắn Future Land Developmet sẽ đối mặt với chi phí tái huy động vốn cao hơn trên thị trường trái phiếu cũng như khả năng hạ giá bán, đặc biệt ở những dự án chung cư. Công ty này đang nắm hàng trăm dự án căn hộ trên khắp Trung Quốc và sở hữu hơn 100 trung tâm mua sắm.

Jackson Wong cho biết câu hỏi đặt ra hiện nay là liệu con trai của Wang có đủ khả năng để uy trì mạng lưới quan hệ của Wang hay không.