Ra quyết định luôn là một thách thức

Đối với các lãnh đạo doanh nghiệp & những người làm công tác chuyên môn, ra quyết định đúng luôn là một thách thức. Các quyết sách quan trọng của tổ chức (doanh nghiệp, hội đoàn hoặc cấp quốc gia) thường bị chi phối bởi nhận định mang tính cá nhân của một người hoặc một nhóm thiểu số có ảnh hưởng. Nếu được dẫn dắt và ảnh hưởng bởi nhận thức tích cực hoặc một trường phái lý luận đúng tổ chức sẽ được lợi và ngược lại.

Thế giới vận động liên tục nên các nhận thức chủ quan của con người cũng phải dịch chuyển theo. Với bất kỳ ai, trước khi thích nghi và chấp nhận cái mới cũng đều trải qua một quá trình, thường khá vật vã, để nhận thức lại. Quá trình nhận thức lại thành công hay thất bại phụ thuộc vào kết quả giải quyết cuộc đấu tranh nội bộ trong mỗi cá thể khi đối diện với trạng thái tâm lý "mâu thuẫn nhận thức" (từ gốc: cognitive dissonance).

Mâu thuẫn nhận thức là hiện tượng tâm lý học khi chúng ta đối diện với quan điểm, hiện tượng ngược với hiểu biết có sẵn, quen thuộc trước đó của mình. Xung đột xảy ra vì "cái mới" đến từ người hoặc nguồn gốc có cơ sở và chúng ta chưa đủ lý lẽ logic để ngay lập tức phủ nhận. Cognitive dissonance là khái niệm do nhà tâm lý học Leon Festinger đưa ra từ những năm 1950.

Cognitive dissonance describes the discomfort people feel when two cognitions, or a cognition and a behavior, contradict each other. I smoke is dissonant with the knowledge that Smoking can kill me. I think COVID-19 is serious; no, I’m sure it is a hoax—we will begin to justify the wisdom of our choice and find reasons to dismiss the alternative. At its core, Festinger’s theory is about how people strive to make sense out of contradictory ideas and lead lives that are, at least in their own minds, consistent and meaningful.

(Nguồn: The Atlantic)

Mâu thuẫn nhận thức rõ ràng sẽ xảy ra với bất kỳ ai. Trong quản trị, năng lực đối diện & xử lý mâu thuẫn nhận thức là cơ hội để các nhà lãnh đạo, những người làm công tác chuyên môn vượt vũ môn để liên tục nâng cấp chất lượng công việc.

Ba cuốn sách xuất sắc dưới đây mình đã giới thiệu review khá kỹ vài lần. Đây là 3 cuốn sách giúp mình 3 lần nhận thức lại về 3 chủ đề quản trị chuyên môn: Thương hiệu, Mô hình kinh doanh & Văn hoá doanh nghiệp. Cả 3 chủ đề này đều liên quan đến công việc mình làm hàng ngày nên qúa trình nhận thức lại diễn ra khá sâu sắc. Nghi ngờ, bối rối, suy ngẫm, chiêm nghiệm rồi thực nghiệm & cuối cùng là mặt trời chân lý chói qua tim. Khá lâu. Mỗi lần nhận thức lại mất 2-3 năm mới thủng chân lý. Chắc do mình hơi kỹ hoặc do tiếp thu chậm. Dù sao cũng vượt được vũ môn trạng thái Status quo - sức ỳ & trạng thái ỷ lại vào nhận thức quen thuộc có sẵn.

* How Brands Grow

Tác giả: Byron Sharp, chuyên gia neuromarketing

Vấn đề nhận thức lại: Những ai quen với and positioning kinh điển sẽ khá sốc khi đọc lý thuyết về and distinctiveness của Byron. Hoàn toàn mới về cách tiếp cận. Quan điểm cá nhân của tác giả khá gắt nhưng được minh chứng dẫn chứng đầy đủ bằng cả lý luận và ví dụ. Một cuốn sách marketing thực sự hay về quy luật của ain science đối với hành vi khách hàng. Nhưng sẽ rất thách thức cho người đọc khi chưa đủ trải nghiệm thực tế.

* Blue Ocean Strategy

Vấn đề nhận thức lại: Tạo khác biệt nhưng không tăng chi phí, cạnh tranh nhưng không đối đầu. Đều là những quan điểm ngược cách làm truyền thống. Cuốn này review khá nhiều nên không cần giải thích thêm.

* Organizational Culture & leadership

Tác giả: Edgar Schein, chuyên gia tư vấn văn hoá tổ chức

Vấn đề nhận thức lại: Bản chất của văn hoá tổ chức nằm ở giá trị ngầm định (basic assumptions) thay vì giá trị mong muốn (espoused values) của cá nhân lãnh đạo. Một lần nữa, một nội dung quản trị quan trọng được soi chiếu dưới quy luật khách quan của ain science.

Ba cuốn sách này mình trưng bày ở ngay trước bàn làm việc. Như một sự nhắc nhở về sự vận động không ngừng của tri thức.

Nhận thức lại, cả trong chuyên môn lẫn cuộc sống, là một cuộc chiến (battle) thực sự trong thế giới quan của mỗi cá nhân. Nói là cuộc chiến vì có hai rào cản khổng lồ ngáng đường: con người luôn cảm thấy bất an, không thoải mái với cái mới mang tính cách mạng & kể cả khi lờ mờ nhận ra lợi ích của cái mới, sự tự tôn của cái tôi cũng không dễ dàng chấp nhận ngay.

Sự tiến bộ là thành quả của cuộc chiến nhận thức lại.