Quản lý sử dụng mã số mã vạch là đúng quy định?

Tuổi Trẻ đã trao đổi với ông Nguyễn Hoàng Linh - phó tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng - xung quanh những quy định đang được cho là “làm khó doanh nghiệp” về mã số mã vạch.

* Việc ban hành quy định yêu cầu doanh nghiệp (DN) phải đăng ký và in mã số mã vạch (MSMV) trên bao bì hàng hóa xuất khẩu có đúng với các quy định hiện hành hay không?

- Việc quản lý MSMV là căn cứ trên cơ sở pháp lý trong các văn bản, quy định hiện nay. MSMV là một phần của ghi nhãn hàng hóa (tên, địa chỉ nhà sản xuất, tính năng cơ bản của sản phẩm), là yếu tố gắn liền với hoạt động quản lý chất lượng. MSMV có các lợi ích và ứng dụng cơ bản giúp quản lý sản phẩm, hàng hóa, quản lý chuỗi cung ứng và tạo thuận lợi cho thương mại.

Việc quy định quản lý sử dụng MSMV nước ngoài đã được quy định từ 18 năm trước và thực hiện trước khi nghị định số 74/2018/NĐ-CP ngày 15-5-2018 được ban hành. Việc quản lý hệ thống MSMV quốc gia cho sản phẩm, hàng hóa sản xuất trong nước nhằm chống việc giả tên của DN chủ sở hữu MSMV, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ uy tín và hình ảnh của sản phẩm, hàng hóa Việt Nam.

Còn việc quản lý MSMV nước ngoài là cần thiết để tránh DN sản xuất in, sử dụng MSMV của DN nước ngoài (chủ sở hữu MSMV) trên sản phẩm mà chưa được phép. MSMV nói chung và mã nước ngoài nói riêng đóng vai trò trong việc giám sát, quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, giúp cho việc kết nối, thu thập, chia sẻ thông tin về sản phẩm.

Từ đó các bên tham gia trong chuỗi cung ứng có thể ứng dụng để truy xuất nguồn gốc, triệu hồi sản phẩm... Đây cũng là công cụ để hỗ trợ chống hàng giả, hàng nhái.

* Hiện đã có bao nhiêu DN được cấp thủ tục MSMV cho hàng hóa xuất khẩu theo quy định này và đơn vị sẽ tháo gỡ những khó khăn cho DN ra sao?

- Đến nay, Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (thuộc Bộ KH-CN) đã xác nhận sử dụng mã nước ngoài cho gần 190 DN.

Để hỗ trợ DN xuất khẩu vượt qua khó khăn, Bộ KH-CN đã yêu cầu một số chi cục tiêu chuẩn đo lường chất lượng tỉnh, thành phố như Trà Vinh, An Giang, Cần Thơ, Đồng Tháp, Bình Dương hỗ trợ DN tại địa phương tiếp nhận hồ sơ đăng ký xác nhận sử dụng mã nước ngoài.

Mặt khác, bộ cũng đã kiến nghị giảm 50% mức phí cấp xác nhận sử dụng mã nước ngoài. Quy định này đã được Bộ Tài chính ban hành và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 26-5 đến hết 31-12-2020.

Chúng tôi đã có văn bản gửi Bộ Tài chính hướng dẫn rõ về bằng chứng cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài cấp hoặc chủ sở hữu mã nước ngoài ủy quyền sử dụng, tạo điều kiện thuận lợi cho DN xuất khẩu.

Quy định về xác nhận MSMV mà Bộ KH-CN đang áp dụng vừa không có cơ sở pháp lý, vừa không có cơ sở thực tiễn mà lại gây khó cho DN, tạo ra những chi phí xã hội bất hợp lý thì bỏ đi.

Những quy định hiện nay về MSMV không rõ mục tiêu quản lý, vấn đề quản lý. Mà không có cơ sở pháp lý thì không có lý gì giữ lại.

Luật chất lượng hàng hóa không quy định mà nghị định 74 hướng dẫn thi hành lại tự ý thêm vào nên quy định này không có cơ sở pháp lý. Chúng tôi gọi đó là "nghị định không đầu".

Nếu Bộ KH-CN quyết tâm muốn giữ lại thì đó là sự tùy ý, tùy nghi bảo vệ lợi ích của họ. Nếu muốn sửa thì chỉ cần một ngày là xong nhưng họ không muốn sửa.

Nếu quy định "không giống ai nói trên" vẫn tiếp tục được duy trì đến hết năm 2020, thì điểm nghẽn thủ tục hành chính và làm gia tăng thêm chi phí cho DN sẽ kéo lùi hoạt động sản xuất kinh doanh của DN hậu COVID-19.

Tôi đề nghị Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng trên cơ sở rà soát văn bản pháp lý hiện hành, có ngay văn bản gửi Tổng cục Hải quan theo hướng để DN được tự chịu trách nhiệm trong sử dụng MSMV của nước ngoài in trên bao bì sản phẩm dùng để xuất khẩu, sẽ lưu trữ văn bản ủy quyền của nhà nhập khẩu để xuất trình khi có yêu cầu của các cơ quan kiểm tra/thanh tra có liên quan.

Các cơ quan hải quan không cần kiểm tra giấy xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về MSMV cho các trường hợp đăng ký sử dụng MSMV nước ngoài để tạo điều kiện thông quan nhanh cho các lô hàng xuất khẩu.