Quảng Nam sẽ xử lý ra sao đối với hàng nghìn sổ đỏ ghi “đất thổ cư’’?

Ngày 17/1 vừa qua, UBND tỉnh Quảng Nam yêu cầu rà soát các trường hợp đã được UBND các huyện, thị xã, thành phố cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Giấy CNQSDĐ) ghi mục đích sử dụng đất là “thổ cư” ký hiệu chữ “T” hoặc “đất ở + vườn”, “đất ở + vườn tạp”.

Đáng chú ý, UBND tỉnh Quảng Nam yêu cầu thực hiện việc xác định lại diện tích đất ở đối với các trường hợp đã được cấp Giấy CNQSDĐ trước ngày 01/7/2014 theo đúng hướng dẫn của UBND tỉnh tại một văn bản mới, mà không phải áp dụng theo Công văn số 5219/UBND-KTN đã được UBND tỉnh ban hành trước đó vào năm 2016.

Việc ghi gộp “đất ở + đất vườn’’ thành đất thổ cư xảy ra từ năm 1993 trở về sau

Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cho rằng tại thời điểm thi hành Luật Đất đai năm 1993, trên địa bàn tỉnh Quảng Nam khi thực hiện việc giao đất và cấp Giấy CNQSDĐ đối với đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân theo Nghị định số 64/CP ngày 27/9/1993 của Chính phủ đã kết hợp cấp cả đất ở và đất nông nghiệp chung trong một giấy chứng nhận và trong nhiều Giấy CNQSDĐ đã ghi gộp đất ở + đất vườn thành “đất thổ cư” ký hiệu chữ “T” mà không tách riêng diện tích đất ở và diện tích đất vườn, ao.

Do đó, có nhiều trường hợp diện tích đất thổ cư ghi trên Giấy CNQSDĐ lớn hơn nhiều lần hạn mức đất ở, thậm chí có trường hợp đến 5.000-7.000m2 đất thổ cư mà không tách riêng diện tích đất ở.

Việc ghi trong Giấy CNQSDĐ loại đất thổ cư với diện tích lớn hơn hạn mức đất ở như nêu trên do không tách loại đất ở với loại đất nông nghiệp (vườn, ao, chuồng trại…) gắn liền với đất ở theo hiện trạng là không phù hợp với Luật Đất đai.

Mặt khác, Luật Đất đai cũng không có quy định nào xác định loại đất là đất thổ cư. Việc ghi “đất thổ cư” trong Giấy CNQSDĐ trước đây cũng làm phát sinh hệ luỵ khiếu kiện, khiếu nại gia tăng.

Vậy trước năm 1993, giấy tờ ghi đất thổ cư thì được xác định là loại đất gì?

Theo Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, việc UBND tỉnh Quảng Nam ghi gộp “đất ở + đất vườn’’ là đất thổ cư xảy ra từ lúc thi hành Luật Đất đai năm 1993 (Luật Đất đai năm 1993 có hiệu lực thi hành từ ngày 15/10/1993).

Như vậy, việc người dân sử dụng đất có các loại các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất theo Điều 100 của Luật Đất đai năm 2013 (được lập trước ngày 15/10/1993) mà trong giấy tờ đó vẫn ghi là “đất thổ cư’’ thì liệu đó có phải là căn cứ để xác định lại diện tích đất ở?.

Trong khi đó, đối với trường hợp này, Luật Đất đai năm 2013 cũng đã đề cập đến loại giấy tờ ghi “đất thổ cư’’ được lập trước ngày 15/10/1993 chính là căn cứ để xác định diện tích đất ở.

Cụ thể, tại Nghị định số 43/2014/NĐ-CP của Chính phủ về hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2013 đã quy định, loại giấy tờ làm căn cứ xác định diện tích đất ở theo quy định tại các Khoản 2, 3 và 4 Điều 103 của Luật Đất đai là giấy tờ có thể hiện một hoặc nhiều mục đích, nhưng trong đó có mục đích để làm nhà ở, đất ở hoặc thổ cư.

Xác định lại diện tích đất ở theo hướng dẫn mới

Thực hiện kiến nghị từ Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, ngày 17/1/2022, UBND tỉnh Quảng Nam phát đi Công văn số 379/UBND-KTN về việc rà soát, giải quyết tồn tại trong việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ghi mục đích sử dụng đất “thổ cư” trên địa bàn tỉnh.

Theo đó, UBND tỉnh Quảng Nam yêu cầu rà soát các trường hợp đã được cấp Giấy CNQSDĐ ghi mục đích sử dụng đất là “thổ cư” ký hiệu chữ “T” hoặc “đất ở + vườn”, “đất ở + vườn tạp”.

Trong đó, xác định rõ số lượng Giấy CNQSDĐ đã cấp; các trường hợp đã thực hiện các quyền của người sử dụng đất (chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế…); các trường hợp đã được cấp đổi Giấy CNQSDĐ và xác định lại diện tích đất ở theo hạn mức quy định của UBND tỉnh.

Đồng thời, thống kê các vụ kiện hành chính liên quan đến việc xác định lại diện tích đất ở trên địa bàn và kết quả thi hành án.

Trên cơ sở rà soát, thực hiện việc xác định lại diện tích đất ở đối với các trường hợp đã được cấp Giấy CNQSDĐ trước ngày 01/7/2014 theo đúng hướng dẫn của UBND tỉnh tại khoản 9, Công văn số 5417/UBND-KTN năm 2021 về việc giải quyết một số tồn tại, vướng mắc trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường.

Cụ thể, đối với Giấy CNQSDĐ đã được đăng ký biến động chưa đúng quy định, yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố kiểm tra và xem xét hủy bỏ nội dung đã được đăng ký biến động chưa phù hợp quy định pháp luật. Đồng thời xác nhận lại diện tích đất ở cho người sử dụng đất theo quy định pháp luật đất đai hiện hành.

Đối với Giấy CNQSDĐ đã cấp trước ngày 01/7/2014 cho hộ gia đình, cá nhân nay người sử dụng đất có nhu cầu xác định lại diện tích đất ở trong trường hợp thửa đất ở có vườn, ao trong cùng thửa đất ở có nhà ở, yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố kiểm tra, thực hiện việc xác nhận diện tích đất ở vào Giấy CNQSDĐ đã cấp đảm bảo theo quy định tại Điều 103, Luật Đất đai 2013 và Sở Tài nguyên và Môi trường thực hiện việc cấp đổi Giấy chứng nhận cho người sử dụng đất.

Cần một lời xin lỗi từ UBND tỉnh Quảng Nam

Việc UBND tỉnh Quảng Nam tổng rà soát, xử lý các trường hợp giấy CNQSDĐ lần này có liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân sử dụng đất trên địa bàn tỉnh.

Đáng chú ý là UBND tỉnh đã chỉ đạo kiểm tra, rà soát trình UBND cấp có thẩm quyền xem xét hủy bỏ nội dung đã được đăng ký biến động chưa phù hợp quy định pháp luật và xác nhận lại diện tích đất ở cho người sử dụng đất theo quy định pháp luật đất đai hiện hành.

Việc điều chỉnh biến động lần này có thể làm tăng hoặc giảm diện tích đất ở của các hộ gia đình, cá nhân.

Song đối với những trường hợp đã thực hiện biến động quyền sử dụng đất như chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế hay bồi thường, giải tỏa và tái định cư,… thì đây vẫn còn là câu chuyện rất phức tạp.

Có ý kiến cho rằng UBND tỉnh Quảng Nam cần lên tiếng nhận trách nhiệm và xin lỗi người dân liên quan đến câu chuyện này.